کابوس اقتصادی ترامپ برای اروپا

گروه بین‌الملل- مدت‌ها قبل از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایالات‌متحده، کارشناسان اقتصادی اروپایی هشدار داده بودند که پیروزی ترامپ در انتخابات نه‌تنها از منظر ژئوپلیتیکی، بلکه از لحاظ اقتصادی نیز هزینه‌های سنگینی بر دوش اروپا خواهد گذاشت؛ به طوری که طبق گزارشی که حدود یک ماه قبل خبرگزاری یورونیوز منتشر کرده بود، روی کار آمدن ترامپ در همان ابتدای کار اروپایی‌ها را با زیانی 150‌میلیارد یورویی مواجه خواهد کرد.
حالا که ترامپ دوباره به کاخ سفید بازگشته این برآوردها افزایش یافته و به رقمی معادل 260‌میلیارد یورو رسیده است زیرا کارشناسان معتقدند که اگر ترامپ قرار باشد بخشی از وعده‌های انتخاباتی خود نظیر اعمال تعرفه‌های تجاری، کاهش مالیات و همچنین افزایش تولید نفت را عملی کند، این موارد به طور مستقیم و فوری بر اقتصاد جهانی به خصوص بر اقتصاد کشورهای اروپایی تاثیری مستقیم خواهد داشت.
همانطور که ترامپ پیش از این وعده داده، ممکن است در دولت او سیاست تعرفه 10‌درصدی روی کالاهای وارداتی از اروپا و تعرفه‌های تجاری 60‌درصدی روی محصولات چینی را اعمال کند. در همین رابطه کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که این مساله نه‌تنها باعث کاهش 5/1‌درصدی تولید ناخالص داخلی اروپا می‌شود، بلکه بانک مرکزی اروپا مجبور می‌شود نرخ بهره خود را به صفر کاهش دهد که این امر علاوه بر تضعیف ارزش یورو، احتمال افزایش رکود اقتصادی در این قاره را تقویت می‌کند.
خبرگزاری یورونیوز نیز درخصوص پیامدهای انتخاب ترامپ بر اقتصاد اروپا آورده است: اگر ترامپ شعارهای خود مبنی بر افزایش تعرفه‌ها را عملی کند به احتمال زیاد چنین اقدامی تولید ناخالص داخلی اروپا را حدود 5/1‌درصد یعنی معادل 260‌میلیارد یورو کاهش خواهد داد. در نتیجه با تداوم روند کاهش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی اروپا، علاوه بر تضعیف ارزش یورو، خطر رکود اقتصادی نیز تشدید می‌شود. در این میان اقتصادهای تجارت‌محور مانند هلند و آلمان بیشترین آسیب را متحمل خواهند شد و از سوی دیگر گفته می‌شود سیاست‌های تعرفه‌ای دولت جدید ترامپ می‌تواند تولید ناخالص داخلی بریتانیا را نیز به نصف کاهش دهد.
بحران برای آلمان و فرانسه
فارغ از منظر اقتصادی از لحاظ سیاسی نیز روی کار آمدن ترامپ برای آلمان و فرانسه به عنوان دو بازیگر مهم اروپا خبر خوشایندی نیست. طبق گزارشی که خبرگزاری یورونیوز در این خصوص منتشر کرده، وقتی در سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ دونالد ترامپ قدرت را در آمریکا در دست داشت، او در اروپا با رهبری قدرتمند به نام آنگلا مرکل روبه‌رو بود که تلاش می‌کرد در مقابل اقدامات او بایستد اما حالا سال‌هاست که «بانوی آهنین» آلمان و اتحادیه اروپا بازنشسته شده و این بار ترامپ در آلمان با اولاف شولتسی روبه‌رو خواهد شد که خود در موضع ضعف است. دولت شولتس در آستانه سقوط است و انتخابات سراسری در این کشور در کمتر از یک سال دیگر برگزار خواهد شد.
شولتس همین حالا هم با خطر به قدرت رسیدن دست‌راستی‌ها رو‌به‌رو است و پیروزی ترامپ به مخالفانش انگیزه‌ بیشتری می‌دهد تا بتوانند این سیاستمدار میانه‌رو را کنار بزنند. شولتس به عنوان رهبر بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا که چالش‌های بزرگی با روسیه دارد، حالا روزهای سختی در انتظارش خواهد بود تا بتواند با رهبر جدید آمریکا تعامل کند.
از سوی دیگر ریيس‌جمهور فرانسه هم با مشکلی شبیه صدراعظم آلمان رو‌به‌رو خواهد بود. با این تفاوت که ماکرون تجربه چهار سال کار کردن با ترامپ را پشت‌سر گذاشته و شناخت خوبی از روحیات و نحوه زمامداری او به دست آورده است. ماکرون هم مانند شولتس با خطر به قدرت رسیدن راست‌ها در فرانسه روبه‌رو است و پیروزی ترامپ می‌تواند خبری نویدبخش برای مارین لوپن و دیگر رهبران و گروه‌های پوپولیستی ملی‌گرا در این کشور باشد. در نتیجه کارشناسان پیش‌بینی‌ می‌کنند که ماکرون در ناتو، گروه۷ و کشورهای گروه۲۰ چالش‌های بسیاری با دونالد ترامپ خواهد داشت.
دست اروپا زیر سنگ ترامپ
ترامپ از همان دوران دولت نخست خود فشارهای بی‌سابقه‌ای را روی ناتو وارد کرده و حتی تهدید به خروج از آن را کرده بود. وی در خلال رقابت‌های انتخاباتی هم درخصوص ناتو و اینکه کشورهای اروپایی باید هزینه‌های تامین امنیت خود را بر عهده بگیرند، بارها تاکید کرده بود. در چنین شرایطی روی کار آمدن ترامپ خبر بسیار بدی برای متحدان آمریکا در ناتو خواهد بود چراکه اکنون اروپا درگیر جنگ اوکراین است و عدم حمایت‌های مالی و تسلیحاتی آمریکا از این جنگ، اروپا را با روسیه روبه‌رو خواهد کرد؛ اروپایی که حالا هم از منظر سیاسی و هم از لحاظ اقتصادی دچار چالش بوده و برای نخستین بار بعد از جنگ جهانی دوم نیز سایه جنگ بر سر آن قرار دارد.
شاید به همین خاطر باشد که امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه در نخستین واکنش خود به پیروزی ترامپ در انتخابات گفته است: این یک لحظه تاریخی و سرنوشت‌ساز برای ما اروپایی‌ها به شمار می‌رود. اروپا نباید اختیار امنیت خود را تا ابد به آمریکا دهد و باید همین الان اقدام کند تا از لحاظ ژئوپلیتیک تضعیف نشود. رمزگشایی از این صحبت‌ها به معنای آن است که اروپا خود را از لحاظ امنیتی کاملا وابسته به آمریکا می‌داند و حالا اگر قرار باشد ترامپ درخصوص ناتو و جنگ اوکراین به آنها فشار وارد کند، عملا دست مقامات اروپایی زیر سنگ رییس‌جمهوری آمریکا خواهد بود.
در همین رابطه نشریه نیوزویک در گزارشی که اخیرا منتشر کرده آورده است: روی کار آمدن ترامپ، اعضای ناتو را با بحرانی قریب‌الوقوع مواجه کرده است. هرچند بعید است که ترامپ از ناتو خارج شود، اما اساسا دیدگاه‌های اروپایی‌ها از منظر امنیتی با ترامپ تفاوت دارد و این امر در بحبوحه جنگ اوکراین برای آنها بسیار چالش‌برانگیز خواهد شد.
در واقع در شرایطی که سیاستمداران اروپایی هرگز نگرانی خود را از روی کار آمدن دوباره ترامپ پنهان نکرده‌اند، اما این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم ترامپ معتقد است کشورهای اروپایی باید هزینه‌های بیشتری را برای تامین بودجه ناتو به عمل آورند. در نتیجه حالا بحران قریب‌الوقوع در اروپا به چگونگی ادامه حمایت‌های دیپلماتیک، نظامی و بشردوستانه از اوکراین بدون کمک آمریکا مرتبط خواهد شد.
در همین رابطه و در حالی که کشورهای اروپایی به خصوص در طول سه دهه اخیر بارها در طرح خود برای آماده‌سازی و استقلال امنیتی از ایالات‌متحده شکست خورده‌اند، مارک روته نخست‌وزیر سابق هلند و دبیرکل جدید ناتو در پیامی به دونالد ترامپ نسبت به حضور سربازان کره‌شمالی در جنگ اوکراین هشدار داد و آن را تهدیدی برای آمریکا دانست. او در نشست خبری خود ابراز امیدواری کرده که بتواند مانند دوران نخست‌وزیری خود با ترامپ همکاری داشته باشد، اما در ادامه موضوع حضور سربازان کره‌شمالی در جنگ اوکراین را برجسته و تلاش کرده از این طریق به ترامپ هشدار دهد. روته همچنین با اشاره به هشداری که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود در آمریکا به اعضای اروپایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی درخصوص افزایش هزینه‌های دفاعی‌ آنها داده بود، تاکید کرد: ترامپ در این خصوص کاملا حق داشت و اعضای اروپایی ناتو باید برای امور دفاعی خود بیشتر هزینه کنند تا مطمئن شویم که به اهداف تعیین شده در این حوزه دست پیدا خواهیم کرد.
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که طبق گزارش خبرگزاری یورونیوز، ۲۳عضو از ۳۲عضو ناتو اکنون به هدف اختصاص حداقل ۲‌درصد از تولید ناخالص داخلی خود برای امور دفاعی دست یافته‌اند؛ روندی که در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا آغاز شد و پس از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین، شدت گرفته است. با این حال کارشناسان معتقدند که با توجه به اینکه اروپایی‌ها در شرایط ویژه امنیتی و اقتصادی قرار داشته و بازیگران بزرگ آن مانند آلمان و فرانسه نیز درگیر بحران سیاسی هستند، روی کار آمدن ترامپ نه‌تنها برای آنها هزینه‌زا بوده بلکه به واسطه شرایط موجود ممکن است آنها را بیش از گذشته به ایالات‌متحده وابسته کند.