چشم‌انداز صلح ارمنی- آذری

یک سال پس از حمله جمهوری آذربایجان علیه جدایی ارامنه ساکن در قره‌باغ، باکو و ایروان در مسیر پیشرفت دیپلماتیک قابل‌توجهی قرار گرفته‌اند اما توافق صلح میان این دو همچنان دور از دسترس به نظر می‌رسد. در همین راستا ارتش جمهوری آذربایجان سال گذشته در حالی که رهبران جهان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گرد‌هم آمده بودند، در حمله‌ای گسترده و سریع منطقه کوهستانی و ارمنی‌نشین قره‌باغ را که سه دهه پیش از آذربایجان جدا شده بود، بازپس گرفتند به طوری که کل جمعیت تقریبا ۱۲۰‌هزار نفری این منطقه پس از حمله برق‌‌آسای جمهوری آذربایجان به ارمنستان گریختند. از سویی دیگر ایروان که به دلیل کمرنگ شدن حمایت‌ها از سوی حامی سنتی خود، روسیه، تضعیف و دلسرد شده بود، چند ماه بعد برای عادی‌سازی روابط، وارد مذاکره با باکو شد.
به گزارش یورونیوز در واقع در حالی که برخی از اعضای دیاسپورای ارمنی خواستار مجازات آذربایجان به دلیل آنچه «پاکسازی قومی» خوانده شده، هستند، دولت‌های غربی بر دستیابی به یک توافق صلح متمرکز شده‌اند تا از وقوع جنگی دیگر میان دو کشور جلوگیری کنند. به همین منظور دیپلمات‌های ارشد ارمنستان و آذربایجان بار دیگر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حضور یافته‌اند اما این بار به جای اتهام‌زنی‌های متقابل در پی گفت‌وگو با شرکای غربی به منظور یافتن راه‌حلی برای اختلافات دیرینه هستند. به طوری که در این میان ایالات متحده و فرانسه تاکنون در خط مقدم تلاش‌های دیپلماتیک برای نزدیک‌تر کردن دو کشور به یکدیگر قرار داشته‌اند. از همین رو انتظار می‌رود که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه برپایی نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به طور مشترک با همتایان ارمنی و آذربایجانی خود دیدار و گفت‌وگو کند.
چالش تعیین مرز
ارمنستان و آذربایجان اوایل سال‌جاری بر سر ترسیم بخشی از خطوط مرزی میان خود به طول ۱۲کیلومتر به توافق دست یافتند اما درخصوص نحوه نهایی کردن این توافق همچنان اختلاف‌نظر دارند. در واقع ارمنستان خواستار امضای توافقنامه‌ای در این خصوص با جمهوری آذربایجان است اما باکو زیر بار نمی‌رود. به گفته یک تحلیلگر آذربایجانی، باکو یک اصل دیپلماتیک شناخته‌شده را دستاویز قرار داده که براساس آن، «تا زمانی که همه چیز توافق نشده باشد، هیچ چیز توافق نشده است.»
در همین راستا سفیر جمهوری آذربایجان در پاریس، به فرانس‌پرس گفت که دو کشور بر سر نزدیک به ۸۰‌درصد از موارد مطرح در پیش‌نویس پیمان صلح به توافق رسیده‌اند اما هنوز مسائلی حل نشده در این میان باقی مانده است. در واقع آذربایجان می‌خواهد ارمنستان به این کشور اجازه دهد تا از طریق دالانی به ناحیه نخجوان، منطقه محصور در ارمنستان، دسترسی زمینی داشته باشد تا بتواند از این طریق با ترکیه، متحد اصلی باکو، ارتباط زمینی برقرار کند. باکو همچنین می‌خواهد ایروان هدف اعلام‌شده در قانون اساسی خود مبنی بر اتحاد با قره‌باغ را حذف کند. خواسته‌ای که برخی از دیپلمات‌های غربی نسبت به آن ابراز تردید کرده‌ و گفته‌اند که تغییر قانون اساسی در ارمنستان نیازمند برگزاری یک همه‌پرسی است؛ فرآیندی طولانی و نامشخص که به آذربایجان بهانه‌ای برای امضا نکردن توافق‌نامه مرزی ‌می‌دهد.