چرا پاکستان فرصت‌سوزی کرد؟

رییس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی می‌گوید: مقامات پاکستانی مباحثی مطرح کرده‌اند که از آمریکا معافیت می‌گیرند، به نظر می‌رسد پاکستان ابزارهایی برای اخذ معافیت در اختیار دارد.
محدصادق جوکار در گفت‌وگو با ایلنا گفت: ما دنبال بدبینی نیستیم، ضمن اینکه با توجه به پیروزی شهباز در انتخابات این کشور که به نظر می‌رسد روابط خوبی با آمریکا دارد؛ مقامات پاکستانی مباحثی مطرح کرده‌اند که از آمریکا معافیت می‌گیرند، هرچند قرارداد ما با این کشور مربوط به نوامبر ۲۰۱۲ و زمان اوج تحریم بوده، یعنی می‌دانستند ما تحریم هستیم، اکنون به نظر می‌رسد پاکستان ابزارهایی برای اخذ معافیت در اختیار دارند، البته آن زمان کشورهایی مثل عراق و ترکیه این معافیت را اخذ کردند و اگر پاکستان تاکنون این کار را نکرده به نوعی سهل‌انگاری کرده و این ربطی به قرارداد ما ندارد، چون ما قرارداد لازم‌الاجرا داریم.
او در ارزیابی اظهارات جدید مقامات پاکستان مبنی بر اجرای خط لوله برای دریافت گاز از ایران اظهار کرد: طبق الزامات قراردادی با توجه به پایان مهلت قرارداد طرف پاکستانی باید متناسب به الزامات و تعهداتی که پذیرفته کارهایی را انجام دهد، دوم اینکه با تمام این اوصاف به نظر می‌رسد مواضع جدید این کشور در زمینه توسعه خط جدی باشد و این هم به دلیل الزامات قراردادی و هم به دلیل اینکه پاکستان با معضل تامین انرژی روبه‌رو می‌شود، اکنون این کشور به شدت نسبت به قیمت گاز نوسانات اقتصادی پیدا کرده، یعنی هر قدر قیمت بالاتر باشد نوسانات حوزه صنعت این کشور هم بیشتر است، زیرا وقتی قیمت گاز افزایش می‌یابد احتمالا یک‌سوم کالاهای صنعتی این کشور از بازار خارج شود و در مقابل وقتی هم که قیمت کاهش پیدا می‌کند به سود این کشور است.
وی افزود: اکنون که قیمت کاهش پیدا کرده، اگر با ما قرارداد ترم داشت به سودش بود، با قراردادهای اسپات با نرخ ۸ دلار می‌توانست گاز را دریافت کند که البته این قیمت بالای نرخ قرارداد است، در صورتی که قیمت قراردادی ارزان‌تر و باثبات‌تر است، به‌طوری که پارسال به یکباره یک‌سوم صنعت این کشور تحت‌الشعاع قیمت بالای گاز قرار گرفت.
رییس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: مشکل اصلی در این کشور علاوه بر قیمت، موضوع تامین گاز است. پاکستان پارسال عرضه‌کننده نداشت چون مشکل تعیین بودجه داشتند و قیمتی را که برای واردات ال‌ان‌جی در نظر گرفته بودند نمی‌توانستند بالا ببرند، چون کسری بودجه پیدا می‌کردند و با قیمت پایین کسی حاضر نبود به این کشور ال‌ان‌جی بفروشد. نتیجه اینکه اکنون هم الزامات قراردادی و هم واقعیت‌های بازار پاکستان را ملزم می‌کند که این بار جدیت بیشتری را برای دریافت گاز از ایران داشته باشد.
رسانه‌های پاکستان اخیرا به نقل از مقامات اسلام‌آباد گزارش داده‌اند این کشور تصمیم گرفته تا کار ساخت بخش ۸۰ کیلومتری پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان از مرز ایران تا گوادر را آغاز کند. پروژه‌ای که با وجودی که خط لوله از سمت ایران تا مرز پاکستان تکمیل شده، اما این کشور به تعهدات خود هنوز عمل نکرده است.
طبق توافقنامه قرار بود عرضه این پروژه تا ژانویه سال ۲۰۱۵ آغاز شود. ایران در حال حاضر، ساخت بیش از ۹۰۰ کیلومتر از این خط لوله را در داخل خاک خود تکمیل کرده، در حالی که ۲۵۰ کیلومتر بخش باقیمانده، هنوز ساخته نشده است. مطابق با توافقنامه اگر این کشور به تعهدات خود سر موعد مقرر عمل نکند، ایران می‌تواند از این کشور خسارت دریافت کند؛ موضوعی که مقامات پاکستانی را بر آن داشته نسبت به تکمیل این خط لوله اقدام کنند.
جوکار درباره اجرای خط لوله ترکمنستان نیز تصریح کرد: ترکمنستان باید خط لوله را از افغانستان عبور دهد. در شرایط کنونی هیچ شرکت بین‌المللی حاضر نیست اجرای پروژه در افغانستان و همکاری با طالبان را که شناسه بین‌المللی ندارد تامین مالی کند. به عبارت دیگر بانک توسعه آسیایی حاضر نیست پروژه‌ای را تامین مالی کند که احتمال عدم بازگشت پول و وام وجود دارد و به جایی هم نمی‌توان شکایت کرد، طبیعتا بسیاری از نهادهای بین‌المللی خط لوله ترکمنستان به افغانستان و پاکستان را تامین مالی نمی‌کنند.
وی گفت: پاکستان از مدت‌ها قبل دنبال اجرای خط از ترکمنستان برای تامین نیاز مناطق شمالی کشورش بوده است و گاز ایران از گوادر به نواب‌شاه و بندر کراچی منقل خواهد شد و بخش زیادی را هم به مناطق شمالی ارسال می‌کند. در هر حال مشکل خط لوله تاپ مشکل امکان‌پذیری و احتمال وقوع است وگرنه از مدت‌ها قبل این پروژه امکان اجرا داشت. ضمن اینکه ترکمنستان در قیمت‌گذاری هم دست‌و‌دل بازتر عمل کرده، اما مشکل اصلی مسیر است. به نظر می‌رسد تا زمانی که طالبان شناسه بین‌المللی ندارد بانک توسعه اسلامی در این پروژه سرمایه‌گذاری نمی‌کند و از سوی دیگر از شواهد پیداست پاکستان برای دریافت گاز ایران جدی است.