چراغ همسایه روشن‌تر می‌شود

گروه انرژی- شبکه برق دو کشور ایران و عراق که از مدت‌ها پیش در حال بررسی بود در نهایت روز گذشته سنکرون شد؛ موضوعی که می‌تواند نقش بسیار مهمی در افزایش میزان مبادلات برق دو کشور ایفا کند و مزایای اقتصادی و امنیتی متعددی برای کشورهای منطقه به همراه داشته باشد.
کارشناسان معتقدند امنیت پایدار در منطقه یکی از ثمرات سنکرون شبکه برق ایران و عراق و توسعه صادرات برق است، چنان‌که در تابستان٩٧ که صادرات برق ایران به عراق قطع شد شاهد ناامنی در بسیاری از شهرهای عراق بودیم.
طبق آخرین آمار رسمی، ۸۲ درصد برق عراق‌ از گاز تامین می‌شود که این رقم در سال ۲۰۲۷ میلادی به ۸۴ درصد خواهد رسید.
همچنین عراق طی دو سال آینده سه نیروگاه جدید را به مدار خواهد آورد که برای تامین گاز مورد نیاز آن، به سمت جمع‌آوری گازهای همراه از میادین نفتی خود رفته است تا پس از پایان یافتن قرارداد خود با ایران، از این منابع بهره ببرد. برآیند وضعیت صنعت برق عراق از وابستگی این کشور به گاز ایران برای تامین برق و توانایی ایرانی‌ها در حوزه ساخت و توسعه صنعت نیروگاهی این کشور حکایت دارد.
عراق بین ۵۰۰ مگاوات و ۱۲۰۰ مگاوات برق- که به ترتیب برای زمستان و تابستان از ایران دریافت می‌کند- حدود ۲/۱ میلیارد دلار در هر سال هزینه می‌کند.از سوی دیگر بر اساس گزارش وضعیت مصرف انرژی جهانی که شرکت بریتیش پترولیوم منتشر می‌کند، صادرات گاز ایران به عراق به ۱۵۴ میلیون فوت مکعب در روز (۱۳ درصد ذخایر گاز حال حاضر عراق) رسیده است که این میزان صادرات گاز به عراق اجازه تولید حداقل ۱۰۰۰ مگاوات دیگر برق را می‌دهد و برنامه‌هایی نیز وجود دارد که آن را به ۴۰۰۰ مگاوات برساند.
از این رو به عقیده کارشناسان ایران برای فعالیت در صنعت برق عراق از مزیت رقابتی مطلوبی برخوردار است. از سوی‌ دیگر توانمندی بسیار خوبی نیز در این زمینه دارد. از آنجا که عراق برنامه‌های جدی در زمینه ساماندهی صنعت برق خود دارد، ایران می‌تواند بهترین گزینه برای فعالیت در این حوزه به شمار رود.
در همین حال بهمن‌ماه سال ۹۷ تفاهمنامه‌ای شامل سه بخش بین وزارت نیروی ایران و وزارت برق عراق به امضا رسید که به گفته وزیر نیروی ایران از آغاز فصل جدیدی از همکاری‌های همه‎جانبه میان دو کشور در زمینه برق حکایت دارد.
این در حالی است که میزان صادرات برق ایران به عراق بر اساس ظرفیت موجود ۱۵۰۰ مگاوات است که بسته به امکانات ایران می‌تواند متفاوت نیز باشد.
حال روز گذشته شبکه برق ایران و عراق با حضور وزرای نیرو و برق دو کشور سنکرون شد؛ رخدادی که از دو جنبه مورد اهمیت است، نخست نشان‌دهنده توانمندی و قدرت صنعت برق کشور است که علاوه بر موفقیت‌های کم‌نظیر داخلی، به سطحی از استاندارد و اعتبار رسیده است که در عرصه‌های بین‌المللی حضور یافته و مهارت صنعتگران داخلی را به نمایش می‌گذارد.‌از سوی ‌دیگر از برنامه‌ریزی بلند‌مدت برای حضور در فرآیند توسعه کشورهای همسایه ایران حکایت دارد چرا که مسوولان ذی‌ربط به نیکی دریافته‌اند که منافع و توسعه اقتصادی همسایگان با منافع و توسعه اقتصاد ایران گره خورده است.
سنکرون کردن به معنای وصل کردن دو شبکه کاملا مجزا به طریقی است که هیچ نوع شدت جریان ضربه‌ای قابل ملاحظه‌ای ایجاد نشود.رضا اردکانیان، وزیر نیرو‌ در حاشیه آیین افتتاح نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت برق گفت که ایران قصد دارد برق خود را از مسیر عراق به سوریه نیز صادر کند و برای عملی کردن چنین هدفی خط انتقالی با ظرفیت ۴۰۰ کیلوولت احداث می‌شود. در نتیجه چنین اقدامی تمامی مردم منطقه عراق و سوریه از نعمت برق بهره‌مند شده و شاهد امنیت و صلح پایدار هستیم.
همکاری بلندمدت برقی بین ایران و سوریه
وزیر نیرو همچنین در دیدار با وزیر برق سوریه با اشاره به اینکه ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی حدود هفت هزار مگاوات بوده است، گفت: این میزان ظرفیت در مناطق مختلف ایران با تکنولوژی‌های متعدد کشورهایی همچون فرانسه، انگلیس، آلمان و ایتالیا راه‌اندازی شده بود و در زمان وقوع جنگ تحمیلی هر زمان که یکی از این نیروگاه‌ها دچار آسیب می‌شد امکان استفاده مناسب از این واحدها را نداشتیم و کشور سازنده نیز به‌ دلیل شرایط‌ جنگی حاضر به حضور در ایران برای تعمیرات نیروگاه آسیب‌دیده نبود.
وی افزود: سال‌های پس از آن نیز به‌دلیل بروز تحریم‌ها با مسائل مختلفی در این بخش مواجه شدیم که همین امر تلاش ما برای خودکفایی در این عرصه را دوچندان کرد. در ابتدای این راه کشور ما کار و فعالیت در این حوزه را به‌خوبی فراگرفت و سپس شروع به ساخت در این حوزه کرد‌ به‌طوری که امروز ایران صادرکننده توربین‌های گازی در کلاس‌های مختلف و سایر تجهیزات صنعت برق است.
وزیر نیرو با تاکید بر اینکه دولت‌های ملی و مستقل باید پیش از هر اقدامی در پی خودکفایی در زمینه‌های اساسی از جمله در بخش برق باشند، ادامه داد: صنعت برق ایران در سوریه تنها در پی ساخت نیروگاه و یا صادرات برق نیست. چه‌بسا که ممکن است برخی از تولیدکنندگان اروپایی از تکنولوژی‌های بهتری در این زمینه برخوردار باشند ولی آنها همواره به کشورهای نیازمند به ‌چشم مشتری می‌نگرند.
وزیر نیرو افزود: ولی ما درصددیم شرکت‌های مشارکتی برای تربیت نیروی انسانی و مجموعه‌های تعمیراتی برای بازسازی بخش‌های آسیب‌دیده داشته باشیم تا پس از مدتی همسایگان ما به شرایطی دست پیدا کنند که ایران چند سال پیش به آن مرحله رسیده و در این زمینه خودکفا شده است.
اردکانیان ادامه داد: طبیعتا هر چه حضور شرکت‌های خارجی که در پی وابسته نگه داشتن کشورهای منطقه هستند کمتر شود ضریب صلح و امنیت نیز در این منطقه افزایش خواهد یافت. بدین منظور درصددیم چارچوب مشخصی برای بازسازی صنعت برق سوریه تعریف کنیم.وی اضافه کرد: نقطه شروع این فصل از همکاری‌های دو طرف تشکیل یک کارگروه مشترک بین وزارتخانه‌های نیرو و برق ایران و سوریه است تا برنامه‌ای دو تا سه ساله برای اجرای طرح‌های مورد نیاز در این بخش تدوین شود و مطابق زمان‌بندی اعلام‌شده، پروژه‌های مشخص‌شده در دستور کار قرار ‌گیرد.
وزیر نیرو تاکید کرد: پس از این مرحله در خصوص ارتباط سه‌جانبه شبکه برق ایران، عراق و سوریه برنامه‌ریزی لازم خواهد شد تا با استفاده از امکانات موجود در منطقه به‌گونه‌ای عمل کنیم که هیچ شهروندی از دسترسی به برق محروم نباشد.
ایران، بهترین گزینه
پیام باقری، رییس کمیته صادرات سندیکای برق ایران نیز در گفت‌وگو با مهر در خصوص اینکه سنکرون شبکه برق ایران و عراق چه آثاری در پی دارد، گفت: بر اساس تکلیفی که در برنامه‌های بالادستی کشور از جمله برنامه ششم توسعه قانونگذار برای وزارت نیرو در نظر گرفته، ایران باید با اتکا به توانمندی‌های کشور و تامین تقاضایی که در کشورهای منطقه وجود دارد، تا پایان برنامه ششم تبدیل به ‌هاب برق منطقه شود.
وی افزود: ارتباط حداقلی الکتریکی که اکنون با کشورهای منطقه داریم کافی نیست و باید میزان تبادلات به رقم بالاتری برسد که ایران تبدیل به‌ هاب برق منطقه شود. به عبارت‌ دیگر حجم و نوع مبادلات برق با همسایگان باید به نحوی باشد که ریسک آسیب به آن بالا برود.باقری با اشاره به اینکه اکنون قطب برق منطقه نیستیم، اظهار داشت: اکنون بین توانمندی‌های داخلی کشور و حجم تبادل برق با کشورهای منطقه تناسبی وجود ندارد. اگر بخواهیم مطابق تکلیف قانونی و تشخیص متخصصان عمل کنیم باید شبکه برق خود را به شبکه برق همسایگان خود متصل و سنکرون کنیم. در این میان عراق با توجه به نزدیکی به ایران و نیاز مبرمی که دارد نخستین گزینه به شمار می‌رود.
به گفته رییس کمیته صادرات برق سندیکای برق، در حال حاضر ٨٠ درصد صادرات برق ایران به عراق انجام می‌شود و سنکرون شدن آن مربوط به قراردادی است که پیش از این بین ایران و عراق منعقد شده بود که بر اساس آن باید شبکه برق دو کشور تا پایان ٢٠١٩ میلادی سنکرون می‌شد.
وی تصریح کرد: سنکرون شدن دو شبکه نیازمند زیرساخت است که برای ایران درآمدزایی، اشتغالزایی، ارز‌آوری و… در پی دارد و کمک می‌کند تا ایران تبدیل به ‌هاب برق منطقه شود‌ چرا که ایران در بخش انرژی دارای مزیت رقابتی است.
باقری امنیت پایدار در منطقه را یکی دیگر از ثمرات سنکرون شبکه برق ایران و عراق و توسعه صادرات برق ایران دانست و گفت: در تابستان ٩٧ که صادرات برق ایران به عراق برای مقاطعی قطع شد شاهد ناامنی در بسیاری از شهرهای عراق بودیم. بنابراین صادرات برق را می‌توان دیپلماسی برق دانست.
این مقام مسوول توسعه صادرات برق را عامل امنیت پایدار اعلام کرد و توضیح داد: صنعت برق کشور از جمله مزیت‌های ایران است که اگر به خوبی به آن پرداخته و موانع از مسیر آن برداشته شود، می‌تواند کشور را به ‌هاب انرژی منطقه تبدیل کند.
در صورتی که ایران نقش قطب برق (هاب) منطقه را بر عهده گیرد، از مزایای بیشتری بهره‌مند خواهد شد و دست برتری در تعاملات دیپلماتیک خود خواهد داشت. ایجاد شبکه به هم پیوسته برق منطقه‌ای با محوریت ایران به عنوان ‌هاب برق، موضوعی است که در قوانین و اسناد بالادستی کشور بر آن تاکید شده است.