24 - 02 - 2020
چراغی که به خانه رواست
گروه انرژی- در حالی دولت LPG را ۳۰ درصد زیر قیمت جهانی به چینیها میفروشد که کارشناسان معتقدند اگر LPG را با همین تخفیف به سرمایهگذاران ایرانی نیز بفروشند تا آنها به ساخت پتروشیمیهای خوراک LPG اقدام کنند صرفه اقتصادی بالاتری خواهد داشت.
به گفته کارشناسان عدم ساخت پتروشیمیهای خوراک LPG باعث شده که سالانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار صرف واردات محصولات پاییندستی پروپیلن شود بنابراین لازم است دولت برای احداث این واحدها سیاست تخفیف خوراک و تنفس خوراک را در پیش گیرد.
این در حالی است که به نظر میرسد ایران با تولید سالانه بیش از هشت میلیون تن LPG هنوز سیاست مشخصی را در این حوزه انتخاب نکرده است و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاستهای فعلی وزارت نفت در راستای بهرهوری حداکثری از این نعمت خدادادی نیست.
گزارشهای مراکز معتبر جهانی نشان میدهد که مصرف LPG به عنوان سوخت خانگی و حملونقل در حال کاهش است و بسیاری از کشورهای دنیا بهخصوص کشورهای صاحب تکنولوژی صنایع پتروشیمی از LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی استفاده میکنند. خوراکی که میتواند به واسطه فرآیندهای مختلف پتروشیمی، به محصولاتی نظیر اتیلن، پروپیلن و بوتادین تبدیل شود و قیمت حدود ۴۰۰ دلار به ازای هر تن LPG را به حدود ۱۰۰۰ دلار به ازای هر تن برساند.
در حال حاضر کشوری مانند قطر سالانه ۱۱ میلیون تن LPG تولید میکند و بیش از ۱۰ میلیون تن آن را برای کسب درآمدهای ارزی صادر میکند. همچنین کشوری مانند ترکیه از LPG به عنوان سوخت خودروها در بخش حملونقل استفاده میکند و در این بین حتی مجبور به واردات سالانه ۳/۳ میلیون تن LPG نیز شده است.
کشور عربستان نیز با ۴/۱۶ میلیون تن بالاترین میزان مصرف LPG را در منطقه خاورمیانه در اختیار دارد که سهم قابل توجهی از این میزان مصرف، شامل خوراک واحدهای پتروشیمی برای تولید محصولات پتروشیمی همچون پروپیلن است. بنابراین بررسیها نشان میدهد که بسته به شرایط کشور، سیاست دولتها برای استفاده از LPG نیز میتواند متفاوت باشد.
در این راستا مصطفی سعیدی کارشناس نفت و انرژی معتقد است در ایران رویکرد وزارت نفت در خصوص LPG همواره بر صادرات متمرکز بوده است. به این صورت که بعد از تامین نیاز داخلی تا جایی که مقدور است صادر میکند و لزومی بر توسعه زنجیره ارزش نمیبیند.
به گفته سعیدی تولید LPG در کشور به دو صورت انجام میشود. یعنی ما دو منبع تولید LPG داریم. بخشی از LPG توسط شرکت ملی گاز و از میادین گازی به ویژه پارسجنوبی تولید میشود. همچنین بخش دیگری از تولید LPG نیز توسط شرکت ملی نفت انجام میشود که از پالایشگاههای نفتی استخراج میکند. فروش و کسب درآمد حاصله از فروش گاز مایع یا LPG توسط این شرکتها به صورت جداگانه انجام شده و تا پیش از تحریم، صادرات آن درآمد خوبی را نصیب وزارت نفت میکرد.
سعیدی ادامه داد: در بحث زنجیره ارزش پتروشیمی، ما روی استفاده از LPG به عنوان خوراک پتروشیمیها ورود نکردیم. در واقع به طور کلی ما خوراک مایع را کمتر وارد زنجیره ارزش کردیم و این مساله مشکلاتی را برای کشور ایجاد میکند.
این کارشناس نفت و انرژی با بیان اینکه از دید من صادرات LPG هم نوعی خامفروشی است زیرا این ماده صرفا با یک جداسازی و گوگردزدایی آماده صادرات میشود و هیچگونه فرآیند پیچیدهای جهت تولید ماده انجام نمیشود گفت: به طور مثال وقتی شرایط برای صادرات میعانات گازی فراهم نباشد، ما مجبور میشویم جهت کاهش تولید میعانات گازی، تولید گاز را پایین آورده و در نتیجه این کار سبب کمبود گاز در فصل زمستان خواهد شد. پس در ادامه باید سوخت نیروگاهها را از گاز به مازوت تغییر دهیم که این اقدام نیز سبب افزایش آلودگی هوا خواهد شد. در حالی که اگر ما برنامهریزی کنیم که در صنایع پتروشیمی خوراک مایع را به مواد شیمیایی تبدیل کنیم حتی آلودگی هوا هم کاهش خواهد یافت.
به گفته مصطفی سعیدی، در حال حاضر میزان تولید LPG ایران ۳/۸ میلیون تن است که از این میزان شش میلیون تن صادر میشود و ۳/۲ میلیون تن هم به مصرف داخلی میرسد. اما در کشور ما LPG به عنوان خوراک پتروشیمی به مقدار ناچیز ۴۰۰ هزار تن در سال به مصرف میرسد. این در حالی است که کشوری مانند عربستان از ۲۵ میلیون تن LPG تولید شده، ۴/۱۶ میلیون آن را در داخل مصرف میکند که از این رقم ۱/۱۵ میلیون در پتروشیمیها استفاده میشود بنابراین ما در این زمینه خیلی عقب هستیم.
وی تاکید کرد: در حال حاضر پتروشیمیهای گازی ایران متانول تولید میکنند و در واقع ما یکی از متانولسازهای بزرگ دنیا هستیم. علت این موضوع این است که گاز اضافه داشتیم و نمیدانستیم با این گاز چه کنیم، بنابراین وزارت نفت برای مصرف این گاز مجوز پتروشیمی خوراک گازی داد که نتیجه آن تولید متانول بود.
به گفته این کارشناس مشکل دیگر ما در خوراک مایع عدم تناسب بین تخفیفهای این نوع خوراک با تخفیفهای خوراک گازی است. طبق قانون الحاق ۲، اگر سرمایهگذار در مناطق محروم پتروشیمی خوراک گاز احداث کند، ۳۰ درصد تخفیف میگیرد. اما اگر همین پتروشیمی، خوراک مایع باشد، شامل تخفیف پنج درصدی میشود. بنابراین سرمایهگذار به سمت تخفیف بیشتر متمایل میشود.
از طرفی در شرایط تحریم که کشور به ارز نیاز دارد، دولت LPG را ۳۰ درصد زیر قیمت جهانی به چینیها میفروشد. پیشنهاد ما این است که با همین تخفیف، LPG را به سرمایهگذاران ایرانی نیز بفروشد تا آنها به ساخت پتروشیمیهای خوراک LPG اقدام کنند.
وی همچنین اظهار داشت: دو زنجیره ارزش مهم محصولات پتروشیمی شامل اتیلن و پروپیلن است. ما در حوزه پروپیلن ضعف داریم. ظرفیت تولید پروپیلن تقریبا یک میلیون تن است. نکته مهم این است که با فرآوری پروپیلن میتوانیم دهها محصول دیگر نیز با ارزشافزوده بیشتر تولید کنیم که ما تقریبا فقط یک محصول پاییندست آن را تولید میکنیم و آن هم پلیپروپیلن است.
به گفته سعیدی، مواد تشکیلدهنده LPG پروپان و بوتان هستند. ما میتوانیم پروپان را در فرآیند PDH به پروپیلن تبدیل کنیم. امروزه روشهای جدیدی در دنیا برای تولید پروپیلن وجود دارد: GTP و PDH روشهایی هستند که هدف این فرآیندها تولید مستقیم پروپیلن به عنوان یک محصول اصلی با استفاده از خوراکهای سبک است.
وی با بیان اینکه میزان واردات محصولات پاییندستی پروپیلن ارقام بالایی است، گفت: طبق آمار در سال ۱۳۹۶، میزان واردات اکریلونیتریل ۲۸ میلیون دلار، اکلریک اسید ۱۱۰ میلیون دلار، پروپیلین گلیکول ۵/۱۴ میلیون دلار، پلیاورتان ۲۳۷ میلیون دلار و پلیپروپیلن ۱۲۷ میلیون دلار بود. این ارقام نشان میدهد که در کشور نیاز به این محصولات وجود دارد و لازم است به جای واردات، برای تولید اینها فکری کنیم. ضمن اینکه ادامه زنجیره موجب ایجاد اشتغال و همچنین ارزآوری نیز خواهد شد.
سعیدی تاکید داشت: دولت در هر صورت یا با تنفس خوراک یا با تخفیف باید از صنایع پتروشیمی حمایت کند. اما در بحث خوراک مایع، تنفس خوراک بهتر است. زیرا در زمان کمتری هزینههای سرمایهگذاری واحد تولیدی با سود حاصله از تولیداتش، برابر خواهد شد و به اصطلاح سریعتر به نقطه سر به سر میرسیم. اما در حالت تخفیف، زمان بیشتری نیاز است تا پتروشیمی به نقطه سر به سر برسد. بنابراین بین تخفیف و تنفس دو یا سه ساله خوراک با سود هشت درصد برای پتروشیمیهای خوراک مایع، تنفس خوراک به لحاظ اقتصادی بهصرفهتر خواهد بود.
این کارشناس معتقد است کشور به پروپیلن نیاز دارد و مزیت فرآیند PDH هزینه سرمایهگذاری پایینتر آن است. به ازای ۵۰۰ هزار تن در سال تولید، ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه لازم است. اما مشکل این فرآیند قیمت خوراکش است. اگر وزارت نفت همان تخفیف ۳۰ درصدی به مشتریان خارجی را به ایرانیها هم بدهد، این مشکل مرتفع خواهد شد.
به گفته وی در حال حاضر فرآیند GTP (گاز طبیعی به متانول و متانول به پروپیلن) نیز برای تولید پروپیلن به دلیل قیمت ارزان خوراک گازی در کشور مطرح شده است. ولی باید توجه کنیم اگر کسی بخواهد واحد GTP تاسیس کند باید یک واحد متانول (گاز طبیعی به متانول) و سپس یک واحد MTP (متانول به پروپیلن) احداث کند. در این روش برای تولید ۵۰۰ هزار تن پروپیلن نیاز به سرمایهگذاری بیش از یک میلیارد دلاری است و به همین دلیل فرآیند PDH میتواند مزیت داشته باشد. در این مدل اگرچه هزینه اولیه زیاد است اما چون قیمت خوراک گاز طبیعی (متان) مناسب است، برای کسی که بلندمدت در این حوزه کار کند، افق روشنی وجود دارد.
نکته دیگر اینکه مجوزهای اعطایی خوراک باید مدتدار و مشروط باشد و تخفیفها در طول زنجیره داده شود. به این صورت که جهت تولید محصولات متنوع پاییندست پروپیلن، تخفیف خوراک برای محصولاتی نظیر اکریلونیتریل، اکریلیک اسید و پروپیلن گلایکول بیش از پلیپروپیلن باشد تا شاهد تولید این محصولات نیز در کشور باشیم. مشکل تخفیف خوراک این است که فقط در ابتدای زنجیره اعطا میشود. در حالی که برای ایجاد انگیزه جهت ورود به محصولات پاییندستی، تخفیف باید در انتهای زنجیره داده شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد