چتر اتحاد بخش‌خصوصی نباید سوراخ شود

محمد‌صادق جنان‌صفت
نهادهای حکومتی در ایران به ویژه نهاد دولت هرگز باور ندارند باید قدرت را به بخش‌خصوصی تفویض و راه را برای پیشرفت نهادهای خصوصی باز کرد. دولت سیزدهم در این‌باره سخت‌گیر‌تر از دولت‌های پیشین است و تمایل دارد همین میزان اختیارات و نفوذ بخش‌خصوصی را نیز از آنها بگیرد. در این شرایط باید بخش‌خصوصی ایران بتواند یکصدا و متحد و دور از تعارض منافع کوتاه‌مدت، راه را برای پیشرفت خود و کاهش قدرت نهاد دولت باز کند. شوربختانه اما نهادهای خصوصی در این مسیر استوار و پابر‌جا نیستند و در برابر توپ و تشرهای پیدا و پنهان دولت و تهدیدهای احتمالی مبنی‌بر تحدید فعالیت‌هایشان در سخت‌ترین روزها جا می‌زنند. واقعیت این است که نهاد دولت در ایران به هر دلیل توانایی لازم و کافی برای بررسی کارشناسی مسائل را ندارد و نیز به‌دلایل گوناگون توانایی بررسی‌های راهبردی در اقتصاد جهانی را از دست داده است. بخش‌خصوصی ایران می‌تواند با شناخت دقیق از کاستی‌های دولت و نیز فضای مساعد جهانی که در آن شرکت‌ها جای نهادهای دولتی را گرفته‌اند، خود را به وضعیت برتر برساند. نهادهای خصوصی در ایران اکنون در نقطه عطف قرار گرفته‌اند و باید با کنار نهادن منفعت‌های کوتاه‌مدت و نیز دل کندن از رانت‌های ارزی و ریالی و نیز برخی دام‌های پهن شده از سوی دولت مثل انرژی ارزان در وضعیتی کاملا برتر قرار گیرند. شرط اصلی پیشرفت بخش‌خصوصی اما این است که راه را بر چند‌پاره شدن ببند‌د و کلیت خود را در تعارض‌های داخلی با فرسایش روبه‌رو نکنند. هیچ عقل سلیمی نمی‌گوید نهاد خصوصی باید در وضعیت تعارض بزرگ با نهاد دولت قرار گیرد و با دولت از سر ستیز درآید اما می‌تواند این را به نهاد دولت تفهیم کند که نباید بخش‌خصوصی را در تعارض با هم قرار دهد. معلوم است که دولت‌ها با استفاده از قدرت فوق‌العاده خود، در سیاست و در اقتصاد می‌توانند دام پهن کنند. در حال حاضر این دام بزرگ در زمین تخصیص ارز پهن شده است و می‌توان این مقوله را با همبستگی برطرف کرد. نباید تصور کرد دولت همیشه به یک گروه وفادار می‌ماند و این دام دیگری است. نهادهای خصوصی به ویژه تشکل‌های خصوصی می‌توانند و باید با استفاده از نیروی کارشناسی بسیار نیرومندی که دارند، دولت را در شرایطی قرار دهند که دست از تصدی‌گری برداشته و به سخنان بخش‌خصوصی با دل و جان گوش دهد. نهادهای خصوصی باید چتر اتحاد میان خود را نیرومند‌تر از پیش بر بالای سر همه بگیرند و راه سوراخ کردن آن را به وسیله تیرهای پیدا و پنهان دولت مسدود کنند. شوربختانه در روزهای تازه‌سپری‌شده که ۱۰ تشکل بزرگ صنعتی ایران در یک نامه مشترک توانستند یک گام بلند برای برافراشتن چتراتحاد بردارند یک تشکل از شرایط موجود اظهار نارضایتی کرده و نکاتی را بیان کرده‌اند که می‌تواند رخنه در بخش‌خصوصی باشد. کاش روزی برسد که اگر یک تشکل خصوصی تصور می‌کند باید راه دیگری برود از همان گام نخست راهش را جدا کند.