26 - 01 - 2025
چالشهای بشر معاصر
*مجتبی صدریا- یکی از ضرورتهای شکل گرفته در ذهن انسانهای جامعه سرمایهداری و فراسرمایهداری میل و علاقه به افزایش قدرتهای شخصیشان بوده و این قدرتها عمدتا از جنس مادیات است و بر این اساس به نحوی شخصیت انسانی را تعریف میکنند و فرد به اجبار از ضرورتهایی که از این قدرت کسب کرده تبعیت میکند. این ضرورتها چه میتواند باشد؛ اول از همه رضایتمندی از وجود قدرت و سپس گستاخی که این گستاخی دو نتیجه عملی دارد؛ اول کوشش در توانزدایی از آنانی که مخاطب این قدرت هستند و سپس ناتوانی در کسب دید انتقادی نسبت به قدرت. میدانیم که مجموعه یک و دو با هم علت اصلی آزاری است که ما انسانها به هم میدهیم و برای داشتن مشروعیتی در این آزار فرد توانزدایی شده را ناتوان تعریف کرده و ظلم و ستمی که اعمال میشود را بخشی از قوانین طبیعی قلمداد میکنیم.
قدرتمند «منطقا»، «طبیعتا»، «به ناتوان» زور میگوید و ستم میکند، در حالی که این روند نه منطقی است و نه طبیعی و بیشتر ایدئولوژیک و فرهنگی است، در روند تحول جوامع سرمایهداری خارج از اندیشههای سوسیالیستی به عنوان یک ابزار انتقادی که امروز دیگر بازاری ندارد روندهای دیگری علیه این توانزدایی در روابط انسانی شکل گرفته و مفهومی که بیشتر رایج است مفهوم توانافزایی و ضرورتها و ضوابط آن است.
توانافزایی دو ضرورت و امکان میطلبد؛ اولین ضرورت سطح انسان توانزدایی شده از نظر دانش و آگاهی بالا برود و هوشیاری باید به خواست توانافزایی خود برسد، یعنی فرد توانزدایی شده هم از نظر فکری و هم از نظر عملی زمینهها و ابزار توانافزایی خویش را فراهم کند.
ضرورت دیگر ایجاد توانافزایی، سازماندهی شبکههای اجتماعی بین انسانهایی با علایق یا دیدگاههای مشترک برای به نقد کشیدن روندهای توانزدایی و پیدا کردن راهحلهای کاربردی برای توانافزایی است. آنچه امروز در جهان به عنوان ابتکارات خلاق، امیدآفرین و پر شور و شوق شکل میگیرد اساسا همین روندهای توانافزایی محدود، مشخص و روزمره است که انسانها برای تغییر شرایطشان و محیط زیستشان میآفرینند. خیلی از انسانهای اواسط قرن بیست و یکم هنوز تحت تاثیر آمالها یا گفتارهای سوسیالیستی میاندیشند و خواسته یا ناخواسته به روندهای توانزدایی کمک میکنند اما انتخاب اساسی بشریت امروز هوشیار شدن به امکانات محدود و ملموس
توانافزایی است.
* استاد دانشگاه
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد