پیشنهاد ایران به چین چیست؟

مژده کلهر- محمدعلی گوللر از یادداشت‌نویسان روزنامه جمهوریت ترکیه در تحلیلی نوشته است: یک انجمن امنیتی بسیار مهم در چین وجود داشت: انجمن شیانگ شن پکن که از ۲۹ تا ۳۱ اکتبر افرادی از بیش از ۹۰ کشور در سطوح مختلف از جمله وزرای دفاع در این مجمع شرکت کردند. یکی از موضوعات و شعارهای برجسته این انجمن «امنیت مشترک و صلح پایدار» بود.
رابطه امنیت مشترک و صلح یکی از موضوعاتی است که در یادداشت بر آن تاکید می‌شود. گرایش به «وساطت جمعی» به ناچار گرایش به «امنیت جمعی» را افزایش خواهد داد. امنیت جمعی درکی از امنیت است که امنیت دیگران را به قیمت ناامنی دیگران ایجاد نمی‌کند، یعنی درک امنیت غیرقابل تقسیم را به عنوان اصل اساسی می‌پذیرد. جمله آتاتورک که می‌گوید «صلح در خانه، صلح در جهان» هم هدف و هم فرمولی برای درک «امنیت جمعی» است که باید برای رسیدن به آن هدف به کار رود: صلح ترکیه به صلح همسایگان و منطقه و جهان خود بستگی دارد. صلح همسایگان هم به صلح ترکیه بستگی دارد.
آتاتورک با درک «امنیت جمعی» به هدف خود یعنی «صلح در خانه، صلح در همسایگان» با ایجاد مناطق امنیتی در اطراف ترکیه با معاهده دوستی ترکیه و اتحاد جماهیر شوروی (۱۹۲۵)، پیمان بالکان (۱۹۳۴) و پیمان سعدآباد (۱۹۳۷) رسیده بود.
پیمان عدم تهاجم
مسیر آتاتورک برای «امنیت مشترک برای صلح» بدون شک توسط کشورهای مختلف در قرن گذشته به روش خاص خود امتحان شد و حالا جهان دوباره با این انتخاب مواجه شده که این «امنیت مشترک و صلح پایدار» دقیقا موضوع مجمع شیانگ شن پکن است.
علاوه بر این، یک موضوع مهم بحث در پکن براساس این مبحث مطرح شد. سرلشکر یحیی رحیم‌صفوی مشاور ارشد نظامی که به نمایندگی از رهبر عالی ایران سیدعلی خامنه‌ای در این مجمع شرکت کرده بود، در بازدید از آکادمی علوم نظامی چین به این موضوع اشاره و پیشنهاد کرد: «اول از همه، من تحقق امنیت مشترک و صلح پایدار میان کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای (SCO) را توصیه می‌کنم. الگوی این امر می‌تواند امضای پیمان عدم تجاوز بین اعضا باشد.» (۱۱ آبان ۱۴۰۲)
تعهد به حفاظت از مرزهای همسایه
اگرچه این پیمان ممکن است شیوه‌های جنگ سرد را به ذهن متبادر کند و چین مخالف این سازمان‌های مرتبط است؛ با وجود این پیشنهاد تهران به دلیل اهداف داخلی آن باید مورد تاکید و بحث قرار گیرد. اینکه دو کشور می‌توانند «پیمان عدم تجاوز» را امضا کنند در عمل تعهدی است که یکی از آنها به دیگری دارد؛ اینکه «من از مرز شما محافظت خواهم کرد.»
چین و روسیه با عضویت هند و پاکستان در سازمان همکاری شانگهای گام بزرگی در جهت صلح برداشته‌اند، اما متاسفانه مشکلات مرزی بین دو کشور و حتی چین و هند هنوز به طور کامل حل نشده است. به همین دلیل است که پیشنهاد تهران مهم است. برای یک پیمان عدم تجاوز، کشورها باید این مشکل را حل کنند و برعکس، پیشنهاد/هدف انگیزه حل مشکل را ایجاد می‌کند.
فراخوان‌های کنفرانس ترکیه، ایران و چین
فعلا با کنار گذاشتن این موضوع بحث‌برانگیز بر نقشی تمرکز کنیم که موضوع «امنیت مشترک برای صلح» می‌تواند هم در منطقه اوکراین در شمال ترکیه و هم در مناطق فلسطینی-اسرائیلی و حتی سوریه در جنوب داشته باشد. هر سه موضوع هم اساسا موضوعاتی برخاسته از رویکرد ژئوپلیتیکی درک امپریالیستی در مقابل درک «امنیت مشترک» هستند: آمریکا سعی کرد با گسترش ناتو از طریق اوکراین «امنیت خود را به قیمت ناامنی روسیه» ایجاد کند و اسرائیل برای تامین امنیت خود تلاش کرد تا با اشغال، مرزهای خود را به قیمت ناامنی فلسطینیان گسترش دهد. «وضعیت عدم راه‌حل» که آمریکا با میانجیگری «انحصاری» در مساله اسرائیل و فلسطین توانست آن را حفظ کند، در نتیجه جهان چندقطبی جایگزین
«میانجیگری جمعی» شده است. در واقع کشورهای منطقه همراه به قدرت‌های جهانی مانند چین و روسیه در تلاش هستند تا انحصار آمریکا را درهم بشکنند و با «میانجیگری جمعی» راه‌حلی ارائه دهند. پس همان‌طور که از مثال‌ها برمی‌آید، این رویکرد همیشه به جنگ می‌انجامد، اما اجرای امنیت مشترک با درک امنیت تفکیک‌ناپذیر باعث ایجاد آرامش می‌شود. چندقطبی بودن در تلاش است تا این چشم‌انداز را هرچند به کندی ایجاد کند. درخواست‌های ترکیه و ایران برای برگزاری «کنفرانس منطقه‌ای» و درخواست چین برای «کنفرانس بین‌المللی» برای
«راه‌حل دائمی» مشکل فلسطین از جمله این اقدامات است.