پیش‌شرط‌های بهره‌‌مندی از برند جدید گردشگری ایران

نادر نینوایی- در چهل‌و‌ششمین اجلاس یونسکو که در مرداد ماه سال‌جاری در دهلی‌نو برگزار شد، محوطه باستانی هگمتانه به عنوان بیست‌وهشتمین اثر ایران در فهرست جهانی ثبت شد. ثبت این اثر می‌تواند زمینه را برای جذب گسترده گردشگران داخلی و خارجی به همدان فراهم آورد اما بهره‌برداری از برند ثبت جهانی نیازمند رعایت شدن پیش‌شرط‌هایی است.
سروسامان دادن به وضعیت محوطه تاریخی هگمتانه، اتخاذ ساز‌و‌کاری موثر برای زدودن علف‌های هرز مجموعه بدون مخدوش کردن منظر آن و البته معرفی شایسته‌تر آثار در تابلوهای راهنما و بهره‌گیری از فناوری نوین، از جمله مواردی است که باید مدنظر قرار گیرد.
البته باید در نظر داشت که تاکنون نیز اقدامات موثری نظیر پیاده‌راه‌سازی و نصب مجسمه‌های جاذب برای گردشگران در محدوده اطراف هگمتانه صورت گرفته که تا حدود زیادی ظاهر شهر همدان را ارتقا داده است.
اقدامات انجام‌شده برای ارتقای خدمات گردشگری
محسن معصوم‌علیزاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان در تشریح اقدامات انجام‌شده برای ارتقای خدمات گردشگری و استفاده بهینه از هگمتانه به عنوان برند جدید گردشگری ایران به «جهان‌صنعت» گفت: برنامه‌ریزی‌های لازم برای ارائه خدمات مطلوب به خیل گردشگران ورودی به همدان انجام شده و هم‌اکنون نیز کار پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های اکباتان و بوعلی در حال انجام است و سواره‌راه در حال تبدیل شدن به پیاده‌راه است تا ماندگاری گردشگر در شهر افزایش پیدا کند. در بافت تاریخی همدان که پیرامون محوطه باستانی هگمتانه است نیز جداره‌سازی‌های سنتی از سوی شهرداری انجام شده و باید اذعان داشت که اقدامات مطلوبی صورت گرفته است.
وی افزود: این اقدامات البته همچنان در حال ادامه هستند و به نظرم این موارد می‌تواند برای شهر، جاذبه‌های جدید ایجاد کند و با این تمهیدات جاذبه‌های گردشگری همدان صرفا محدود به خود هگمتانه نخواهد بود.
قرار بر این است که هگمتانه که به ثبت جهانی رسیده است به عنوان یک مرکز ثقل وجود داشته باشد و محدوده پیرامون آن شامل بافت تاریخی و حتی سایر جاذبه‌های استان هم در کنار آن به شکل بهتر و مناسب‌تری دیده و معرفی شوند. امیدواریم با انجام این اقدامات بتوانیم ماندگاری گردشگر در شهر و استان همدان را افزایش دهیم و همه مردم هم بتوانند از لحاظ اقتصادی از این ثبت جهانی منتفع شوند.
برنامه‌ریزی برای بهبود منظر هگمتانه
در روز‌های گذشته انتشار گزارش‌هایی درخصوص آسیبی که علف‌های سوخته در محوطه هگمتانه به منظر این اثر تاریخی وارد کرده است، منتشر شد. مدیرکل میراث فرهنگی همدان درخصوص این چالش نیز خاطرنشان ساخت: در این رابطه مدیر پایگاه هگمتانه طرحی را ارائه داده است و با پژوهشگاه مرمت نیز صحبت‌هایی داشتیم و در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از راهکاری هستیم که بتوانیم از شیوه دیگری به جز سوزاندن، برای زدودن علف‌های هرز استفاده کنیم تا منظر هگمتانه هم مخدوش نشود. البته در نظر داشته باشید که پیش از این هم سوزاندن علف‌های خشک به صورت کنترل‌شده انجام شده و این اقدام نیز با هدف جلوگیری از بروز حوادث احتمالی انجام گرفته بود. با وجود این براساس قراردادی که با پژوهشکده مرمت وزارتخانه بسته شده، قرار است که از این پس از طریق سم‌پاشی با مواد خاص گیاهان خودرو زدوده شوند. نکته مهم این است که با استفاده از این شیوه دید و منظر نامناسبی هم ایجاد نمی‌شود.
وی درخصوص تمهیدات در نظر گرفته شده برای معرفی بهتر اطلاعات مرتبط با آثار تاریخی در تابلوهای هگمتانه هم ابراز داشت: در نظر داشته باشید که تازه پس از ثبت، کار و اقدامات آغاز می‌شود و درست مثل کسی که با قبولی دانشگاه تازه باید تلاش‌ها و اقدامات اصلی را شروع کند، هگمتانه هم همین وضعیت را دارد و مسائلی نظیر ارتقای تابلوهای معرفی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و «کیو آر کد» برای ثبت جهانی حتما در آینده اتفاق می‌افتد.
مزایای سیاسی ثبت جهانی
معصوم علیزاده درخصوص مزایای سیاسی ثبت جهانی هگمتانه برای همدان و کشور گفت: ثبت جهانی اثر برای کشور و استان همدان از جنبه‌های متفاوت دارای اهمیت است. به لحاظ سیاسی مناطق ثبت جهانی‌شده به عنوان مناطق امن محسوب می‌شوند و در صورت بروز جنگ، جزو مناطق امن هستند.
ثبت جهانی این اثر، گویای ریشه و اصالت کشور و منطقه صاحب‌اثر است و بسیاری از سیاستمداران دنیا تلاش می‌کنند؛ آثاری از کشور خودشان را در فهرست جهانی ثبت کنند تا بتوانند اصالت و میراث فرهنگی خود را به جهانیان نشان دهند. از این منظر ثبت جهانی هگمتانه برای ایران بسیار حائز‌اهمیت است و نشان می‌دهد تاریخی با قدمتی بالا داشته و کشورمان ریشه‌های فرهنگی و اصالتی قوی دارد.
وی ضمن اشاره به جنبه‌های مرمتی و حفاظتی مثبت ثبت جهانی هگمتانه ادامه داد: زمانی که یک اثر در فهرست آثار جهانی ثبت می‌شود، اثر ثبت‌شده به‌صورت مداوم و سالانه رصد می‌شود و طبیعتا وضعیت مرمت و شرایط حفاظت از آن اثر بهبود می‌یابد، چراکه هم یونسکو روی آن نظارت دارد و هم اعتبارات مناسبی به آن اثر تعلق می‌گیرد.
فراهم آمدن شرایط برای بهبود اقتصادی
مدیرکل میراث فرهنگی همدان ضمن تاکید بر جنبه‌های مثبتی که ثبت هگمتانه بر اقتصاد همدان خواهد داشت، ابراز داشت: وقتی شهر یا استانی دارای اثر ثبت جهانی شده و تبدیل به مقصدی برای گردشگران خارجی می‌شود، قاعدتا تمام دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله شهرداری و سایر دستگاه‌های خدمات‌رسان پای کار می‌آیند. این دستگاه‌ها با اقداماتی که انجام می‌دهند می‌توانند زیرساخت‌ها را بهبود بخشند. این امر به نوبه خود باعث می‌شود به مرور زیرساخت‌های شهری و تاسیسات گردشگری که نیازمند ارتقا هستند، هم به لحاظ کمی افزایش یابند و هم استانداردهای رعایت شده در آنها بالا رود. درواقع صاحبان تاسیسات گردشگری نیز در این وضعیت تلاش می‌کنند شرایط ارائه خدمات خود را به استانداردهای لازم برای ارائه خدمات به گردشگران خارجی برسانند و همین امر موجب رشد زیرساخت‌ها، اصناف و تاسیسات گردشگری همدان خواهد شد. وی در خاتمه ابراز داشت: اصناف و کسب‌و‌کارهای بسیاری در همدان فعال هستند و خصوصا با توجه به بازار سنتی و قدیمی که در شهر وجود دارد، حضور گسترده گردشگران خارجی و داخلی می‌تواند وضعیت اصناف را بهبود بخشد و صاحبان این کسب‌و‌کارها می‌توانند به لحاظ اقتصادی از ثبت جهانی هگمتانه منتفع شوند.