پیامدهای قانون ممنوعیت واردات برنج بررسی شد

به گفته کشاورزان و کارخانه‌داران برنج، در سال جاری تولید برنج کاهش ۳۰‌درصدی داشته و برای تنظیم بازار به واردات برنج نیاز است تا برنج دچار رکود گرانی نشود و این درحالی است که برخی دیگر نیز معتقدند ما کمبودی در این محصول نداریم و واردات آن صرفا هدر رفت هزینه است. این اظهارات ضد و نقیض این سوال را مطرح می‌کند که بالاخره نیاز به واردات برنج داریم یا نداریم؟
برنج از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است. نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان غذای اصلی وابسته هستند. ایران سالانه بیش از ۲‌میلیون تن برنج تولید می‌کند که بیشترین برنج تولید شده مربوط به دو استان مازندران و گیلان است. تابستان آغاز فصل برداشت برنج است و در انواع مختلف برنج، این زمان برداشت متفاوت است و در نقاط متفاوت این بازه زمانی می‌تواند اختلاف یکی دو هفته‌ای داشته باشد. با توجه به اینکه چندین سال است که جهان به‌ویژه ایران درگیر تغییرات اقلیمی است، شرایط جوی، بارش‌های بی‌موقع، کم‌بارشی‌های شدید و … را تجربه می‌کنیم که از جمله آنها بارش باران در مرداد ماه است که می‌تواند ورس یا خواب‌رفتگی برنج را به همراه داشته باشد و این پدیده در برخی مواقع می‌تواند به محصولات شالیزارها آسیب وارد کند. این آسیب‌ها می‌تواند کاهش میزان برنج شالی‌هایی که برداشت می‌شود را به همراه داشته باشد.
در این میان به گفته کشاورزان و کارخانه‌داران برنج علاوه بر بارندگی‌ها، موضوعاتی همچون کاهش سطح زیر کشت برنج به دلیل تغییر کاربری‌ها و… موجب کاهش سطح زیر کشت برنج شده است و هیچ ذخیره برنجی نیز نداریم و می‌تواند رکود برنج و افزایش قیمت و کمبود این محصول را به همراه داشته باشد که این مساله نیز نظرات متفاوتی را به همراه داشته است.
هیچ آمار دقیقی از سطح زیر کشت برنج
وجود ندارد
در حالی که نظراتی مبنی بر تولید مناسب برنج وجود دارد، سید تقی جعفریان، رییس هیات‌مدیره کارخانجات تولید برنج شمال کشور و عضو انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج ایران معتقد است که هیچ آمار دقیقی از میزان تولید برنج در کشور وجود ندارد، همچنین باوجود اینکه بارها اعلام کرده‌ایم به آمار دقیقی نیاز داریم هیچ‌کس هیچ اطلاعاتی ندارد. به کرات اعتراض کرده‌ایم که میزان تولید را اعلام کنند که واردکنندگان از آن اطلاع داشته باشند و دولت نیز درباره وضعت برنج کشور اطلاعات کامل داشته باشد اما هیچ‌کس هیچ اطلاعاتی ارائه نمی‌دهد.وی ادعا کرد: میزان تولیدی که اعلام می‌شود اصلا درست نیست. آمار غلط ارائه می‌شود از ۲‌میلیون و ۲۰۰‌هزار تن تا ۲‌میلیون و ۳۰۰‌هزار تن و‌… آمار ارائه می‌شود که هیچ‌کدام صحت ندارند. هر ساله زمین‌های زیرکشت برنج کوچک و کوچک‌تر و تغییر کاربری داده می‌شوند. در سال‌جاری نیز با توجه به شرایط جوی کسری محصول داریم. مسوولان متولی باید پاسخگو باشند.
به گفته جعفریان، برنج طارم در سال جاری با کسری حدود ۳۰‌درصدی مواجه است و بر اساس آمار کشاورزان نیز ۲۰ تا ۳۰‌درصد در زمین‌ها کسری محصول وجود دارد که از جمله این دلایل می‌توان به اینکه شرایط جوی و بارندگی‌ها به محصولات آسیب وارد کردند، کود و سمی که استاندارد و مناسب نیستند و اینکه بذرهای ما اصلاح شده نیستند اشاره کرد. بسیاری از افراد نیز زمین‌های خود را از برنج تغییر کاربری داده‌اند و به دنبال واردات صیفی‌جات و مرکبات هستند چراکه درآمد بیشتری نسبت به برنج دارد و در این کسری آب دیگر کاشت برنج برای آنها صرفه ندارد. هر ساله از میزان‌ زمین‌های زیر کشت برنج کم‌ می‌شود که بیشتر نمی‌شود و این آسیب بزرگی است که نیاز به واردات را بیشتر می‌کند.
امسال نیازی به واردات نداریم
مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج درباره سطح زیر کشت برنج در کشور اظهار کرد: سطح زیر کشت برنج در کشور، اگر باتوجه به شرایط ساخت‌وسازهایی که صورت می‌گیرد و شرایط اقلیمی کاهش نیافته باشد همچون سال‌های گذشته است. آنچه کشاورزان و تولیدکنندگان برنج در شمال کشور هنگام خرید برنج مطرح می‌کنند و عضو انجمن برنج نیز هستند می‌گویند این است که با توجه به بارندگی‌های اخیری که رخ داد، متاسفانه حدود ۳۰‌درصد محصولات آسیب دید و نسبت به سال‌های گذشته ۳۰‌درصد کاهش تولید در فصل زراعی جدید داریم. این افراد کسانی هستند که کشاورز هستند و کارخانه دارند و اطلاعات آنها کاملا قابل اطمینان و اتکاست.
کشاورز ادامه داد: مساله مهم این است که کشاورز و کارخانه‌دار بر اساس مشاهدات میدانی اعلام می‌کند که ۳۰‌درصد نسبت به سال گذشته محصولاتی که وارد کارخانه می‌شود، برنج شالی‌هایی که برداشت می‌شود کمتر است، شاید شالی به‌ اندازه سال قبل نیز وجود داشته باشد اما ۳۰‌درصد برنج آن به دلیل آسیب‌هایی که خوشه دیده است قابل فرآوری نیست.
ذخیره برنج ایرانی در کشور وجود ندارد
کشاورز افزود: نکته مهم این است که هیچ ذخیره‌ برنج ایرانی در انبارهای کشور نداریم. در سال ۱۴۰۲ بخش‌خصوصی به مساله ورود کرد و به امید اینکه هم برنج با قیمت مناسبی به دست خریدار برسد و هم کشاورز دچار ورشکستگی نشود، محصولات را خریداری کرد اما در سال‌جاری مساله متفاوت‌تر است. امسال هر محصولی که وارد بازار می‌شود، هنوز شرکت‌های بزرگ برای خرید اقدام نکرده‌اند و علت آن نیز این است که دولت قرار بود مشوق‌هایی دهد و متاسفانه این کار را نکرد و شرکت‌های بزرگ نیز تمایلی ندارند که در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با بیان اینکه برداشت و خرید و فروش برنج به‌صورت سنتی انجام می‌شود ادامه داد: این شیوه قطعا هم گرانی و هم رکود را به همراه خواهد داشت چراکه قدرت خرید برنج ایرانی وجود ندارد و نیاز است که بخش‌‌خصوصی قدرتمند که فروشگاه زنجیره‌ای نیز دارد به قضیه ورود، برنج را خریداری و به بازار عرضه کند. بارها این نظرات را به صورت رسمی نیز به دولت اعلام کرده‌ایم.
کشاورز درباره برنج خارجی تصریح کرد: متاسفانه رویه‌ای طی سال ۱۳۹۰ در مقطعی ایجاد شد که دولت میزان زیادی برنج وارد کرد و سپس اعلام کردند که برای حمایت از تولید باید ممنوعیت واردات را اعمال کنیم و این مساله تبدیل به قانون شد. در سال‌جاری نیز این قانون در حال اجرایی است. مشکلی که وجود دارد و آن را گوشزد کردیم این بود که اگر در سال ۱۴۰۲ ممنوعیت واردات مقرر شد به این دلیل بود که در سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۴۰۰‌هزار تن برنج وارد کشور شد و اگر یک میلون و ۲۰۰‌هزار تن مصرف شده باشد، حدود ۲۰۰‌هزار تن باقیمانده به سال ۱۴۰۲ منتقل شده است و نگرانی
وجود نداشت.
وی درباره میزان واردات در سال‌جاری ادامه داد: حدود ۴۵۰‌هزار تن در سال ۱۴۰۲ و قبل از دوره ممنوعیت و در سال‌جاری نیز به همین میزان برنج وارد شد اما با این تفاوت که از سال ۱۴۰۱ ذخیره‌ای وجود داشت که نگرانی بازار را رفع می‌کرد ولی در سال‌جاری هیچ ذخیره‌ای وجود ندارد. واردکنندگان طی مرداد و شهریور که در اواسط آن هستیم، حتی یک کیلو برنج نیز برای عرضه ندارند و درسطح عرضه کشور کمبود برنج وجود خواهد داشت که منجر به گرانی و گران‌فروشی می‌شود.
ممنوعیت واردات برنج کمکی به رونق تولید داخلی نمی‌کند
کشاورز افزود: با عنوان حمایت از تولید داخلی، واردات برج ممنوع شد اما این مساله نه تنها کمکی به رونق برنج ایرانی نکرد بلکه به اقشار آسیب‌پذیر جامعه که برنج پاکستانی و هندی مصرف می‌کردند و حال مجبور به خریداری برنج ایرانی با قیمت بالاتر هستند آسیب وارد می‌کند. در چنین شرایطی که بازار خالی است و مردم نیز نمی‌توانند برنج ایرانی را خریداری کنند، این ممنوعیت واردات اصلا منطقی نیست.دبیر انجمن واردکنندگان برنج با بیان اینکه حدود ۶۰ درصد و شش دهک جامعه برنج خارجی مصرف می‌کنند، اظهار کرد: حمایت از تولید داخلی با ممنوعیت واردات، به ضرر مردم و سطح برنج خارجی است که دچار کمبود شده است. این شرایط در حالی است که اگر بخشی از برنج ایرانی را نیز دلال‌ها خریداری کنند، به واسطه‌گران شدن برنج خارجی، برنج ایرانی را نیز گران می‌کنند و این مساله به رکود برنج ایرانی و ضرر کشاورز دامن می‌زند. این مساله‌ای است که اگر به‌صورت منطقی به آن نگاه کنیم قابل دفاع است و اگر شعار دهیم که به طور مثال در مقایسه با سال ۱۴۰۰ افزایش تولید برنج داریم و نمی‌دانم چرا باید با سال ۱۴۰۰ مقایسه شود اصلا درست نیست. حتی مستندات میدانی نیز درباره این آمار وجود ندارد و صرفا نظرات کارشناسی است.
لزوم ترخیص برنج وارداتی از گمرکات برای تنظیم بازار
کشاورز ضمن تاکید بر اینکه باید به اطلاعات تولیدکنندگان، کارخانه‌دارها و کسانی که متولی هستند استناد کنیم، گفت: در یک مقطعی برنج خارجی وارد کشور شد اما تا پیش از ۳۱ تیرماه از گمرک ترخیص نشده و رسوب کرده است و این در حالی است که ارز آن نیز پرداخت شده و به لحاظ هزینه‌های نگهداری، انبارداری، سرمایه‌ای و‌… آسیب‌هایی به همراه دارد که منجر به افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود. پیشنهاد ما به وزیر جهاد کشاورزی این بود که حداقل بخشی از این برنج وارد کشور شود تا هم بازار را تنظیم کند و سپس بررسی کنیم که با این میزانی که در گمرک وجود دارد آیا نیازی به واردات هست یا نه؟ این کمکی است که دولت می‌تواند به ما، مردم و بازار کند تا از رکود برنج ایرانی و گرانی جلوگیری کند.