27 - 02 - 2020
پنجه در پنجه «کرونا»
«کرونا سینماهای کشور را تعطیل کرد». احتمالا این مهمترین گزارهای است که در چند روز اخیر درباره سینما شنیدهاید، هراس کرونا فروش فیلمها را کاهش داد، به اقتصاد سینما ضربه زد و در نهایت منجر به تعطیلی یک هفتهای سینماها شد.
اما در گیر و دار انتشار اخبار کرونایی، پنجم اسفندماه کمیته اکران نوروزی ترکیب فیلمهای نوروز ۹۹ را برای نمایش عمومی انتخاب کردند که شامل هفت فیلم سینمایی «بازیوو» به کارگردانی امیرحسین قهرایی در سرگروه باغ کتاب، «لاله» به کارگردانی اسدالله نیکنژاد در سرگروه ماندانا، «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت در سرگروه مگامال، «لامینور» به کارگردانی داریوش مهرجویی در سرگروه کورش، «پسرکشی» به کارگردانی محمدهادی کریمی در سرگروه ایرانمال و «زنها فرشتهاند۲» به کارگردانی آرش معیریان در سرگروه ایران میشود؛ فیلمهایی که سهمشان از سرگروهی با قرعهکشی مشخص شده اما از ایده نوبتگیری برای اکران بر مبنای قرعهکشی مستثنی شدند!
محسن امیریوسفی ۵ اسفند اعلام کرد این فیلمها بر اساس عدالت بین دفاتر پخش و البته نوع فیلمها انتخاب شدند، آثاری که در میانشان به روال هر سال فیلمهایی از جنس کمدی، سینمای کودک، برنده سیمرغ مردمی سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر و اجتماعی دیده میشود.
در این گزارش به بررسی نکات مختلف این هفت فیلم میپردازیم؛ هفت فیلمی که لااقل تا اینجا و براساس اطلاعات روی کاغذ، معمولیترین ترکیب نوروزی سینماها در سالهای اخیر را رقم زدهاند اما بهواسطه بحران این روزهای سالنهای سینمایی به واسطه تعطیلات کرونایی، انتظارات از این ترکیب برای بازگرداندن شور و حال به گیشهها بسیار بالاست.
نکته اول؛ تنها سه فیلم از ۲۹ فیلم «فجر ۳۸»!
چند سالی است که عنوان میشود اولویت اکران نوروزی سینماها با فیلمهایی است که در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا میکنند. اما سهم آثار سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر در ترکیب اکران نوروز ۹۹ تنها سه فیلم «شنای پروانه»، «پسرکشی» و «خوب، بد، جلف؛ ارتش سری» است که از میان آنها «شنای پروانه» به واسطه دریافت سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران به صورت مستقیم به این ترکیب راه یافت.
«پسرکشی» هم از آثار رزرو جشنواره فیلم فجر بود که در دقیقه نود و به دلیل آماده نبودن فیلم «خورشید» در این جشنواره رونمایی شد؛ فیلمی که کیفیت رونماییاش در جشنواره و بعد از آن برگزاری نشست پنج دقیقهایاش به دلیل پخش زنده مراسم اعلام نامزدها، موضوعی بود که در آخرین روز جشنواره محل بحث شد. کار تا جایی پیش رفت که هیچ کدام از ارکان این فیلم توسط هیات داوران دیده و در هیچ بخشی نامزد نشد تا فیلم محمدهادی کریمی به بزرگترین قربانی مدیریت نادرست جشنواره در این دوره تبدیل شود.
کارگردانی که در همان زمان اعلام کرد گلهمند است اما ترجیح میدهد سکوت و بیشتر از زحمات گروه سازنده فیلم در همان پنج دقیقه تشکر کند. شاید مجموع همین عوامل زمینهای برای جبران مافات شد و فیلم بدون چانهزنی توانست در تایم طلایی «نوروز» روانه پرده سینماها شود.
از طرف دیگر ترکیب اکران نوروزی هر سال به فیلم کمدی نیاز دارد، همین هم شد که فیلم سینمایی «خوب، بد، جلف؛ ارتش سری» تنها به فاصله دو هفته از حضور در فجر به عنوان پیشگام اکران نوروزی در سینماها به نمایش درآمد و در افتتاحیه خود فروشی یک میلیارد تومانی را تجربه کرد.
اما آیا ترکیب این هفت فیلم، ترکیبی قابل دفاع است؟
اکران نوروزی سال ۹۸ با فیلمهای «رحمان ۱۴۰۰»، «زندانیها»، «ژن خوک»، «چهار انگشت»، «غلامرضا تختی»، «متری شیش و نیم» و «پیشونیسفید ۳» آغاز و در نهایت منجر به شکست مطلق «ژن خوک» و «غلامرضا تختی» در گیشه شد. بسیاری از پخشکنندگان و سینماداران علت این موضوع را همزمانی اکران چند فیلم قدرتمند جشنواره دانستند که موفقیت یکی منجر به شکست دیگری شد. ضمن اینکه همین مساله باعث شد در ایام دیگر سال به دلیل نبود فیلم مخاطبپسند، گیشه سینماها دچار ضرر و با افت فروش و مخاطب همراه شود.
به نظر میرسد کمیته اکران نوروزی در گام نخست نخواسته این تجربه مجدد تکرار شود و به همین دلیل سهم فیلمهای شاخص و بحثبرانگیز جشنواره در ترکیب فیلمهای نوروزی را به حداقل ممکن رسانده است.
اما فراتر از این موضوع، نکته اصلی، شرایط فعلی کشور است. همانطور که در ابتدای این گزارش اشاره شد همزمان با شیوع بیماری کرونا، وزارت ارشاد در اطلاعیهای بر تعطیلی برنامههای سینمایی و فرهنگی تاکید کرد. با فضای نامناسب ایجاد شده میتوان حدس زد که برخی از صاحبان فیلمها به صورت خودخواسته از این اکران تا زمان بهبود شرایط صرف نظر کرده باشند. این در حالی است که پس از پشت سر گذاشتن اکران نوروزی و پایان فروردینماه رمضان آغاز میشود؛ برههای که عملا یک فصل کمرمق برای اکران سینماها محسوب میشود و کمتر کسی حاضر میشود فیلمش را در چنین زمانی به نمایش بگذارد. این یعنی فصل اکران نوروزی ۹۹ عملا جذابیت سالهای قبل را برای صاحبان آثار نداشته و احتمالا این ماجرا در شکلگیری ترکیب فعلی بیتاثیر نبوده است.
ضلع دیگر این ماجرا کمیته اکران نوروزی است که با توجه به وضع موجود گویا در نظر دارد فیلمها را برای اکران در فصلهای دیگر ذخیره کند تا در هر فصل از سال فیلمی باشد که بار گیشه را به دوش بکشد؛ ایدهای که باید دید فرمول تعیین تکلیف «اکران» بر مبنای «قرعهکشی» چقدر اجازه عملی شدن به آن میدهد!
نکته دوم؛ سهم سینمای کودک
این سومین سال پیاپی است که در ترکیب اکران نوروزی فیلمهای کودک هم جا داده میشود. انیمیشن سینمایی «فیلشاه» در سال ۹۷، «پیشونیسفید ۳» در سال ۹۸ و حالا «بازیوو» در سال ۹۹ گواه این موضوع است.
به نظر میرسد این تصمیم از آنجا گرفته شد که معاون شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در ابلاغیهای سینماداران را ملزم به اکران یک فیلم کودک در هر فصل دانست. این موضوع به دنبال اعتراض مکرر فیلمسازان سینمای کودک به راه افتاد و گامی رو به جلو برای این سینما بود.
فروش «فیلشاه» و بعد از آن «پیشونیسفید ۳» نشان داد اساسا فیلمهای کودک ظرفیت فروش در این ایام از سال را دارند و اتفاقا خانوادهها به اتفاق کودکان به تماشای این آثار مینشینند. همین موضوع تحقق این عقیده است که «یک مخاطب کودک حداقل به مثابه سه بلیت سینماست.»
امسال سهم سینمای کودک از ترکیب اکران نوروزی فیلم سینمایی «بازیوو» به کارگردانی امیرحسین قهرایی است که پیش از این در سی و دومین جشنواره فیلمهای کودکان و نوجوانان حضور داشت که علاوه بر کسب جوایزی، کودکان نیز دوستش داشتند.
نکته سوم؛ تجربههای دنبالهدار
در ترکیب اکران نوروزی سه فیلم دیده میشود که بهنوعی دنباله تجربههای قبلی سازندگانشان محسوب میشوند.
«خوب، بد، جلف ۲؛ ارتش سری» نخستین قسمتش با نام «خوب، بد، جلف» در بهمن ۹۵ به نمایش درآمد و فروشی بالغ بر ۱۶ میلیارد تومان را به دنبال داشت. عامل موفقیت این فیلم هم در گیشه زوج تازه پژمان جمشیدی و سام درخشانی به عنوان دو کمدین در این فیلم بود که هرچند در تلویزیون و مجموعه «پژمان» متولد شدند اما در سینما درخشیدند و همین پیمان قاسمخانی را بر آن داشت تا دنبالهای برای آن بسازد.
«زنها فرشتهاند ۲» به کارگردانی آرش معیریان را میتوان غیرمنتظرهترین فیلم ترکیب نوروزی سینماها دانست؛ فیلمی که تهیهکنندهاش حسین فرحبخش است و در این سالها آثارش با سوژههای کلیشهای و دمدستی شکست در گیشه را تجربه کرده بود اما خودش این موضوع را قبول ندارد و همواره از سبک و سیاق فیلمسازیاش در سینما دفاع میکند.
«زنها فرشتهاند ۲» در سکوت خبری ساخته شده و اطلاعاتی از آن در دسترس نیست. این موضوع تا جایی است که همزمان با اعلام آثار ترکیب نوروزی، برخی رسانهها به اشتباه نام حسین فرحبخش را به عنوان کارگردان این اثر در خبرها ذکر کردند اما فرحبخش در گفتوگو با مهر عنوان کرد کارگردانی این اثر را آرش معیریان انجام داده است.
قسمت نخست این فیلم را در سال ۸۶ شهرام شاهحسینی حول محور خیانت و کلیشه زن پولدار و مرد فقیر و آس و پاس ساخته بود و حالا بعد از ۱۲ سال قسمت دوم آن ساخته شده است که از همین حالا میتوان حدس زد موضوع قسمت دوم این اثر هم فراتر از بخش نخست آن نیست.
آرش معیریان هم در این سالها کارنامه موفقی در اکران نداشته.
او را با کمدی «دمسرخها»، «خالتور»، «آس و پاس» و… به یاد میآورید، فیلمهایی که اتفاقا نه کمدی هستند و نه در ساختار نکات قابل اتکایی دارند اما جزو آثار محبوب شرکت فیلمسازی «پویافیلم» محسوب میشوند.
«لامینور» تازهترین ساخته داریوش مهرجویی را هم میتوان بهنوعی دنبالهای بر یکی از تجربههای موفق کارنامه این فیلمساز پیشکسوت قلمداد کرد.
نکته چهارم، پرحاشیهترین فیلم اکران نوروز ۹۹
«لاله» را میتوان از پرحاشیهترین و بحثبرانگیزترین فیلمهای تولید شده در ۱۰ سال اخیر دانست، فیلمی که فیلمبرداریاش در سال ۹۲ به حالت تعلیق درآمد، این در حالی است که تنها چند سکانس معادل ۳۰ درصد از فیلم مانده بود تا کار ساخت «لاله» به پایان برسد.
کار ساخت «لاله» از زمان دولت محمود احمدینژاد و معاونت سینمایی جواد شمقدری آغاز شد و در نهایت در دولت حسن روحانی ساختش به پایان رسید. این را میتوان یک رکورد برای فیلمی دانست که از آن دولت به این دولت شده است!
همه چیز از تخصیص بودجه زیاد به این پروژه و البته مجادله بر سر مالکیت «لاله» آغاز و با انتقادات صریح اهالی رسانه مواجه شد. سر و صدایی که در نهایت باعث توقف ۶ ساله پروژه شد.
میزان اعتبار تخصیص یافته به این پروژه توسط مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در زمان شفیع آقامحمدیان مدیر این مرکز ۲ و نیم میلیارد تومان اعلام شد اما رفتهرفته زمزمههایی مبنی بر اینکه «لاله» با بودجهای قریب به پنج میلیارد تومان ساخته میشود، قوت گرفت و همین موضوع محل مناقشه شد.
محمد حمیدیمقدم و البته اسدالله نیکنژاد معتقدند فیلم در اکرانهای بینالمللی هزینهاش را برمیگرداند. با این تفاسیر باید دید در اولین رونمایی این فیلم در اکران نوروزی، استقبال مخاطبان به چه صورت پیش خواهد رفت و انتظارها برای تماشای یکی از کنجکاویبرانگیزترین تولیدات سینمای ایران به سر میآید یا نه.
«لاله» که به زبان انگلیسی تولید شده درباره «لاله صدیق» یکی از قهرمانهای اتومبیلرانی ایران است. این فیلم برای اکران عمومی در ایران دوبله میشود.
نکته پنجم، برگ کدام فیلم در گیشه برنده خواهد شد؟
فارغ از نکات ریز و درشتی که درباره متن و حاشیه هفت فیلم راه یافته به چرخه اکران نوروز ۹۹ در این گزارش مرور کردیم، اصلیترین سوال کماکان همان سوال همیشگی است؛ پرفروشترین فیلم اکران نوروزی امسال کدام فیلم خواهد بود؟
«خوب بد جلف ۲؛ ارتش سری» به کارگردانی پیمان قاسمخانی به عنوان یک فیلم کمدی و «شنای پروانه» محمد کارت به عنوان فیلمی در حوزه اجتماعی احتمالا از پیشتازان اکران نوروزی در فروش
خواهند بود.
این نکته را میتوان از افتتاحیه ویژه اولی و اقبال خوب مخاطبان به دومی در سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر تایید کرد. «شنای پروانه» در اکران جشنواره فجر سانسهای مکرر فوقالعاده را به خود اختصاص داد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد