3 - 02 - 2025
پارسجنوبی دوباره متولد میشود
گروه انرژی- این یک طرح ضربتی و تولدی دیگر برای پارسجنوبی است؛ ۱۷میلیارد دلار سرمایهگذاری برای فشارافزایی در بزرگترین میدان مشترک گازی جهان؛ طرحی که باید وزارت نفت دولت چهاردهم با همراهی صندوق توسعه ملی به اجرا بگذارد و میتواند نجات بخش سهم ایران در پارسجنوبی باشد.
سه دهه استخراج گاز غنی از سوی ایران و قطر از میدان مشترک گازی پارس جنوبی این میدان را گرفتار افت فشار طبیعی کرده است. قطریها زودتر دست به کار شدند و با جذب 30میلیارد دلار سرمایهگذاری کار را شروع کردهاند. در ایران اما با وجود موانع بسیار از جمله کمبود نقدینگی و تحریمها که دست وزارت نفت را برای جذب سرمایه خارجی بسته است، با تاخیر آغاز خواهد شد.
آنطور که رضا دهقان، مدیر مهندسی و توسعه شرکت ملی نفت ایران میگوید: نخستین بهرهبرداری از تاسیسات فشارافزایی که قرارداد آن به زودی امضا میشود، تا پایان سال۱۴۰۷ صورت میگیرد و در آن زمان نخستین گاز تولیدی به شبکه تزریق خواهد شد.
مطالعات انجام شده از آخرین وضعیت میدان مشترک پارسجنوبی نشان میدهد که از سال۱۴۰۶ سالانه معادل تولید یک فاز پارسجنوبی (۲۸میلیون مترمکعب در روز) و از سال ۱۴۰۸ سالانه معادل تولید 5/1فاز پارسجنوبی (۴۲میلیون مترمکعب در روز) از تولید آن کاسته خواهد شد. این گزارش عمق فاجعهای است که اگر برای آن چارهاندیشی نشود، ظرف سالهای پیشرو اتفاق خواهد افتاد؛ اتفاقی که مدیر مهندسی و توسعه شرکت ملی نفت ایران درباره آن از تعبیر«به خطر افتادن امنیت انرژی و اقتصادی» یاد میکند.
طرح فشارافزایی از میدان مشترک پارس جنوبی از اسفندسال گذشته کلید خورد اما موضوع در حد یک قرارداد باقی ماند زیرا مطالعات آن کامل نشده بود. پاییز و زمستان ناتراز در گاز باعث شد که طرح به اولویت وزارت نفت تبدیل شود و با دستور رییسجمهور و پیگیری وزیر نفت کار مطالعات سرعت بیشتری گرفت.
روایتی از یکسال برنامهریزی
رضا دهقان، مدیر مهندسی و توسعه شرکت ملی نفت آخرین وضعیت طرح فشارافزایی را روز گذشته برای خبرنگاران تشریح کرد. او گفت: اواخر سال گذشته (۱۴۰۲) موافقتنامه فعالیتهای مقدماتی طرح فشارافزایی پارسجنوبی با چهار پیمانکار اصلی و با ارزش حداکثری ۴۰۰میلیون دلار امضا شد.از ابتدای سال گذشته برای تسریع در روند اجرای طرح فشارافزایی پارسجنوبی، سه اقدام مهم انجام شد؛ نخست کمیته ویژه فشارافزایی با عنوان طرح فشارافزایی و نگهداشت تولید پارسجنوبی با حضور مدیران شرکت ملی نفت تشکیل شد که رییس کمیته، مدیرعامل شرکت ملی نفت و دبیر آن نیز من بودم. دبیرخانه براساس مطالعات تصمیمسازی کرده و آن را مصوب میکرد و در نهایت این تصمیمها وارد برنامه اجرایی میشد.
مرحله دوم تشکیل تیم طرح در تیر ۱۴۰۲ بود. اقدام سوم این بود که اتاق فکری با حضور نخبگان صنعت نفت تشکیل دادیم که بیشترین تاثیر و نقش را در طرح فشارافزایی پارسجنوبی داشته است و سرانجام با این تغییر ساختار وارد سرعت بخشیدن به پروژه شدیم. در تیر ۱۴۰۲ دو قرارداد با شرکت مهندسین مشاور نارگان برای مطالعه فشارافزایی در خشکی و دریا امضا شد تا تصمیم بگیریم کار در خشکی یا دریا انجام شود. این در حالی بود که شرکت فرانسوی براساس مطالعات خود در سال ۱۳۹۵، پیشنهاد کرده بود کار در دریا انجام شود. تصمیم شرکت نارگان نیز اجرای طرح فشارافزایی در دریا بود. همچنین در تصمیم دیگر، چیدمان این کار مشخص شد که براساس آن، هفت هاب که هرکدام دو سکوی فشارافزایی دارند، طراحی شد، همچنین توربوکمپرسورها و نوع آن مشخص شد. این اقدامها برای کاهش زمان اجرای طرح بود.
او اضافه کرد: پس از این مرحله، تصمیم گرفتیم طراحی هر هفت هاب شبیه هم باشد. همچنین تصمیم گرفتیم سکوهای فشارافزایی کاملا شبیه هم باشد. اگر با همین رویکرد اجرای طرح ادامه یابد میتواند جبران بخشی از تاخیرها باشد. با پایان مطالعات، هفت قرارداد اجرایی طرح فشارافزایی پارسجنوبی با سرمایهگذاری ۱۷میلیارد دلار آماده شد.
با آغاز دولت چهاردهم با توجه به دستورات رییسجمهوری و وزیر نفت در خصوص تعریف اقدامهای ویژه اجرایی به منظور رفع ناترازی گاز در کمترین زمان ممکن همه قراردادهای اجرایی طرح به ارزش تقریبی ۱۷میلیارد دلار شامل یک الحاقیه به قرارداد IPC فازهای ۱۱ و ۱۲ برای هاب یک و شش قرارداد EPCI با قیمت ثابت برای هابهای ۲ تا ۷ تهیه شد و آماده امضا با پیمانکاران اصلی طرح است و بهزودی امضا میشود. برای تامین منابع مالی، طرح قرارداد تامین مالی شش پیمان EPCI ذکر شده (هاب ۲ تا ۶) تا سقف ۱۵میلیارد دلار با صندوق توسعه ملی مذاکره انجام شده و پیشنویس آن در حال تهیه است که بهزودی امضا میشود. با اجرای این طرح و تا سال۱۴۳۰، از محل تولید گاز، میعانات گازی و سایر محصولات جانبی، با احتساب گاز ۳۳سنتی و میعانات گازی ۷۰دلاری، حدود ۷۸۰میلیارد دلار برای کشور ایجاد میشود.
دهقان یادآور شد: با توجه به سه دهه استخراج گاز غنی از سوی ایران و قطر، این میدان دچار افت فشار طبیعی شده است و طبق مطالعات اخیر پیشبینی میشود از سال۱۴۰۶ سالانه معادل تولید یک فاز پارسجنوبی (۲۸میلیون مترمکعب در روز) و از سال۱۴۰۸ سالانه معادل تولید 5/1فاز پارس جنوبی (۴۲میلیون مترمکعب در روز) از تولید آن کاسته شود. این افت فشار، در صورت نبود اقدام بهموقع میتواند پیامدهای جدی امنیت انرژی و اقتصادی به دنبال داشته باشد بنابراین طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارسجنوبی با هدف حفظ تولید، مهمترین طرح راهبردی وزارت نفت به حساب میآید بنابراین باید در کوتاهترین زمان ممکن و با اولویت بلوکهای مرزی با کشور قطر، طرح فشارافزایی در پارسجنوبی اجرا شود. با اجرای این طرح میتوان افت فشار و کاهش تولید را تا حد زیادی جبران و از ناترازی گاز و بنزین کشور جلوگیری کرد.
ماجرای موافقتنامهای که به اسم قرارداد امضا شد
این مقام شرکت ملی نفت همچنین درباره این شائبه پیش آمده که قراردادی که اسفند سال گذشته برای طرح فشارافزایی امضا شد چه بود که حالا قرار است قرارداد اجرایی طرح فشارافزایی امضا شود، توضیح داد: پایان سال گذشته مطالعات شرکت فرانسوی را در اختیار داشتیم. مطالعات شرکت نارگان نیز تقریبا به پایان رسیده بود بنابراین اطلاعات خوبی برای تصمیمگیری پیمانکاران وجود داشت و میتوانستیم آنها را نیز عملا درگیر طرح کنیم اما مهندسی تا آنجا پیش نرفته بود که قرارداد اجرایی را امضا کنیم. از همین رو برای اینکه پیمانکاران بتوانند بهصورت جامع از این مطالعات استفاده کرده، در طراحی مهندسی پایه از آن بهره برده، مذاکرات را برای تامین تجهیزات آغاز کنند و در برنامهریزی و تصمیمگیری کنار ما باشند، یک موافقتنامه فعالیتهای مقدماتی امضا کردیم. این موافقتنامه ۱۵صفحه بود هر موافقتنامه حداکثر تا سقف ۱۰۰میلیون دلار تعیین شد. در مجموع چهار موافقتنامه امضا شد اما اطلاعرسانی این کار درست صورت نگرفت و بهگونهای منعکس شد که گویا قرارداد اجرایی طرح فشارافزایی پارسجنوبی در آن زمان به امضا رسیده است ولی اینگونه نبود. در زمان امضای موافقتنامه فعالیتهای مقدماتی، فلسفه کار تبیین نشد و به مبلغ این موافقتنامه نیز اشارهای نکردند. در مقابل مبلغ کل قرارداد فشارافزایی را که در آن زمان ۲۰میلیارد دلار عنوان میشد، مطرح کردند.
هدف؛ جلوگیری از مهاجرت گاز
«اکنون تولدی دیگر برای پارسجنوبی اتفاق افتاده و طرح عظیم فشارافزایی میدان گازی مشترک پارسجنوبی بهطور کامل ریلگذاری شده و آماده اجرا است»؛ این جملهای است که دهقان در ادامه نشست خبری مطرح کرد. جملهای انگیزشی و امیدوارکننده برای مردم ایران و صنایعی که در سه زمستان گذشته با فشار ناترازی گاز دست و پنجه نرم کردهاند. مهمتر آنکه وضعیت ناترازی گاز، چشمانداز مبهمی را هم پیشروی آنها قرار داده بود.
دهقان میگوید: «این افت فشار، در صورت نبود اقدام بهموقع میتواند پیامدهای جدی امنیت انرژی و اقتصادی به دنبال داشته باشد بنابراین طرح فشارافزایی میدان گازی مشترک پارسجنوبی با هدف حفظ تولید، مهمترین طرح راهبردی وزارت نفت به حساب میآید که باعث بهرهمندی تمام اقشار مردم ایران از عواید حاصل از آن شده و منجر به ارتقای سطح رفاه کشور میشود. انتظار میرود نخستین بهرهبرداری از تاسیسات فشارافزایی تا پایان سال۱۴۰۷ صورت پذیرد و در آن زمان نخستین گاز تولیدی به شبکه تزریق شود.»
پیمانکاران اصلی طرح فشارافزایی را شرکتهای ایرانی پتروپارس، اویک، مپنا و قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا تشکیل میدهند. آنطور که دهقان میگوید، تمام این پیمانکاران دارای تجربه اجرایی موفق در توسعه میدان گازی پارسجنوبی بوده و از توانمندی لازم برای پیشبرد اهداف طرح برخوردارند.
به گفته او، با اجرای این طرح سطح بالاتری از دانش و فناوری توسعه و بهرهبرداری از میدانهای گازی بهویژه در بخش ارتقای دانش طراحی و ساخت سکوهای ویژه فشارافزایی و یاردهای ساخت سکو از سوی این شرکتها در داخل کشور نهادینه شده است و در ادامه در همین میدان و سایر میدانهای گازی کشور بهکار گرفته خواهد شد.
وزن سازه تجهیزات و تاسیسات همراه در هر هاب بالغبر ۶۰ هزار تن پیشبینی شده است. همچنین قرار است مجموعا در هفت هاب طرح، بیش از ۴۲۰هزار تن سازه نصب شود. این در حالی است که وزن کل سازه تاسیسات و تجهیزاتی که تاکنون در این میدان در بخش فراساحل ساخته و نصب شده است، حدود ۲۰۰هزار تن تخمین زده میشود. نصب و راهاندازی ۶۰۰کیلومتر خط لوله زیردریایی برای انتقال گاز ترش نیز بخش مهم دیگری از اقدامهای لازم در اجرای طرح است.
از دیگر ویژگیهای فنی این پروژه، تامین بخش مهمی از توربوکمپرسورهای این طرح است که قرار شده از طریق شرکتهای توانمند داخلی توگا زیرمجموعه گروه مپنا و شرکت توربو کمپرسور نفت (OTC) زیرمجموعه صندوق بازنشستگی صنعت نفت تامین شود. بنا به گفته دهقان، مذاکرات فنی بین شرکت ملی نفت ایران و این شرکتها انجام شده و بهزودی اقدامهای لازم برای تامین توربوکمپرسورها انجام میشود.
براساس تصمیم وزارت نفت قرار است که بیش از ۷۰درصد از ملزومات طرح با استفاده از توانمندی شرکتها، پیمانکاران سازندگان و تامینکنندگان داخلی محقق شود؛ تصمیمی که بنا به گفته دهقان باعث رونقآفرینی برای صنایع وابسته به صنعت نفت شده و یک کارگاه بزرگ به وسعت ایران برای بخشخصوصی کشور فراهم خواهد شد. او در این رابطه میگوید: علاوه بر اشتغال گستردهای که به همراه خواهد داشت، بپیشبینی میشود در اوج عملیات اجرایی طرح، حدود ۱۷هزار نفر بهصورت مستقیم و ۵۰۰هزار نفر بهصورت غیرمستقیم مشغول کار شوند. بدین ترتیب طبق بررسیهای انجامشده انتظار میرود این طرح مستقل از تغییرات و تحولات بینالمللی، با تکیه بر توانمندی داخلی اجرایی و تکمیل شود.
خارجیها میآیند؟
هرچند صنعت نفت ایران در تحریم های آمریکاست اما با توجه به تحولات امیدوارکننده پیشرو، ممکن است فضایی برای حذف تحریمها فراهم شود. آنطور که دهقان، مدیرمهندسی و توسعه شرکت نفت ایران میگوید، اگر در سال دوم یا سوم اجرای طرح، تحریمها کم شود و شرکتهای خارجی بتوانند در ایران فعالیت کنند، میتوان از ظرفیت سازندگان خارجی برای تامین تجهیزات استفاده کرد اما بعد از آن اجرای طرح از نیمه گذشته و کار با توان شرکتهای داخلی انجام خواهد شد.
در سال۹۵ یک شرکت مشاور فرانسوی مطالعات مفهومی برای اجرای طرح فشارافزایی را انجام داد و پیشنهادهایی را ارائه کرد. این شرکت در اردیبهشت۹۷ و با خروج آمریکا از برجام کار را متوقف کرد اما مطالعات پیشرفت ۹۰درصدی داشت. در آن زمان این نگرانی وجود داشت که شرکتهای داخلی توان اجرای طرح فشارافزایی را ندارند، به همین دلیل هم برای رفع این نگرانیها مطالعاتی انجام شد اما به تصمیم جدی برای اجرای طرح نرسیدیم.
فشارافزایی قرار است یک پروژه کاملا ایرانی باشد، هرچند نیم نگاهی هم به آینده دارد که شاید در تعاملات و همکاریهای بینالمللی در میانه راه سرمایهگذارانی هم جذب کند اما فعلا همه چیز ایرانی است.
دهقان میگوید: در اجرای طرح فشارافزایی، با دو چالش مواجه هستیم. نخستین مورد کشور قطر بهعنوان شریک ایران در میدان گازی پارسجنوبی است که فعالیت خود را برای اجرای طرحهای فشارافزایی آغاز کرده است. دومین چالش خود میدان و رفتار آن در نیمه دوم است که باید بهسرعت وارد عمل شویم. هابها براساس شماره اولویت دارند و سه هاب اول اولویت اصلی هستند و برنامه دریافت توربوکمپرسورها براساس زمان مورد نیاز خواهد بود. به گفته او، در اوج کار سالانه ۳میلیارد دلار سرمایه نیاز است که صندوق توسعه میتواند، تامین کند، البته باید از توان همه ظرفیتهای پیمانکاری داخل کشور استفاده کنیم. برای مثال شش یارد ساخت سکو داریم که همه درگیر کار میشوند. این قراردادها مجوز شورای اقتصاد را نیاز دارد و تقاضا داریم یک ماهه این مجوز صادر شود تا پیش از پایان سال تنفیذ صورت گیرد.
از آنجا که شرکت ملی نفت ایران بهعنوان مهمترین بنگاه اقتصادی کشور همواره نقش مهمی در تامین امنیت انرژی و اقتصاد کشور داشته و امید است با اجرای کامل این طرح ضمن تحقق اهداف مهم و راهبردی ذکرشده و کنترل ناترازی انرژی بهویژه در بخش گاز در راستای تحقق اهداف برنامه هفتم پیشرفت کشور بتواند سبب رونق صنایع وابسته به صنعت نفت و گاز ایجاد اشتغال گسترده و در نتیجه افزایش سطح رفاه مردم شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد