ولادیمیر پوتین و پایان کابوسی به نام پریگوژین

دکتر صلاح‌الدین هرسنی*
گویی سر‌به‌نیست‌کردن مخالفان بخشی از دستور و نقشه کار مقامات کرملین به ویژه ولادیمیر پوتین شده است. در یک نگاه کلی، چنین نقشه و دستور‌کار‌هایی ویژه دموکراسی‌های غیر‌لیبرال است که هیچگاه مخالفان خود را تاب نمی‌آورند  و تلاش دارند با «سیاست حذف» صدارت خود را بدون دردسر‌های مخالفان و اپوزیسیون بیمه کنند. ماجرای یوگنی پریگوژین و نحوه حذف آن در معادلات و مناسبات روسیه از آبشخوری چون «سیاست حذف» مقامات کرملین آب می‌خورد.
گروه واگنر و یوگنی پریگوژین که ولادیمیر پوتین روی آنها در جنگ اوکراین حساب ویژه‌ای باز کرده بود، ابتدا در قالب نیرو‌های نیابتی و جنگ‌های پراکسی و البته در کنار بازوی دیگر جنگ‌های نیابتی یعنی گروه رمضان قدیروف چچنی در جبهه روسیه علیه اوکراین نقش‌‌آفرینی می‌کرد. این نقش‌آفرینی بعد از آنکه روسیه در منطقه دونباس به موفقیت‌هایی دست یافت، آغاز شد. در واقع هنگامی که گروه واگنر به رهبری پریگوژین به ارتش روسیه پیوست، بارقه‌های امید به پیروزی زود هنگام برای ارتش روسیه را پررنگ کرد، چراکه قرار بود گروه واگنر به واسطه «دکترین توحش پتک‌ها» یعنی خرد کردن جمجمه سر‌بازان اوکراینی توازن را به نفع روسیه تغییر دهد، اما طولی نکشید که مشخص شد گروه واگنر برخلاف پندار و تصورات مقامات کرملین با خارج کردن قدرت از دست «سرگئی شویگو» وزیر دفاع روسیه قصد کودتا علیه پوتین را دارند. شائبه اتهام به خیانت و کودتای گروه واگنر در قبال ارتش روسیه از سوی مقامات ارتش روسیه از آنجا قوت گرفت که آنها تلاش داشتند با حرکت به سمت مسکو کرملین را تحت محاصره و تسلط خود در‌آورند، پوتین را برای برکناری «سرگی شویگو» وزیر دفاع متقاعد کنند و فقط در یک صورت از نقشه خود منصرف شوند و آن اینکه «سرگی شویگو» وزیر دفاع و «والری گراسیموف» رییس ستاد کل روسیه بخواهند با پریگوژن دیدار و گفت‌وگو کنند. البته مقامات کرملین از آنکه غائله گروه واگنر منجر به تضعیف روحیه جنگی سربازان روسیه در جنگ اوکراین نشود اعلام کردند که هیچگاه چاقو دسته خود را نمی‌بُرد و غائله گروه واگنر چیزی جز اختلاف داخلی در داخل روسیه در حوزه مدیریت و هدایت جنگ به ویژه شیوه عملیات و آرایش جنگی در شهر «باخموت» نیست. دیری نپایید که نقشه‌های گروه واگنر و پریگوژین به زودی برای مقامات روسیه رو شد و به دستور پوتین از جبهه جنگ علیه اوکراین کنار گذاشته شدند. در واقع از هنگامی که نقشه‌های پریگوژین برای پوتین رو شد و غائله پریگوژین به واسطه سرویس‌های امنیتی روسیه به پایان رسید، انتظار آن بود که پریگوژین هم به زودی به سرنوشت سایر مخالفان پوتین دچار شود که شد. در شرایط حاضر، همه قراین و نشانه‌ها دلالت بر آن دارند که انهدام هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین در هوا یک انتقام عمدی و بی‌رحمانه توسط کرملین و مشخصا به دستور ولادیمیر پوتین بوده است.
به این ترتیب اگر این حادثه به نام کرملین به ویژه با نقشه و تمهیدات ولادیمیر پوتین ثبت شود، دیگر تردیدی نخواهد ماند که یوگنی پریگوژین به سرنوشت کسانی چون الکساندر لیتویننکو، سرگئی اسکریپال، الکسی ناوالنی، پاول آنتوف، ویاچسلاو کارتوخین، راویل ماگانوف، دن راپوپورت، میخائیل لسین، بوریس نمتسوف، بوریس برزوفسکی، ناتالیا استمیروا، استانیسلاو مارکلوف، آناستازیا بابورووا، آنا پولیتکوفسایا، پل کلبنیکوف و سرگئی یوشنکوف دچار شده است. به این ترتیب با انهدام هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین کابوس گروه واگنر برای پوتین به پایان رسیده و شاید پوتین بتواند نفس راحتی بکشد. در این میان نکته آن است که اگرچه مرگ یوگنی پریگوژین آخرین پرده از سناریوی «سیاست حذف مخالفان» مقامات کرملین نیست، اما به نظر می‌رسد این سیاست ادامه خواهد داشت، چراکه حس انتقام در پوتین هم‌اینک بیشتر از قبل به واسطه خیانت گروه واگنر و رهبرش پریگوژین بیدار شده است و ولادیمیر پوتین قطعا خائنان خود را نمی‌بخشد و آنها را قلع و قمع خواهد کرد.
* کارشناس و تحلیلگر ارشد
مسائل بین‌الملل