وقت رشد بازار فرارسید؟

گروه بورس- بازار سرمایه این روزها حال‌وهوای متفاوتی را تجربه می‌کند. بسیاری از سهامداران با وضعیت جدید بازار مواجه شده‌اند و روندهای اخیر برای برخی تحلیلگران و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای، غیرمنتظره و دشوار برای درک بوده است، اما به نظر می‌رسد اتاق فرمان بازار، که با سرعت و دقت برنامه‌ریزی‌شده، این تحولات را هدایت می‌کند. شرایط اقتصادی ازجمله تغییرات در نرخ دلار نیمایی و سیگنال‌های اقتصادی کلان، دلایل روشنی برای این تغییرات فراهم و این تحولات، بازاری را رقم زده‌اند که گویی از نقطه صفر آغاز کرده و با شتابی تازه به پیش می‌رود.
اتفاقات اخیر در بازار، شبیه به توقف کوتاهی در مسیر بوده است؛ توقفی که بسیار کوتاه‌تر از انتظار تحلیل‌گران بود و بار دیگر روند صعودی با قدرت ازسر گرفته شد. صف‌های خرید قفل‌شده و حجم بالای معاملات، گواهی بر این موضوع هستند. برای درک بهتر این روند، مرور رویدادهای روز گذشته می‌تواند نکات کلیدی را روشن سازد.
در روز گذشته، بازار کار خود را با جوی منفی و فشار فروش آغاز کرد. دو صندوق تثبیت و توسعه که در روزهای گذشته به شکل بلوکی در سمت فروش فعالیت داشتند، در معاملات خرد ظاهر شدند و باهمراهی چند حقوقی دیگر، به جمع‌آوری صفوف فروش پرداختند. این تحرکات در نمادهایی نظیر خودرو به‌وضوح دیده شد. حدود ساعت ۱۱:۳۰، پس از چندین‌بار جمع‌آوری صف‌های فروش، این تیم از ادامه فعالیت دست کشید و بازار به حال خود رها شد، اما نیم‌ساعت بعد از آن، شاهد تحرکات قابل‌توجهی در بازار بودیم.
به‌نظر می‌رسد برخی کدهای معاملاتی خاص و بازیگران تازه‌نفس با قدرت در سمت خرید ظاهر شدند و سهم‌های مختلف را رنج کردند. این وضعیت، مشابه روزهایی است که بازار تحت‌تاثیر اخبار کلان سیاسی یا اقتصادی قرار می‌گیرد و برخی بازیگران، که پیش‌تر فروشنده بودند، با قیمتی بالاتر دوباره در سمت خرید حاضر می‌شوند. نتیجه این تحرکات، مثبت شدن روند دیروز بازار بود.
بررسی رفتار خریداران و فروشندگان در روزهای اخیر نشان می‌دهد که فروشندگان عمدتا از میان اهالی قدیمی بازار سرمایه بوده‌اند که با سود اندک به‌دنبال شناسایی بودند. در مقابل، خریداران شامل دو دسته بودند: دسته‌ای از کدهای تازه‌وارد و بازیگران خاص حقیقی و حقوقی و دسته‌ای دیگر از حقوقی‌ها و صندوق تثبیت و توسعه که در نیمه اول بازار حضور پررنگی داشتند. این جریان‌های معاملاتی، حجم بالایی از جابه‌جایی سهام را رقم زدند و به تثبیت قیمت‌های فعلی کمک کردند.
این جابه‌جایی‌ها و کف‌سازی‌های جدید، بازار را برای ادامه مسیر صعودی آماده‌تر کرده است. هرچه تعداد روزهایی که پس از رالی‌های صعودی شاهد چنین تثبیت‌هایی هستیم بیشتر باشد، دوام و استحکام روند صعودی بازار نیز افزایش خواهد یافت.
آمار چه می‌گوید؟
بازار سرمایه در روز گذشته با روندی مثبت و ارزش معاملات بالا همراه بود و توانست ارقام قابل‌توجهی را در شاخص‌ها و حجم معاملات به ثبت برساند. شاخص کل بورس با افزایش 5419541 واحدی به عدد 250692056 رسید که نشان‌دهنده رشد 21/2درصدی است. شاخص کل هم‌وزن نیز عملکرد مثبتی داشت و با افزایش 1669902‌واحدی به سطح 80696069 رسید و رشدی معادل 11/2‌درصد را نشان داد. این ارقام بیانگر اقبال سرمایه‌گذاران و بازگشت اعتماد به بازار است.
ارزش معاملات کل بازار به 16913‌میلیارد تومان رسید که توزیع این رقم در بخش‌های مختلف به شکلی متعادل انجام شده است. در معاملات سهام و حق‌تقدم، ارزش معاملات به 8931‌میلیارد تومان رسید که بیشترین سهم از معاملات بازار را به خود اختصاص داد. صندوق‌های سهامی و مختلط نیز توانستند معاملاتی به ارزش 8/799میلیارد تومان را ثبت کنند و نقش خود را در جذب نقدینگی به خوبی ایفا کردند.
یکی از نکات قابل‌توجه در روز گذشته، ورود پول حقیقی به بازار بود. قدرت خرید حقیقی نسبت به حقوقی در بازار به عدد 59/3‌رسید که نشان‌دهنده حضور پررنگ حقیقی‌ها در معاملات است. در بخش سهام و حق‌تقدم، این نسبت برابر با 69/1 بود که باز هم نشانه‌ای از ورود مثبت نقدینگی حقیقی‌هاست. همچنین در صندوق‌های سهامی و مختلط، قدرت خرید حقیقی نسبت به حقوقی عدد 46/1 را نشان داد که بیانگر تقاضای مناسب در این بخش از بازار است.
از منظر معاملات، 47/50‌درصد از خریدها توسط حقیقی‌ها انجام شد که ارزشی معادل 1/8536میلیارد تومان داشت. تعداد خریداران حقیقی به 121357 نفر رسید. در مقابل، حقوقی‌ها 91/43‌درصد از خریدها را به ارزش 7/7426میلیارد تومان به خود اختصاص دادند. این آمار نشان می‌دهد که حقیقی‌ها در سمت خرید نقش بیشتری را ایفا کرده‌اند. در بخش فروش، حقیقی‌ها با سهم 58درصدی و حقوقی‌ها با 42‌درصد در معاملات حضور داشتند.
در سمت تقاضا، نمادهای مثبت 96‌درصد از بازار را تشکیل دادند که شامل سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی بود. همچنین در 5 خط اول سفارش‌های خرید سهام و حق‌تقدم، ارزش سفارش‌های خرید به 8/2528میلیارد تومان رسید، درحالی که ارزش سفارش‌های فروش تنها 1/181میلیارد تومان بود. این اختلاف قابل‌توجه در تقاضا، بازتابی از فضای مثبت حاکم بر بازار بود.
ورود پول حقیقی به بازار نیز در روز گذشته روندی مثبت داشت. آمار ورود پول نشان‌دهنده رشد پایدار و افزایش تقاضای حقیقی‌ها بود که همراه با ارزش معاملات بالا، فضای مطلوبی را برای بازار سرمایه ایجاد کرد. این شرایط در کنار رشد شاخص‌ها و نقدینگی وارد شده به بازار، نشانه‌ای از بازگشت اعتماد و تقویت روند صعودی بازار است.
چه خواهد شد؟
با این حال، ادامه روند فعلی به شدت به جو اخبار وابسته است. درصورت عدم ورود اخبار منفی سیاسی و ادامه روند مثبت نیما و شرایط فعلی اقتصادی، بازار احتمالاً با وسواس بیشتر و سرعت کمتری به مسیر خود ادامه خواهد داد.
نکته مهم دیگر، تاثیر دلار نیمایی بر بازار است. به‌نظر می‌رسد حرکت به سمت دلار توافقی درحال نهایی شدن است. این تغییر، تحولی بنیادین در بازار رقم خواهد زد، هرچند به نظر می‌رسد اثرات آن هنوز به‌طور کامل در بازار سرمایه دیده نشده است. بررسی سوابق چنین تغییراتی در گذشته می‌تواند به درک بهتر پیامدهای احتمالی آن کمک کند.
بازار سرمایه در روزهای اخیر با سوالات همیشگی و چالش‌های جدیدی مواجه شده است. یکی از این سوالات، امکان عبور شاخص کل از سقف قبلی است. و اینکه آیا شاخص هم‌وزن می‌تواند پیشرو باشد یا بازار به‌صورت همگام حرکت خواهد کرد. به نظر می‌رسد پاسخ این سوالات در روند اخیر بازار تا حدودی مشخص شده باشد. احتمالا بازار با احتیاط از سقف قبلی عبور خواهد کرد، هرچند این حرکت نیازمند روزهای پرحجم و اندکی اصلاح است. یک خبر خوب یا تحول مثبت نیز می‌تواند انرژی لازم برای آغاز رالی بعدی بازار را فراهم کند. برخی معتقدند که با عبور از این سقف، انرژی بازار آزاد خواهد شد و شتاب بیشتری به جریان معاملات خواهد داد.
در مورد گروه‌های پیشرو بازار، به نظر می‌رسد تمرکز بیش از حد روی این موضوع در شرایط کنونی مفید نباشد. روند فعلی بازار نشان داده است که نمادهایی با پشتوانه بنیادی قوی، همچنان مورد توجه قرار دارند. این موضوع به‌ویژه درصورت تحقق شایعات مرتبط با دلار توافقی و ادامه رشد دلار نیمایی، فضای بازار را دگرگون خواهد کرد و چشم‌انداز سود شرکت‌ها در سال آینده را به شکل مثبتی تغییر خواهد داد. در نتیجه، چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها یکی از عوامل کلیدی در انتخاب نمادها خواهد بود.
یکی از دلایلی که انتظار می‌رود بازار از سقف قبلی عبور کند، جذابیت فعلی نمادها و چشم‌انداز سودآوری آنهاست. این جذابیت در کنار تثبیت قیمت‌ها و ورود نقدینگی جدید، شرایطی را ایجاد کرده که اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار افزایش یافته است. از همین‌رو، در انتخاب نمادها باید به تحلیل بنیادی و پتانسیل سودآوری آنها توجه بیشتری کرد.
در تحلیل ریسک‌های سیاسی اخیر نیز باید به تحولاتی نظیر جریان اسد و واکنش بازار به این تحولات اشاره کرد. تحلیلگران معتقدند بازار به این جریان وزن چندانی نمی‌دهد. دلیل این امر آماده بودن بازار طی چند روز قبل از وقوع این تحولات و عدم‌تاثیر مستقیم این جریان در راهبرد رویارویی نظامی است. از نظر سرمایه‌گذاران، حذف اسد ریسک تنش‌های سیاسی را کاهش داده و بازار این موضوع را به‌عنوان تهدیدی جدی تلقی نکرده است.
البته باید به ریسک‌های کلان‌تر مانند حضور ترامپ در صحنه سیاست جهانی توجه کرد که اثرگذاری بیشتری بر بازار خواهد داشت. این تحولات در مقایسه با موضوعاتی نظیر اسد، تاثیرات عمیق‌تری در فضای کلی بازار ایجاد می‌کنند.
در کنار این مسائل، شنیده‌ها حاکی از آن است که طی دو تا سه هفته آینده، دو عرضه اولیه وارد بازار خواهند شد. یکی از این عرضه‌ها مربوط به زیرمجموعه‌ای از مپنا و دیگری از گروه نیشکر، متعلق به بانک صادرات و بانک ملی است. نکته کلیدی در عرضه‌های اولیه، مدیریت صحیح عرضه و جلوگیری از ایجاد فشار فروش در بازار است. این مدیریت باید به‌گونه‌ای انجام شود که هم اهداف سیاستگذار، ازجمله تامین مالی دولت و تقویت درآمدهای مالیاتی تحقق یابد و هم روند مثبت بازار مختل نشود. با وجود برخی مخالفت‌ها با عرضه‌های اولیه به دلیل تاثیر احتمالی آنها بر جریان نقدینگی بازار، این عرضه‌ها نقشی حیاتی در توسعه بازار سرمایه دارند. سیاستگذاران با درک اهمیت این ابزار می‌توانند تغییر نگاه بلندمدتی به بازار ایجاد کنند. تجربه دولت‌های پیشین نشان داده است که بی‌توجهی به بازار سرمایه و نبود درک کافی از اثرات مثبت آن، منجر به اتخاذ سیاست‌هایی می‌شود که نه‌تنها به بازار آسیب می‌زند، بلکه اهداف کلان اقتصادی را نیز محقق نمی‌کند.
در نتیجه، هرچه زودتر باید سازوکاری طراحی شود که این امتیازات به سیاستگذاران ارائه شود و از این طریق، قدرت و حمایت لازم برای توسعه پایدار بازار سرمایه فراهم شود. این تحولات، در کنار مدیریت صحیح و شفافیت بیشتر، می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای بازار رقم بزند.
در روزهای اخیر، صحبت درباره عرضه‌های اولیه و مدیریت منابع مالی مرتبط با آن به یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در بازار سرمایه تبدیل شده است. براساس شنیده‌ها، سازمان بورس در عرضه‌های اولیه شرکت‌های بزرگ، قید محدودیت ۵درصدی را برداشته و برنامه دارد تا عرضه‌ها را به شکل مدیریت ‌شده و با حجم‌های معقول‌تر انجام دهد. هدف از این رویکرد، جلوگیری از فشار بیش از حد بر بازار و همزمان ایجاد فرصت‌های تامین مالی برای شرکت‌ها و دولت است.
یکی از نگرانی‌های اصلی مخالفان عرضه‌های اولیه، احتمال خروج نقدینگی از بازار است. به‌طور مثال، اگر عرضه‌ای منجر به درگیری ۲ تا ۳هزار میلیارد تومان منابع شود، برخی معتقدند این امر می‌تواند به تضعیف پایه‌های بازار و کاهش قدرت رشد آن منجر شود، اما واقعیت این است که بازاری که با چنین حجم کمی از نقدینگی دچار ضعف شود، از اساس دارای مشکلات ساختاری است و توانایی پایداری در مواجهه با تحولات بزرگ‌تر را نخواهد داشت.
بازار سرمایه باید بتواند نقش خود را به‌عنوان یک ابزار تامین مالی قوی ایفا کند. جذب منابع برای دولت و شرکت‌ها از طریق عرضه‌های اولیه نه‌تنها باعث خروج نقدینگی نمی‌شود، بلکه این جریان پولی در نهایت به بازار و اقتصاد بازمی‌گردد. این فرآیند، یک بازی برد-برد است که در آن تمامی طرف‌های درگیر، ازجمله سیاستگذاران، شرکت‌ها و سهامداران، سود می‌برند. اگر این چرخه به درستی مدیریت شود، اعتماد بیشتری را به بازار سرمایه جلب می‌کند و سیاستگذاران را به حمایت مستمر از بازار ترغیب می‌کند.
در دولت قبل، عدم درک کافی از نقش بازار سرمایه و عدم‌تمایل به همکاری با آن، مانع از شکل‌گیری این چرخه شد، اما اکنون با تغییر رویکرد، زمینه‌ای فراهم شده که سیاستگذاران و فعالان بازار سرمایه بتوانند در مسیری همسو حرکت کنند. عرضه‌های اولیه در این شرایط نه‌تنها به عنوان یک تهدید، بلکه به عنوان فرصتی برای تقویت بازار و توسعه اقتصادی باید دیده شوند.
مخالفت‌های افراطی با عرضه‌های اولیه و نگرانی از افزایش عرضه سهام در بازار، به‌ویژه در شرایط رشد بازار، می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد. اگر این روند صعودی بازار منفعتی برای سیاستگذاران، شرکت‌ها و اقتصاد نداشته باشد، ممکن است حمایت‌های فعلی به سرعت از بین برود. اما اگر همه طرف‌ها، ازجمله سیاستگذاران، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران، از این جریان سود ببرند، شرایط برای تقویت و تثبیت بازار مهیا خواهد شد.
اهالی بازار باید با نگاهی عاقلانه و منطقی به این موضوع بنگرند. به جای مخالفت‌های غیرسازنده و نگرانی‌های افراطی، پیشنهادات اقتصادی و دقیق ارائه دهند تا تمامی طرف‌های درگیر به سودی مشترک دست‌یابند. این همکاری و هم‌افزایی می‌تواند دوام و قوام رشدهای فعلی بازار را تقویت کرده و نقدینگی بیشتری را به سمت بازار جذب کند.
عرضه‌های اولیه در چنین شرایطی، مانند پلی عمل می‌کند که جریان پول جدید را وارد بازار می‌سازد و شور و هیجان بیشتری را در میان فعالان بازار ایجاد می‌کند. با مدیریت صحیح این فرآیند، می‌توان رشد بازار سرمایه را پایدارتر و ارزشمندتر کرد و همزمان نقشی کلیدی در تامین مالی اقتصاد ایفا کرد.