وظایف دولت و بخش خصوصی درتامین ایمنی معادن

با توجه به وضعیت ایمنی ضعیف و نبود نظارت کافی بر فعالیت‌های معادن، برخی تحلیلگران به بهره‌برداری و مشکلات مدیریتی به ‌عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات در معادن ایران اشاره می‌کنند، گرچه هنوز نتایج نهایی تحقیقات منتشر نشده، اما این مساله به ضعف‌های ساختاری و عدم رعایت اصول ایمنی بازمی‌گردد که باید به ‌طور جدی مورد بازنگری قرار گیرد.
حسین سلاح‌ورزی‌ عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با بیان این مطلب گفت: حادثه‌ای تلخ در معدن زغال‌سنگ «معدنجو» طبس در شامگاه ۳۱شهریور ۱۴۰۳ رخ داد. این حادثه ناشی از نشت ناگهانی گاز متان بود که منجر به انفجار بزرگی شد. در زمان وقوع این حادثه، ۶۹ کارگر در بلوک‌های
B و C معدن مشغول به کار بودند. متاسفانه تاکنون تعداد قربانیان این حادثه به بیش از ۵۰ نفر رسیده است و بسیاری نیز مصدوم شده‌اند. تلاش‌های امدادی همچنان برای یافتن و نجات کارگران ادامه دارد، اما عمق زیاد تونل‌ها و خطرات موجود عملیات را دشوار کرده است.
دلایل حادثه
سلاح‌ورزی در رابطه با حادثه معدن زغال‌سنگ طبس گفت: دلایل مختلفی مطرح شده است که به نوعی مقصرین این حادثه را شناسایی می‌کند. یکی از عوامل اصلی، نشت گاز متان در کارگاه معدن بوده که منجر به انفجار شد. برخی کارشناسان به ضعف‌های ایمنی و عدم رعایت استانداردهای کاری اشاره دارند. براساس گزارش‌ها، نهادهای مربوطه مانند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به ‌طور جدی در حال بررسی دلایل اصلی این حادثه هستند و دادستان کل کشور نیز دستور پیگیری سریع این مساله را داده است.
او با توجه به وضعیت ایمنی ضعیف و نبود نظارت کافی بر فعالیت‌های معادن تصریح کرد: برخی تحلیلگران نیز به بهره‌برداری و مشکلات مدیریتی به ‌عنوان یکی از عوامل اصلی مشکلات در معادن ایران اشاره می‌کنند، گرچه هنوز نتایج نهایی تحقیقات منتشر نشده، اما این مساله به ضعف‌های ساختاری و عدم رعایت اصول ایمنی بازمی‌گردد که باید به ‌طور جدی مورد بازنگری قرار گیرد. اما مسلم است که وقوع حوادثی مانند انفجار در معادن زغال‌سنگ ایران می‌تواند تبعات وسیعی برای کشور داشته باشد که در چندین بعد قابل بررسی است:
1- تبعات انسانی: مهم‌ترین پیامد این نوع حوادث، از دست رفتن جان کارگران و آسیب‌دیدگی‌های شدید جسمی است. این امر خانواده‌های قربانیان را با مشکلات جدی مالی و عاطفی روبه‌رو می‌کند. در حادثه معدن طبس، جان‌باختن بیش از ۵۰‌نفر و مجروح شدن ده‌ها نفر از جمله این تبعات است.
2- اقتصادی: توقف فعالیت معدن، تاخیر در تولید و نیاز به بازسازی و اصلاح سیستم‌های ایمنی، باعث کاهش تولید و افزایش هزینه‌ها می‌شود. معادن به ‌عنوان یکی از منابع مهم اقتصادی کشور، نقش کلیدی در تامین انرژی و درآمدزایی دارند و هر گونه خلل در کار آنها به اقتصاد ملی ضرر می‌رساند.
3- تبعات اجتماعی: اینگونه حوادث باعث بی‌اعتمادی عمومی نسبت به مدیریت و نظارت بر معادن و زیرساخت‌های ایمنی می‌شود. این امر می‌تواند به اعتراضات اجتماعی و مطالبات برای بهبود شرایط کاری و ایمنی منجر شود. علاوه بر این، چنین رویدادهایی نگرانی‌های زیادی در مورد شرایط کارگران و رعایت حقوق آنها به وجود می‌آورد.
4- قانونی و مدیریتی: پس از چنین حوادثی، معمولا فشار بر دولت و نهادهای مسوول افزایش می‌یابد تا قوانین و مقررات ایمنی سختگیرانه‌تری برای کار در معادن وضع کنند. پیگیری‌های قانونی برای شناسایی مقصرین و بررسی ناکارآمدی‌های مدیریتی نیز به جریان می‌افتد.
چالش‌های گسترده در کشور
سلاح‌ورزی خاطرنشان کرد: به ‌طور کلی، این حوادث به نوبه خود نشان‌دهنده چالش‌های گسترده‌تر در ساختار اقتصادی، مدیریتی و ایمنی در کشور هستند که نیازمند اصلاحات جدی و مداوم هستند. برای جلوگیری از تکرار چنین حوادث ناگواری در معادن هرکدام از دستگاه‌ها و متولیان اعم از دولتی و بخش خصوصی باید چه اقداماتی را انجام دهند؟ برای جلوگیری از تکرار حوادث ناگوار در معادن زغال‌سنگ، دستگاه‌ها و نهادهای مختلف باید اقداماتی منسجم و کارآمد انجام دهند. هر کدام از این نهادها نقش خاصی دارند که به شرح زیر است:
1- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید نظارت بر ایمنی کار داشته باشد، این وزارتخانه مسوول نظارت بر اجرای قوانین ایمنی کار است، بنابراین بازرسی‌های منظم و جامع از معادن برای ارزیابی و بهبود شرایط ایمنی ضروری است. استانداردهای سختگیرانه‌تر و الزام به اجرای آنها می‌تواند جلوی بسیاری از این حوادث را بگیرد.
این وزارتخانه باید کارگران را آموزش دهد. به همین منظور برگزاری دوره‌های آموزشی در زمینه ایمنی کار، مدیریت خطرات و آگاهی از نحوه برخورد با شرایط بحرانی برای کارگران و مدیران معادن حیاتی است.
2- سازمان ملی استاندارد ایران باید در زمینه به‌روزرسانی و تدوین استانداردهای ایمنی اهتمام ورزد. این سازمان باید مقررات سختگیرانه‌ای را برای تجهیزات و عملیات‌های معدنی تدوین و اجرایی کند. این استانداردها باید مطابق با جدیدترین فناوری‌ها و اصول ایمنی جهانی به‌روزرسانی شوند.
3- وزارت صنعت، معدن و تجارت باید تکنولوژی و تجهیزات را ارتقا دهد. معادن باید به سیستم‌های مدرن و ایمنی مجهز شوند تا بتوانند نشت گاز و خطرات دیگر را به موقع تشخیص دهند. فناوری‌های نوین برای پایش و کنترل شرایط داخل معادن باید به کار گرفته شود. این وزارتخانه همچنین باید سرمایه‌گذاران را به سرمایه‌گذاری در ایمنی معادن تشویق کند، وزارت صمت می‌تواند این کار را با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی به شرکت‌های معدنی انجام دهد.
4- دادستانی کل و نهادهای قضایی باید این حادثه را پیگیری قانونی و مقصران را شناسایی و با متخلفان برخورد قانونی کنند. این اقدام باعث می‌شود شرکت‌ها و کارفرمایان مسوولیت‌پذیرتر شوند و در اجرای قوانین ایمنی تعلل نکنند.
5- سازمان امداد و نجات باید آمادگی برای مقابله با بحران را داشته باشد و به تجهیزات پیشرفته برای نجات و جست‌وجو در معادن عمیق مجهز شوند و تمرینات منظم برای افزایش آمادگی در مواقع بحرانی داشته باشند. سرعت و دقت این تیم‌ها می‌تواند میزان تلفات را کاهش دهد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: هر کدام از دستگاه‌های یادشده باید در هماهنگی با یکدیگر و با اجرای قوانین جامع و استفاده از فناوری‌های نوین، تلاش کنند تا ایمنی در معادن افزایش یابد و از بروز چنین حوادثی جلوگیری شود. علاوه بر بخش دولتی، بخش خصوصی، پیمانکاران و بهره‌برداران معادن هم نقش بسیار مهمی در تضمین ایمنی و جلوگیری از وقوع حوادث دارند.
عاملان حادثه معدن طبس با گیوتین اعدام شوند
رییس کمیسیون آموزش تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفت: عاملان به وجود آمدن حادثه کارگری معدن طبس باید شناسایی شده و برای عبرت دیگران با گیوتین اعدام شوند.
علیرضا منادی که در همایش آموزشی «ارتقای فرهنگ ایمنی نیازمند مشارکت عمومی» که با حضور مسوولان ایمنی واحدهای صنعتی و تولیدی آذربایجان شرقی برپا شده بود، سخن می‌گفت با اشاره به اینکه رعایت ایمنی در چنین واحدهایی یک موضوع مهم و آشکار است، اظهار داشت: کاملا مشخص است واحد معدنی که چندین متر زیر زمین فعال است با مشکل خروج گاز روبه‌رو خواهد بود و باید پیش‌بینی‌های لازم و ایمنی متناسب با آن از قبل پیش‌بینی و اقدام لازم درخصوص آن انجام می‌شد.
منادی با بیان اینکه حقوق 7میلیون تومان برای کارگران زحمتکش ظلم است، اظهار داشت: حقوق و دستمزد کارگرانی که زیر زمین و در آن شرایط سخت مشغول کارند باید 10برابر دیگر کارگران باشد.
نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: در مورد کارگران معدن و حقوق آنها پیش از آنکه وزیر کار مورد سوال قرار گیرد باید وزیر صمت و شرکت‌های پیمانکاری درخصوص بهبود شرایط کار پاسخگو باشند. مگر اینها از فروش ذغال‌سنگ سود نمی‌کنند؟ منادی تاکید کرد: در مورد وضعیت و حادثه معدن طبس باید مسائل در ارتباط با رعایت ایمنی کار با جدیت مورد توجه قرار گیرد.
رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دستور ایمنی از بدو تولد انسان مورد توجه بوده است، گفت: خداوند متعال از اول زندگی ایمنی را به عنوان یک لطف در وجود انسان نهادینه کرده و بدین لحاظ اهمیت آن به خوبی آشکار است.
منادی نقش مسوولان ایمنی را در واحدهای صنعتی، تولیدی و خدماتی بسیار برجسته و مهم خواند و گفت: مسوولان ایمنی باید محیط را آگاهانه به خوبی ببینند و نکات ضعف را به موقع گوشزد کنند.
وی با بیان اینکه مسوولان ایمنی نباید نسبت به آموزش بی‌تفاوت باشند، توجه به آموزش‌های به‌روز و آنلاین را ضروری خواند و گفت: یکی از اصلی‌ترین مباحث آموزش در حوزه ایمنی کار این است که این آموزش‌ها به صورت طرح مباحث کیس ریپورت و انتقال تجربیات توسط مسوولان ایمنی انجام پذیرد.
رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی وظایف مسوولان ایمنی را در تامین امنیت جان انسان‌ها و ایجاد محیط امن کار مهم خواند و گفت: تحقق رشد اقتصادی در برنامه‌های پنج‌ساله با ایجاد بهره‌وری در تولید حاصل می‌شود و تولید زمانی می‌تواند به این هدف دست یابد که ایمنی محیط کار به خوبی تامین شده باشد.
منادی افزود: کارگران با اطمینان از محیط امنی که احساس می‌کنند برای آنها فراهم شده است می‌توانند به کار و فعالیت بهینه بپردازند لذا مسوولان ایمنی باید وظایف خود را در این زمینه با دقت انجام و گزارش‌های خود را به موقع ارائه دهند و اگر هم در این دنیا مورد بازخواست قرار نگیرند حتی اگر اعمال دینی خود را درست انجام داده باشند در آخرت به جهت اینکه مسبب مرگ انسان‌هایی بوده‌اند، پاسخگو خواهند بود.