واگذاری ایران‌خودرو به سهامدار 30 درصدی

«جهان‌صنعت»- در پی اظهارات مسوولان دولتی به‌نظر می‌رسد، بیش از همیشه مساله واگذاری سهام دولتی «ایران‌خودرو» و «سایپا» به بخش خصوصی جدی شده است. تجربه شکست‌خورده واگذاری‌های سابق و سر برآوردن «خصولتی»‌ها در اقتصاد ایران، بیش از گذشته فعالان اقتصادی در بخش‌های غیردولتی را نسبت‌به این مساله هشیار کرده است که آیا این واگذاری نیز مانند واگذاری‌های سابق منجر به شکستی دیگر خواهد شد یا اینکه برعکس، با واگذاری دقیق «ایران‌خودرو» و «سایپا» به شخص حقوقی دارای «اهلیت» لازم، صنعت خودروسازی متحول شده و آماده تامین خودروی مورد نیاز کشور خواهد شد.
در واقع، سوال فعالان اقتصادی این است که در فرآیند این واگذاری‌ها، شاخص‌های با اهمیتی همچون «اهلیت» و «سابقه مثبت و موثر» در نظر گرفته خواهد شد یا خیر؟
به گزارش «جهان‌صنعت»، هم‌اینک سهام دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا در بازار سهام خریدوفروش می‌شود و سهام اندکی از کل سهام دو خودروساز در دست دولت (به‌ترتیب حدود ۵ و ۱۷درصد از سهام شرکت ایران‌خودرو و سایپا) باقیمانده است و به نوعی آنها خصوصی شده‌اند اما در عمل مدیریت آنها همچنان در دست دولت است.
محمدرضا اتابک، وزیر صمت در آخرین روزهای مردادماه سال جاری،‌ به هنگام کسب رای اعتماد مجلس،‌ در نطق دفاعیه خود با اشاره به موضوع خصوصی‌سازی خودرو گفته بود: «خودروسازی باید به‌سمت خصوصی‌شدن برود.»
بررسی‌های «جهان‌صنعت» حاکی از این است که در روزهای اخیر، به‌طور مشخص،‌ بحث واگذاری شرکت «ایران‌خودرو» به شرکت «کروز» که شرکتی شناخته‌شده در صنعت خودرو و به‌ویژه قطعه‌سازی به‌شمار می‌رود، بالا گرفته است. شرکتی که شرکت دولتی بهمن‌موتور را تحویل گرفت و هم‌اینک شرکت مزبور را در صدر بهترین شرکت‌های خصوصی خودروساز نشانده است.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد، شرکت کروز هم‌اینک مالکیت حدود 30‌درصد از سهام «ایران‌خودرو» و دو صندلی (از پنج صندلی) مدیریتی این شرکت را در اختیار دارد. از همین رو، بسیاری از کارشناسان مستقل صنعت خودرو، شرکت کروز را برای دریافت سومین صندلی مدیریتی در شرکت ایران‌خودرو «محق» دانسته و آن را از اهلیت لازم برای داشتن چنین جایگاهی برخوردار می‌دانند.
خصوصی‌ها موفق‌ترند
اکبر رنجبرزاده، نماینده مردم همدان نیز با اشاره به سابقه شرکت کروز، این شرکت را دارای اهلیت لازم می‌داند. به‌گفته او،‌ میزان موفقیت شرکت‌های دولتی – نه فقط ایران‌خودرو- بسیار اندک بوده و بالعکس شرکت‌های خصوصی با داشتن مدیریت‌های خصوصی، ‌عملکرد موفقیت‌آمیزی از خود برجای گذاشته‌اند.
رنجبرزاده اظهار کرد: تا آنجا که مقدور باشد و شرایط کشور ایجاب می‌کند، باید تلاش کنیم بخش خصوصی را فعال کنیم.
البته بخش خصوصی‌ای که اهلیت و ظرفیت داشته باشد و بتواند توانمندی و تخصص خود را نشان دهد.
کمیسیون‌ها و کمیته‌های دولتی باید ظرفیت کاندیداها را شناسایی کنند اهلیت آنها را بسنجند و بعد نسبت‌به واگذاری اقدام کنند.
نماینده مردم همدان با بیان اینکه انکار نمی‌کنیم، هم‌اینک در صنعت خودرو ظرفیت‌هایی شکل گرفته است، گفت: اما این رشد بسیار آهسته، بطئی و ناکارآمد بوده است، به گونه‌ای که انتظارات مردم و حتی مسوولان را برآورده نکرده است بنابراین به‌نظر من بهتر است نسبت‌به واگذاری ایران‌خودرو اقدام شود.
او افزود: واگذاری به دو صورت است؛ یکی اینکه دولت 5‌درصد سهام خود را به‌صورت کامل بفروشد و به اهلش واگذار کند. دوم این است که اگر سهامداری در ایران‌خودرو داریم که نزدیک به 30‌درصد سهام را در اختیار دارد، آیا نباید تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و اقدام و اجرا را در اختیار او هم قرار دهیم؟
رنجبرزاده تصریح کرد: حرفم این است که به هر چه قانون می‌گوید، عمل کنیم. در قوانین مربوط به بخش‌های اداره شرکت‌ها، واگذاری‌ها به چه نحوی است؟ همان اجرا شود. اگر یک شخص حقوقی بالای 5‌درصد سهام را در اختیار دارد و دیگری بالای 30‌درصد سهم دارد، نباید سمت مدیریتی به دومی واگذار شود؟ چه کسانی جلوی این اقدام را می‌گیرند؟
نماینده مردم همدان تاکید کرد: بالاخره باید به یک‌سری از حقایق تن دهیم، این یکی از ضروریاتی است که باید به آن توجه شود. حالا برخی می‌گویند این واگذاری تعارض منافع ایجاد می‌کند، من اعتقاد ندارم که تعارض منافع است. یعنی اگر قطعه‌سازی خودش را بالا کشانده و توانسته بیش از 24‌هزار نفر کارگر و متخصص داشته باشد، از کارآمدی برخوردار است؟ آیا توانسته قدرت و مدیریت خود را نشان دهد؟ اگر توانسته خودش را نشان دهد، اگر کارشناسان دولت ارزیابی کردند که او می‌تواند، چه اشکالی دارد که ایشان هم سهامدار باشد.
او افزود: اگر در مساله واگذاری ایران‌خودرو،‌ بالاتر از کروز شخص یا شرکتی را داریم، ایران‌خودرو به او واگذار شود و اگر بالاتر نداریم و توان و ظرفیت ایشان بالاتر است و خودش را ثابت کرده، چه تعارض منافعی ایجاد می‌شود؟
رنجبرزاده با اشاره به وجود متخصصان متعهد و جوانان دانشمند در حوزه صنعت و صنعت خودروسازی در دانشگاه شریف و برخی دیگر از دانشگاه‌ها اظهار کرد: با توجه به این سرمایه‌ها، نباید از قافله کیفی‌سازی خودرو این‌قدر عقب باشیم. ما باید بتوانیم بازارهای هدف منطقه را هم در اختیار بگیریم و به آن کشورها نیز خودرو صادر کنیم نه اینکه برخی نمایندگان همچنان برای واردات خودرو تلاش کنند.
او تصریح کرد: وقتی مجلس رای می‌دهد که 3 تا 4‌میلیارد یورو یعنی نزدیک به 250 تا 300‌هزار‌میلیارد تومان به واردات خودرو تخصیص یابد، این مصوبه ناشی از ناکارآمدی خودروسازی داخلی است. از این رو، باید خودروسازی داخلی را کارآمد کنیم و بهترین و کوتاه‌ترین راه این است که در یک بازه زمانی چندساله اگر کامل ایران‌خودرو را به بخش خصوصی واگذار نمی‌کنیم، دست‌کم مدیریت آن را واگذار کنیم. بعد مدیریت جدید اگر توانست خودروی مورد نیاز کشور را تامین کند چه ایرادی دارد که این کار اتفاق بیفتد و بازار هدف 2‌میلیون خودرو را در اختیار گروهی کارآمد قرار دهیم؟ و بعد هم شاهد توازن قیمت‌ها و هم افزایش کیفیت خودروها باشیم.
نماینده مردم همدان افزود: خیلی‌ها زیر بار این دردسر نمی‌روند اما کسانی آمادگی دارند و آستین خود را بالا زده‌اند. به نظرم نباید در مقابلشان ایستاد و آنها را به حاشیه راند یا برایشان حاشیه درست کرد. باید اینها را با کمال دقت، مراقبت و به‌طور ویژه به همکاری دعوت کرد تا به هر صورت وضعیت خودروسازی را از این حالت نجات داد.
رنجبرزاده در پاسخ به اینکه آیا از نظر شما، شرکت کروز اهلیت لازم برای دریافت سهام و مدیریت ایران‌خودرو را دارد، گفت: من متخصص این کار نیستم اما متوجه شده‌ام شرکت کروز 24‌هزار نفر نیروی انسانی دارد و یکی از قطعه‌سازان مشهور کشور است و قرار هم نیست خود کروز به نام کروز مستقیما وارد ایران‌خودرو شود. افرادی بوده‌اند که کروز را به جایگاه فعلی‌اش رسانده‌اند. همان افراد که آنجا بودند اگر تمایل پیدا کنند که ایران‌خودرو را هم نجات دهند، این ایراد دارد؟ به‌نظرم نه؟ بنابراین من تعارضی را به این شکل که خیلی‌ها پر و بال می‌دهند، قبول ندارم.
او افزود: هر کسی که خودروسازی را تحویل بگیرد، باز هم قطعه‌سازان دیگر، از جمله کروز، برای اینکه خودشان را نشان دهند، باهم به رقابت خواهند پرداخت. کیفیت خودرو که به خودی خود بالا نمی‌رود و وابسته به کیفیت کار قطعه‌سازان است. قطعه‌ساز اگر کیفیت کار خود را افزایش دهد، بعد کیفیت خودرو بالا رود، من مانعی در این رابطه نمی‌بینم.
نماینده همدان تصریح کرد: باورم این است که کشور می‌تواند گام‌های بلندی را در صنعت خودرو به جلو بردارد و کافی است ارتباطات ما با کشور دیگر برقرار شود، بعد ایران، به بهترین کشور برای واردات خودرو تبدیل می‌شود و ما به علت اینکه نتوانستیم خودروی با کیفیت تحویل دهیم، باید ارزمان را خارج کنیم. من نگران این مساله هستم. از این رو، تا وقتی به آن مرحله نرسیده‌ایم باید هرچه زودتر بتوانیم خودروهای مورد نیاز داخلی را با دستان توانمند متخصصین متبحر که توانمندی مالی نیز دارند، تولید کنیم.
تعارض منافعی وجود ندارد
روح‌الله عباس‌پور، نماینده مردم قزوین نیز در این رابطه گفت: ادامه حیات ایران‌خودرو منوط به این است که به بخش خصوصی واگذار شود تا بخش خصوصی با توجه به توانایی‌های خود بتواند ایران‌خودرو را سر و سامان دهد. اگر خودروسازی به بخش خصوصی واگذار شود، دولت هم می‌تواند ضمن حمایت از این شرکت‌های خصوصی بر عملکرد آنها نیز ‌نظارت کند و بر امر سیاستگذاری تمرکز داشته باشد.
او با بیان اینکه حمایت، نظارت و سیاستگذاری از جمله وظایف حکمرانی است، اظهار کرد: ما در مجلس، هر وزیری که برای رای اعتماد معرفی شده است، از دولت‌ها مطالبه کردیم که ایران‌خودرو و سایپا واگذار شود. الان مشخص شده است که اقتصاد دولتی موفق نیست و اگر امور تولیدی و صنعتی در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد، می‌تواند موفق‌تر عمل کند.
عباس‌پور در واکنش به اینکه برخی معتقدند، شرکت کروز قطعه‌ساز است و واگذاری ایران‌خودرو به آن، تعارض منافع ایجاد می‌کند، اظهار کرد: اگر روزی کروز بخواهد ایران‌خودرو را خریداری کند و تحویل بگیرد و به این ترتیب هر دو شرکت تحت مالکیت و مدیریت شخص حقوقی باشد،‌ آن‌موقع نمی‌تواند برای محصولات خودش قطعه بسازد و باید برود بخرد؟ تعارض منافعی ندارد و می‌تواند برای خودش قطعه تولید کند.
او با طرح این پرسش که یعنی دیگران می‌توانند برای خودروسازی قطعه تولید کنند اما کروز برای خودش نمی‌تواند تولید کند؟ چرا چنین فکری می‌کنند؟ اظهار کرد: تاکیدم بر واگذاری ایران‌خودرو به کروز نیست، برای من علی‌السویه است که ایران‌خودرو به این شرکت واگذار بشود یا نشود اما مهم این است که ایران‌خودرو به بخش خصوصی واگذار شود. شرکت کروز هم اگر اهلش باشد، بهتر است.
نماینده مردم قزوین در پاسخ به اینکه درخصوص واگذاری شرکت‌های خودروساز به بخش خصوصی، هم تاکید رهبری را داریم و هم دولت با این امر موافق است؛ به‌نظر شما چه موانعی وجود دارد که باعث شده این واگذاری‌ها به نحو احسن انجام نشود؟ گفت: دولتی‌ها همیشه نگران واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی هستند چراکه این شرکت‌ها می‌توانند در تامین منابع مالی دولت کمک کنند اما اگر بخش خصوصی را حمایت کنند، محصولات با کیفیت بهتر، تیراژ بیشتر و قیمت پایین‌تر در کشور تولید خواهد شد که می‌تواند رضایت‌مندی مردم را هم به‌دنبال داشته باشد. دولت نیز می‌تواند مالیات‌های خیلی خوبی از اینها دریافت کند، تا کمک‌حال دولت باشد.