واکنش سازمان پژوهش به انتشار لیست حذفیات کتاب‌های فارسی

زمانی کتاب ادبیات فارسی، از آغاز دوران راهنمایی که حالا تبدیل به متوسطه اول شده، جزو پربارترین و باکیفیت‌ترین کتب درسی محسوب می‌شد. کتاب ادبیات با شعر‌ها و متون نظم و نثری که در آن وجود داشت حتی برای غیردانش‌آموزان نیز جذاب بود و بسیاری از دانش‌آموزان علاقه‌مند به ادبیات، کتاب را حتی پس از پایان تحصیل به یادگار نگه می‌داشتند تا گاهی آن را تورق کنند و دوباره به داستان‌ها و اشعار زیبایش سرک بکشند.
حالا اما چند سالی می‌شود که حذف متون مهم ادبیات از کتاب‌های درسی در سکوت آغاز شده است؛ مساله‌ای که به گفته دبیران ادبیات، از سال ۸۸ کلید خورده و تا امروز ادامه دارد. این موضوع اخیرا در شبکه‌های اجتماعی دوباره محل بحث شده و کاربران زیادی درباره آن اظهارنظر کرده‌اند. حدود یک سال از آمدن حجت‌الاسلام علی ذوعلم به سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی می‌گذرد. برخی از اخبار حکایت از انجام تعدادی از این تغییرات و حذفیات در این دوره دارد.
این در حالی است که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی موارد مطرح شده در فضای مجازی در خصوص حذف برخی متن‌ها از کتاب‌های فارسی را رد و تاکید کرد در سه سال گذشته متنی از این کتاب‌ها حذف نشده است.
به گزارش ایسنا، کوروش امیری‌نیا معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در پاسخ به مواردی که در خبرگزاری‌ها و فضای مجازی نسبت به کتاب‌های درسی فارسی دوره دوم متوسطه مطرح‌ شده است، گفت: کتاب درسی به عنوان یکی از اجزای مهم بسته آموزشی در فرآیندی حساب‌شده و متناسب با منطق اسناد بالادستی از جمله سند برنامه درسی ملی و راهنمای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری با تایید استادان و صاحب‌نظران شورای برنامه‌ریزی درسی و اعتباربخشی توسط تعداد زیادی از استادان و دبیران سراسر کشور تهیه و تدوین می‌شود در این راستا کتاب‌های درسی فارسی دوره دوم متوسطه نیز از سال ۱۳۹۵ همسو با برنامه درسی ملی، نو نگاشت بوده و در سه سال گذشته متنی از این کتب حذف نشده است.
امیری‌نیا یادآور شد: در تولید کتاب‌های جدید و نو نگاشت دوره دوم متوسطه، مهم‌ترین اصل، رعایت خواسته‌ها و انتظارات سند برنامه درسی ملی بوده است و همین امر سبب شده تا کتاب‌های جدید ساختار و محتوایی متفاوت از کتاب‌های قبلی داشته باشند بنابراین کتاب‌های قبلی از مهر ۱۳۹۵ در مدارس تدریس نمی‌شود و تمامی موارد ذکر شده توسط نویسنده از کتاب‌های مربوطه حذف نشده بلکه مربوط به کتاب‌های قبل از سال ۱۳۹۵ است. شورای برنامه‌ریزی درسی و گروه تالیف سعی کرده است تا حد امکان از متون کتاب‌های درسی ادبیات ۴۰ سال گذشته در صورت تناسب با اهداف و سرفصل‌های کتاب‌های جدید استفاده کند. با نگاهی به تاریخ کتاب‌های درسی به خوبی می‌توان فهمید که در گذر زمان، محتوای کتاب‌های درسی با توجه به ضرورت‌های مختلف آموزشی، اجتماعی و فرهنگی اصلاح و بازنگری شده و تغییر یافته است.
شایان ذکر است بر همگان روشن است که از اقیانوس بیکران نظم و نثر گران‌سنگ ادبیات فارسی تنها به‌‌اندازه ظرف محدود کتاب درسی می‌توان بهره گرفت.
گر بریزی بحر را در کوزه‌ای
چند گنجد؟ قسمت یک‌روزه‌ای (مولوی)
معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری افزود: در انتخاب شاعران و نویسندگان اصل بر انطباق متون نظم و نثر با موضوع و اهداف برنامه درسی زبان و ادبیات، رعایت سیر زمانی (گذشته و امروز) و پرهیز از متون دارای ‌اندیشه‌های جهت‌دار و… است. بنابراین کتاب درسی جایی برای معرفی ‌اندیشه‌های اشخاص خاص نیست که منتهی به سهم‌خواهی فرد یا افراد باشد. متن دروس با تشخیص شورای برنامه‌ریزی درسی، نتایج ارزشیابی پایانی و مکاتبات دبیران طی چند سال یک‌بار حذف، اصلاح یا افزوده می‌شود.
وی یادآور شد: از آنجا که هر تحولی در حوزه آموزشی به ویژه زبان و ادبیات فارسی، مستلزم آشنایی با فلسفه آن و تعدیل عادت‌های قبلی در تدریس است، لذا طبیعی است برخی از همکاران با ابهامات، پرسش‌ها و چالش‌های ذهنی و عملی مواجه شوند. از این افراد به ویژه فعالان عرصه کنکور درخواست می‌شود آموزه‌های جدید این حوزه یادگیری را با مراجعه به پیشگفتار کتاب‌ها و راهنمای معلم مطالعه کنند تا بیشتر و بهتر در جریان چرایی تغییرات کتاب‌های فارسی دوره متوسطه قرار بگیرند.
امیری‌نیا در ادامه شیوه ارائه مباحث آموزشی پرداخت و اظهارکرد: شیوه ارائه مباحث آموزشی براساس منطق برنامه درسی، مهارتی و کاربردی بوده و هدف اصلی در این رویکرد تسهیل فرآیند آموزش، یادگیری، پرورش قدرت تحلیل، توانایی تولید متن و توانایی شناخت و به‌کارگیری علوم ادبی در بررسی متون ادبی است. بنابراین مباحثی مثل شعر، داستان، حکایت، دستور و آرایه‌های ادبی به شکلی تازه در ساختار کتاب‌ها مطرح‌شده است.
معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در پایان متذکر شد که از استادان و صاحب‌نظران دعوت می‌شود قبل از هر نقد و نظری در خصوص ساختار و محتوای کتاب‌های فارسی به راهنمای معلم کتاب‌های زبان و ادبیات فارسی دوره اول و دوم متوسطه مراجعه کنند تا از سرفصل‌ها و موضوعات مصوب برنامه آگاهی داشته باشند. هر متنی که در کتاب آمده منطبق بر منطق برنامه درسی بوده است. بنابراین علاقه‌مندان می‌توانند حتی به صورت حضوری و با مراجعه به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اطلاعات لازم را کسب کنند.