هوای پاک بودجه ندارد!

گروه جامعه- با کاهش گرمای هوا شاهد هشدارهای شرکت کنترل کیفیت هوا هستیم؛ هشدارهایی که نشان می‌دهد این روزها شاخص کیفیت هوا در وضعیت مناسبی نیست و برای گروه‌های حساس جامعه خطرناک است. قانون هوای پاک سال ۱۳۹۳ به تصویب رسید اما با اینکه ۱۰سال از تصویب قانون گذشته، آلودگی هوا نه‌تنها کم نشده بلکه بیشتر هم شده است و به اعتقاد کارشناسان سازمان‌های متولی هر کدام بنا به دلایلی وظایف خود را به درستی انجام نداده‌اند و این شهروندان هستند که با سرد شدن هوا باید بیشتر مراقب سلامت خود باشند تا با افزایش غلظت آلاینده‌های هوا کارشان به بیمارستان نکشد! به اعتقاد کارشناسان، اجرایی نشدن قانون هوای پاک عوامل متعددی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از کمبود منابع مالی، در اولویت نبودن مساله آلودگی هوا، عدم وجود نظارت کافی و موثر، ناهماهنگی بین دستگاه‌های مجری و عملکرد جزیره‌ای دستگاه‌ها.
مصرف شدید بنزین در کشور
در همین راستا عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با انتقاد از اینکه دستگاه‌های متولی اقدام تاثیرگذاری در زمینه کاهش آلودگی هوا نداشته‌اند، گفت: نکته اولیه این بحث اینجاست که از سال ۱۳۹۶ که قانون هوای پاک ابلاغ شده و تا سال ۱۴۰۲ غلظت ذرات معلق هوا PM5/2(ذراتی معلق به اندازه 5/2 میکرومتر یا کمتر از آن) را اگر به عنوان شاخص قرار دهیم، باید گفت از سال ۱۳۹۶، این عدد ۳۰ میکروگرم بوده و در سال ۱۴۰۲ نیز همان ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب باقی مانده و هیچ تغییری نکرده است! این عدد در واقع نشان می‌دهد که عملا در این سال‌ها غلظت آلودگی هوا ثابت بوده البته در سال‌هایی نیز بالاتر و در برخی سال‌ها پایین‌تر بوده است.
وی افزود: این شاخص بدان معناست که اقدامات انجام شده فقط توانسته شرایط موجود را حفظ کند. در این سال‌ها ما با افزایش مصرف سوخت مواجه بوده‌ایم که در سال ۱۳۹۶ میزان مصرف روزانه سوخت در کشور ما ۸۰‌میلیون لیتر بود و در حال حاضر به ۱۲۰‌میلیون لیتر رسیده است.
به گفته شاهسونی، روند افزایشی خودروهای فرسوده می‌تواند مشکل‌آفرین باشد زیرا که اسقاط خودروهای ما کاهش یافته و عملا اقداماتی که انجام شده، نتوانسته روند کاهشی در زمینه آلودگی هوا داشته باشد بلکه سازمان‌های دخیل در کنترل آلودگی هوا فقط توانسته‌اند وضع موجود را مدیریت کنند و ثابت نگه دارند.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه روزهای پاک و قابل قبول ما در سال ۱۴۰۲ به نسبت سال ۱۴۰۱، 5‌درصد روند کاهشی داشته است، گفت: اما این نکته را هم باید در نظر بگیریم که نقاط شکست محاسبه شاخص کیفیت هوا نسبت به سال قبل یعنی ۱۴۰۱ سختگیرانه‌تر بوده اما روزهای قابل قبول افزایشی بوده است.
آلودگی هوا ۳۰‌هزار نفر را کشت
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت ادامه داد که تعداد مرگ‌های ما منتسب به ذرات معلق و آلودگی هوا طبق آخرین آمار وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۱، ۲۶‌هزار مرگ بوده و در سال ۱۴۰۲ این رقم به ۳۰‌هزار و ۶۰۰ نفر رسیده است. در سال ۱۴۰۱ این بررسی در جمعیت ۳۸میلیونی و ۳۳ شهر و در سال ۱۴۰۲ این عدد به ۵۷شهر و جمعیت ۴۸میلیونی انجام شده که با افزایش جمعیت آمار نیز رشد داشته اما مرگ منتسب نیز 5/1‌درصد کاهش پیدا کرده است. غلظت ذرات معلق هوا نیز روند کاهشی به دنبال داشته است؛ از ۳۵ میکروگرم به ۳۰ میکروگرم کاهش پیدا کرده است.
خسارت ۱۲‌میلیارد دلاری به کشور
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تصریح کرد: خسارات اقتصادی ما در سال ۱۴۰۲ در کشور به ۱۲‌میلیارد دلار رسیده که این خود عدد بالایی است و سال قبل این عدد ۱۰‌میلیارد دلار بود و افزایش یافته است. این رقم حدود ۶۰۰همت است.
شاهسونی با بیان اینکه اقدامات انجام شده وضع موجود را ثابت نگه داشته است، تاکید کرد: ما در مبحث مصرف سوخت روند افزایشی داشته‌ایم که باید فکری به حال آن کنیم و سازمان محیط‌زیست باید دقت زیادی روی کیفیت سوخت مصرفی داشته باشد. وی در پاسخ به این پرسش که چند دستگاه در این بحث دخیل هستند و آیا دستگاه‌ها به وظایف خود به درستی عمل کرده‌اند یا خیر گفت: ۱۷تا ۲۰دستگاه در موضوع کنترل آلودگی هوا نقش دارند و اگر هر یک از این دستگاه‌ها وظایف خود را به نحو احسن انجام داده بودند ذرات معلق باید در این سال‌ها یک روند کاهشی را در پی می‌داشت. رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت توضیح داد: در سال ۱۳۹۷ به دلیل بارش زیاد شاهد غلظت ذرات معلق ۲۷میکروگرم بود اما این به دلیل شرایط آب‌وهوا بوده و اقدامات دستگاه‌های مسوول در این روند دخالتی نداشته است.
تحریم در آلودگی هوا هم نقش دارد
شاهسونی با اشاره به اینکه دستگاه‌ها نتوانستند وظایف خود را به درستی انجام دهند، بیان کرد: یکی از این دلایل که جلوی روند کاهش آلودگی هوا را گرفته تحریم‌هاست، عنوان کرد: ما امکان ورود تکنولوژی‌های جدید را نداریم.
وی با اشاره به وظایفی که بر دوش وزارت بهداشت است، توضیح داد: محاسبه مرگ‌های منتسب برعهده وزارت بهداشت است و از سال ۱۳۹۶ به طور کامل و شفاف این آمار منتشر شده است. آخرین نسخه آن برای سال ۱۴۰۲ است که در هفته آینده گزارش کامل آن در ۵۷ شهر منتشر خواهد شد.
سنندج پاک‌ترین شهر
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با بیان اینکه در زمینه کاهش آلودگی هوا شهر سنندج از نظر کم بودن غلظت آلودگی هوا در جایگاه نخست قرار دارد، گفت: بدترین کیفیت هوا به شهر زابل اختصاص دارد که غلظت هوای آن در سال ۱۴۰۲، ۳۳برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت بوده است. در خصوص این شهر خیلی باید تامل کنیم و اقدامی عاجل شود. شهرهایی مانند زابل، ایرانشهر، بهبهان و اهواز شهرهایی هستند که غلظت آلاینده ذرات معلق بسیار بالا دارند.
وی افزود: میانگین غلظت هوای تهران در سال ۱۴۰۲، ۳۲میکروگرم در مترمکعب است که در سال ۱۴۰۱، این عدد ۳۸میکروگرم بر مترمکعب بوده و در سال ۱۴۰۲ به ۳۲میکروگرم کاهش یافته است. این نشان می‌دهد غلظت کاهشی بوده اما همین ۳۲میکروگرم شش برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و دو و نیم برابر استاندارد ملی کشور است.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: وضعیت آلودگی هوای کلانشهرهایی مانند مشهد، اصفهان و تهران وضعیت نامناسب است و در کلانشهرهایی مانند تبریز و شیراز وضعیت بهتر است.
2/1‌میلیارد دلار هزینه آلودگی هوا روی دست نظام سلامت
شاهسونی ادامه داد: آلودگی هوا ۱۲‌میلیارد دلار به کشور ضرر زده که از این رقم ۱۰‌درصد آن سهم نظام سلامت است و به سیستم سلامت تحمیل می‌شود. این رقم چیزی حدود ۵۰ همت است‌.
وی گفت: آلودگی هوا به عنوان دومین علت مرگ بعد از فشار خون در دنیا معرفی شده است. دلیل هشت و یک دهم‌میلیون مرگ در جهان آلودگی هواست و این رقم فقط محدود به کشور ما نیست، کشورهای دیگر هم از این معضل در امان نیستند.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت تصریح کرد: آلودگی هوا در کودکان دومین علت مرگ است، در کشورهای در حال توسعه غلظت هوا بیشتر است و مواجهه مردم با این آلودگی بیشتر است. طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت بیش از ۹۹‌درصد مردم در نقاطی زندگی می‌کنند که غلظت ذرات معلق PM5/2، در آنجا بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.
شاهسونی در پاسخ به این پرسش که آیا دولت بودجه لازم را برای مقابله با آلودگی هوا در نظر گرفته است؟ توضیح می‌دهد که بودجه کشور ردیف مجزایی برای هوای پاک ندارد و سال گذشته اعتباری از سمت دستگاه‌ها برای قانون هوای پاک دیده نشد و اگر بتوان بودجه و اعتبار مشخصی را به این بخش اختصاص داد کسری بودجه دستگاه‌ها برای اجرای قانون جبران خواهد شد.
وی با بیان اینکه در وزارت بهداشت هزینه‌ها به دلیل افزایش مراجعین در دوران آلودگی هوا افزایش پیدا می‌کند توضیح می‌دهد که طبق آمار اورژانس در روزهای هوای آلوده ماموریت‌ها دو برابر است. وظیفه وزارت بهداشت و درمان خدمت‌رسانی است اما هزینه‌هایی که تحمیل می‌شود باید جبران شود. مجلس باید برای همه دستگاه‌ها ردیف بودجه قانون هوای پاک مشخص کند.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در پایان گفت: در سال ۱۳۹۶ که قانون هوای پاک مصوب شد، 8هزار اتوبوس در تهران داشته‌ایم و امروز این رقم به 2‌هزار اتوبوس کاهش پیدا کرده که بخشی از آن فرسوده هستند و نیاز است به هر طریق این توسعه پیدا کند. این توسعه می‌تواند روی کاهش آلودگی هوا تاثیر بگذارد. اتوبوس‌های قدیمی را اسقاط کرده و نتوانسته‌اند اتوبوس‌های جدید جایگزین کنند. در تهران حداقل به چند برابر این تعداد اتوبوس نیاز داریم. در همه جای دنیا توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌تواند نقش زیادی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد، امروز هر تاکسی به طور میانگین ۳۰۰کیلومتر تردد دارد که اگر بتوانیم مترو و اتوبوس را ارتقا دهیم وضعیت آلودگی هوا بهبود خواهد یافت.