هنوز خبری از نامه ترامپ نیست

گروه سیاسی – نامه‌ای که دونالد ترامپ در جریان مصاحبه روز جمعه هفته گذشته خود با یک پادکست خبری شبکه فاکس‌نیوز ادعا کرد روز پنجشنبه آن هفته خطاب به رهبری ارسال کرده، دست‌کم تا نیمروز گذشته، هنوز به تهران نرسیده بود. این را البته اسماعیل بقائی در جریان نشست مطبوعاتی هفتگی خود در قامت سخنگوی دستگاه دیپلماسی مطرح کرد. خبری که باعث شد آن دسته از ناظران که معتقد به راهبرد مذاکره با آمریکا هستند، اندکی ناامید شوند. با این همه اما بقائی در بخشی دیگر از همین نشست مطبوعاتی که روز گذشته برگزار شد، از زمان احتمالی و حدودی برگزاری دور تازه گفت‌وگوهای ایران و اروپا خبر داد و تاکید کرد که این مذاکرات تا پیش از فرارسیدن نوروز 1404 و در روزهای پایانی اسفندماه جاری برگزار خواهد شد. آن هم در حالی که 10 روزی بیشتر تا پایان اسفندماه باقی نمانده و این یعنی، در همین چند روز آینده، شاهد این خواهیم بود که دیپلمات‌های ایرانی و سه کشور اروپایی عضو برجام، تشکیل جلسه دهند و درباره آخرین وضعیت برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی گفت‌وگو کنند. این در حالی است که در روزها و هفته‌های گذشته به دفعات اخباری در خصوص فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی همین سه کشور اروپایی عضو برجام به گوش رسیده است. هرچند حائز اهمیت دیگر در نشست مطبوعاتی روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه آن بود که او در بخشی از سخنانش تاکید کرد که «هیچ توجیهی برای فعال شدن مکانیزم ماشه وجود ندارد.»
اسماعیل بقائی که در ابتدای سخنانش در نشست مطبوعاتی روز گذشته با پرسشی درباره نامه ترامپ مواجه شد، در این رابطه گفت: «نامه‌ای دریافت نشده است.» او همچنین درمورد استفاده از دوگانه «جنگ یا مذاکره» از سوی مقام‌های آمریکایی اظهارنظر کرد و گفت: «تهدید استفاده از زور طبق تمام موازین و حقوق بین‌المللی ممنوع است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه «واکنش ملت ایران طی این سال‌ها در برابر این تهدیدها، مقاومت و ایستادگی در پیشبرد اهداف خود بوده»، گفت: «اینگونه اظهارنظرها نشان می‌دهد که ماهیت سیاستمداران آمریکا، ماهیت قلدرمآبانه، قانون‌شکنانه و بی‌توجهی به موازین حقوق بین‌الملل است.» بقائی که معتقد است «استفاده از دوگانه جنگ یا مذاکره» نیز «نشان‌دهنده عدم جدیت در مورد مذاکره و گفت‌وگو است»، در ادامه گفت: «مذاکره تحت فشار و تهدید بی‌معناست.» بقائی که تهدیدهای آمریکایی‌ها علیه ملت ایران با گزینه پیشبرد فشار حداکثری و اقدام ایالاتر ‌متحده در عدم تمدید معافیت‌های تحریمی عراق در ارتباط با خرید برق از ایران را «اعتراف به قانون‌شکنی مقام‌های آمریکا» و مصداق «جنایت علیه بشریت» می‌داند، می‌گوید: «تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران هیچ توجیه و مبنای قانونی و حقوقی ندارد و عمل متخلفانه بین‌المللی است و آمریکا باید نسبت به اثرات این تحریم‌ها بر ملت ایران، پاسخگو باشد.» او گفت: «کشورهای منطقه براساس منافع و مصالح ملی خود و روابط خوبی که با ایران دارند، تصمیم می‌گیرند و نباید اجازه دهند که فشارهای غیرقانونی و قلدرمآبانه آمریکا باعث تاثیرگذاری منفی بر منافع ملت ایران و کشورهای منطقه و ایجاد تفرقه در منطقه شود.» بقائی تصریح کرد: «ما رابطه خوبی با عراق داریم و امیدواریم براساس آنچه منافع دو ملت را محقق می‌کند، تصمیم‌گیری شود.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین یادآور شد: «ما هیچ‌گاه باب مذاکره به معنای واقعی کلمه را نبسته‌ایم و در عین حال در مورد پیشنهاد مذاکره که مبتنی بر ارعاب و تهدید باشد، قائل نیستیم که چنین چیزی مذاکره است.» او با بیان اینکه «طی چندماه گذشته گفت‌وگوهایی با کشورهای اروپایی عضو برجام داشته‌ایم»، گفت: «ما با طرف‌های اروپایی و همچنین چین و روسیه با توجه به اینکه عضو برجام هستند، در تعامل و رایزنی هستیم و احتمالا در آینده نزدیک یک جلسه کارشناسی با آنها خواهیم داشت.»
سخنگوی وزارت خارجه سپس به پرسشی در ارتباط با اینکه آیا در جریان گفت‌وگو با اروپایی‌ها در ارتباط با موضوع مکانیزم ماشه و تلاش برای قانع کردن آنها برای خودداری از استفاده از مکانیزم، صحبت شده نیز پاسخ داد و در این رابطه گفت: «ما هیچ توجیهی برای فعال شدن مکانیزم ماشه نمی‌بینیم و فکر می‌کنیم طرف‌های مقابل نیز در حال رسیدن به این جمع‌بندی هستند که این موضوع چیزی نیست که از طریق آن به عنوان یک ابزار بخواهند امتیاز بگیرند و نسبت به تبعات هرگونه استفاده از چنین سازوکاری آگاهی دارند.» او اضافه کرد: «احتمالا دور جدید این گفت‌وگوها در اواخر اسفندماه، قبل از پایان سال شمسی برگزار خواهد شد و احتمالا سطح این گفت‌وگوها کارشناسی خواهد بود.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگاران در پاسخ به پرسشی در ارتباط با گزارش اخیر خبرگزاری رویترز درباره تلاش ایالات‌ متحده برای بازرسی و توقیف نفتکش‌های ایران در آب‌های آزاد، گفت: «این خبرگزاری بارها با تخطی از اصول حرفه‌ای رسانه‌ای، خود را در حد بخشی از کارزار فریب اجتماعی در ارتباط با ایران و منطقه غرب آسیا قرار داده و اقدام به تولید اخبار غیرواقعی، کذب و جهت‌دار در مورد ایران و منطقه غرب آسیا کرده است و این امر جدیدی نیست.» او گفت: «موضوع مطرح شده مغایر با حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد و کاملا مردود است و هیچ مبنایی برای هرگونه اقدام ایذایی علیه تجارت و فعالیت کشتی‌های تجاری کشورها در آب‌های آزاد وجود ندارد.» بقائی تصریح کرد: «تجارت دریایی ایران کاملا مشروع و قانونی است و ما به فعالیت‌های خود طبق مقررات بین‌المللی و حقوق بین‌الملل در آب‌های آزاد ادامه می‌دهیم.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به پرسشی دیگری که از جنبه‌ای متفاوت به بحث مذاکره با آمریکا اشاره داشت، بار دیگر موضع جمهوری اسلامی را تکرار کرد و گفت: «مذاکره در شرایط و تحت رویکردهای مبتنی بر تحکم، قلدرمآبی و فشار اساسا بی‌معناست و جمهوری اسلامی ایران موضع خود را خیلی صریح در این زمینه بیان کرده است.»
در حالی که هفته گذشته رافائل گروسی در نشست شورای حکام به بیان نکاتی علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی پرداخت، سخنگوی وزارت خارجه به آنچه مدیرکل آژانش مطرح کرد، واکنش نشان داد و گفت: «متاسف هستیم که مدیرکل آژانس برخی از اظهارات که مبنای فنی ندارد و بیشتر جنبه سیاسی دارد، تکرار می‌کند.» او ادامه داد: «این رویکرد جز اینکه به پاره‌ای از التهاب‌ها دامن بزند، اثری ندارد و جایگاه فنی آژانس را هم زیرسوال می‌برد و در واقع این نوع صحبت‌ها نوعی سفسطه است.»
بقائی در توضیحات تکمیلی درباره ادعاهای اخیر مدیرکل آژانس گفت: «اولا طبق معاهده منع اشاره هسته‌ای هیچ محدودیتی در رابطه با بحث غنی‌سازی وجود ندارد، محدودیت مشخص پایبندی کشورها نسبت به تعهدات‌شان است و اینکه اگر غنی‌سازی را افزایش می‌دهند، متناسب با آن بازرسی‌ها هم افزایش پیدا کند، این چیزی است که ما به آن پایبند بودیم و خود آژانس نسبت به آن معترف است.» او اضافه کرد: «موضوع غنی‌سازی هم موضوعی است که بسته به نیاز شما و بسته به استفاده‌هایی که صنعت هسته‌ای دارد، ممکن است کم و زیاد شود، کما اینکه در برخی موارد خود ما از سوخت ۲۰‌درصد یا ۶۰‌درصد یا بالاتر برای حتی رآکتور تحقیقاتی تهران استفاده کردیم؛ بنابراین اینکه نتیجه بگیرید برنامه هسته‌ای ایران ماهیت صلح‌آمیزش زیرسوال است، به هیچ عنوان نه مبتنی‌بر داده‌های فنی است و نه اینکه در جهان واقع چنین چیزی وجود دارد. ۳۰‌سال است که متاسفانه چنین اتهاماتی را تکرار می‌کنند، بدون اینکه هیچ سند و مدرکی در این رابطه ارائه شود.»
بقائی در پاسخ به پرسشی در مورد تاثیر فشارهای آمریکا بر روابط تجاری ایران با کشورهای منطقه نیز تاکید کرد: «وضعیت ما، وضعیت خوبی است. کشورهای منطقه حتما برای حاکمیت ملی و موضوعات مرتبط با استقلال خود ارزش قائل هستند و بهترین تصمیم را خواهند گرفت.» او با بیان اینکه «رابطه جمهوری اسلامی با کشورهای منطقه، رابطه‌ای روبه رشد و مبتنی بر احترام و منافع متقابل است»، خاطرنشان کرد: «قطعا در ادامه مسیر هم ما و کشورهای منطقه با وقوف نسبت به منافعی که از بابت روابط خوب دوجانبه وجود دارد به تعاملات و مناسبات خوب خود ادامه خواهیم داد.»
سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی به پرسشی درباره روابط ایران و چین نیز پاسخ داد و در این رابطه گفت: «رابطه ما با چین، بسیار مهم، حسنه‌ و مبتنی بر منافع متقابل و احترام متقابل دو کشور است. دو کشور دارای سابقه طولانی تاریخی و تمدنی ارتباط با یکدیگر هستند.» این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: «چین نقش مثبت و سازنده‌ای در سال‌های اخیر در منطقه ایفا کرده و ادامه این نقش‌آفرینی بسیار ارزشمند است. در سطح سازمان‌های بین‌المللی هم چین به عنوان کشوری که خود را بخشی از جنوب جهانی و بخشی از جهان در حال توسعه می‌داند و در فرآیندهای مرتبط با هنجارسازی بین‌المللی در راستای کمک به توسعه کشورها گام برمی‌دارد، از این جهت هم به نظر ما بسیار مهم است و امیدواریم که این نقش مثبت ادامه پیدا کند.» بقائی در انتهای این نشست مطبوعاتی به پرسشی درباره آنچه درخصوص قطع منابع مالی آمریکا به سازمان‌هایی در کشورهای دیگر در فضای رسانه‌ای مطرح شده نیز پاسخ داد و گفت: «خود این موضوع نشان‌دهنده رویکرد مداخله‌جویانه دولت‌های آمریکا بوده است.» او یادآور شد: «اینکه مشخص شد منابع متنابهی پول در اختیار گروه‌های مخالف یا گروه‌هایی که اسما به عنوان گروه مخالف نام برده می‌شوند ولی در عمل آنها در راستای سیاست‌های آمریکا در دیگر کشورها گام برمی‌داشتند.» بقائی در پایان این رویکرد را «بسیار معنادار» ارزیابی کرد و گفت: «این بخشی از سیاست دولت سابق آمریکا بوده که الان ظاهرا متوقف شده ولی واقعیت این است که دولت‌های مختلف آمریکا در دهه‌های اخیر از این ابزار استفاده‌های زیادی برای مداخله در امور داخلی کشورهای دیگر و برای ایجاد تفرقه و فتنه در کشورهای مدنظر خود کرده‌اند.»