1 - 02 - 2025
همه مشکلات غول اقتصادی اروپا
«جهانصنعت»- مایکل اسپنس، برنده جایزه نوبل اقتصاد سال2001، استاد بازنشسته اقتصاد و رییس پیشین دانشکده کسبوکار دانشگاه استنفورد است. او عضو ارشد موسسه هوور، مشاور ارشد در شرکت جنرال آتلانتیک و رییس موسسه رشد جهانی است. او همچنین رییس هیات مشاوران موسسه جهانی آسیا بوده و در کمیته علمی آکادمی لوهان فعالیت دارد. اسپنس پیشتر ریاست کمیسیون رشد و توسعه را برعهده داشته و یکی از نویسندگان کتاب بحران دایمی: طرحی برای اصلاح دنیای ازهمگسیخته (همراه با محمد الریان، گوردون براون و رید لیدو) است که در سال۲۰۲۳ توسط انتشارات سیمون و شوستر منتشر شده است.
او در یادداشتی برای مجله PS با اشاره به دورنمای اقتصادی آلمان در سال2025 مینویسد: آلمان تا حدی به قدرتی در اروپا تبدیل شد زیرا در اوایل دهه۲۰۰۰، بخشهای صنعتی این کشور عرصههای با ارزشافزوده بالای زنجیرههای تامین جهانی را تصاحب کردند. تکرار این موفقیت امروز مستلزم آن است که آلمان در خط مقدم تحول دیجیتال قرار گیرد و بدون اتحادیه اروپا نمیتواند این کار را انجام دهد.
اقتصاد بیمار آلمان
یکبار آلمان «مرد بیمار اروپا» نامیده شد و اکنون دوباره بیمار شده است. اقتصاد این کشور نسبت به سایر نقاط اروپا با سرعت بیشتری در حال کند شدن است و ممکن است در رکود باشد. آیا میتواند بهزودی بهبود یابد؟ عوامل عملکرد ضعیف آلمان چندان پیچیده نیستند. مانند بسیاری از کشورهای توسعهیافته، رشد بهرهوری برای مدتی کند بوده است. علاوه بر این، از زمان همهگیری کووید-۱۹، تورم- از جمله افزایش قیمت انرژی- تاثیر منفی بر رشد اقتصادی داشته است. جنگ اوکراین این مشکلات را بهویژه با مجبور کردن اروپا به جایگزینی سوختهای فسیلی روسیه با گزینههای گرانتر تشدید کرد و افزایش قیمت انرژی بهویژه برای اقتصاد صنعتی آلمان آسیبزا بود.
آلمان همچنین با کاهش تقاضا برای صادرات خود روبهرو است که ناشی از کندی رشد جهانی، ضعف در بازارهای کلیدی (بهویژه چین) و افزایش رقابت خارجی در بخش خودرو و ماشینآلات صنعتی پیشرفته است اما صادرات برای مدل اقتصادی آلمان حیاتی است: این کشور مدتهاست که مازاد تجاری (و حساب جاری) را حفظ کرده تا تقاضای داخلی ناکافی را جبران کند.
بعد از آن، کمبود نیروی کار مطرح میشود. مانند بیشتر کشورهای توسعهیافته و همچنین چین، جمعیت آلمان در حال پیر شدن است. نرخ باروری 35/1فرزند به ازای هر زن بسیار کمتر از نرخ جایگزینی 1/2 است. همراه با افزایش طول عمر، نسبت وابستگی- نسبت افراد وابسته (مسن و جوان) به جمعیت در سن کار- در حال افزایش است و سیستمهای تامین اجتماعی و بهداشت را تحت فشار قرار میدهد. نیروی کار آلمان در حدود ۴۴میلیون نفر ثابت مانده است و اگر تغییرات قابلتوجهی مانند افزایش مشارکت نیروی کار یا مهاجرت گسترده رخ ندهد، در دهه آینده شروع به کاهش خواهد کرد.
درسهایی از گذشته و نیاز به تحول دیجیتال
آخرینبار که آلمان با چنین چالشهای اقتصادی جدی روبهرو شد، در اواخر دهه۱۹۹۰، دولت در همکاری با صنعت و نیروی کار اصلاحات گستردهای انجام داد. این تلاش شامل یک تغییر ساختاری حیاتی بود: بخشهای صنعتی آلمان به بخشهای با ارزشافزوده بالای زنجیره تامین منتقل شدند، در حالی که بخشهای دیگر به کشورهای کمهزینهتر، از جمله اقتصادهای نوظهور اروپای مرکزی و شرقی انتقال یافتند. تا سال۲۰۰۶، آلمان عملکرد بهتری نسبت به سایر اقتصادهای بزرگ اروپایی داشت و این روند تا سال۲۰۱۷ ادامه یافت.
تکرار این موفقیت امروز مستلزم آن است که آلمان در خطمقدم تحول دیجیتال قرار گیرد. این کشور از نظر استعداد، فعالیتهای کارآفرینی و ظرفیت نوآوری کمبودی ندارد. بیون تک مستقر در ماینز، یکی از پیشروان توسعه واکسن و درمانهای سرطان با ردپای جهانی در حال گسترش است. برلین، مونیخ و هامبورگ دارای اکوسیستمهای کارآفرینی و مراکز نوآوری هستند. ۴۶ استارتاپ یونیکورن (بنگاههای استارتاپ بالای یک میلیار دلاری) در آلمان عمدتا در بخشهای مبتنی بر فناوری دیجیتال از سرمایهگذاری داخلی و بینالمللی بهرهمند شدهاند.
چالش بازارهای دیجیتال و نقش اتحادیه اروپا
پیشرفت فناوری در بازارهای بسیار بزرگ و یکپارچه سریعتر رخ میدهد زیرا بازده سرمایهگذاریهای اولیه در نوآوری زمانی که بازار هدف بزرگتر است، بیشتر خواهد بود. این بدان معناست که پیشرفت آلمان تا حد زیادی به سیاستهای اتحادیه اروپا بستگی دارد.
برخی ممکن است استدلال کنند که مشکل اصلی این است که اقتصاد جهانی در حال پیچیدهتر و بستهتر شدن – شاید بهطور دائمی- است-. این امر بدون شک چالشهای جدی ایجاد میکند، بهویژه برای یک اقتصاد صنعتی صادراتمحور مانند آلمان.
مانع بزرگتر برای تغییرات ساختاری دیجیتالیشده در اقتصاد، بهویژه در آلمان، افزایش شکاف فناوری دیجیتال بین اتحادیه اروپا و دو قدرت اقتصادی بزرگ جهان، ایالاتمتحده و چین است. ممکن است وسوسهانگیز باشد که اهمیت این شکاف را نادیده بگیریم زیرا تفاوتها میتوانند در طول زمان و بین کشورها در هر بخشی ظاهر شوند اما فناوریهای دیجیتال فقط یک بخش نیستند؛ آنها برای تحول تکنولوژیکی و ساختاری در هر بخش اقتصادی، از جمله تولید صنعتی، ضروری هستند.
در گزارش سپتامبر ۲۰۲۴ درباره رقابتپذیری اروپا، ماریو دراگی، رییس پیشین بانک مرکزی اروپا و نخستوزیر سابق ایتالیا، دلایل اصلی عقبماندگی فناوری اتحادیه اروپا را بررسی کرد. برخی از این مسائل- مانند کمبود تحقیقات پایه در علوم و فناوری- فقط در سطح اتحادیه اروپا قابل حل هستند زیرا نیازمند تامین مالی و مدیریت متمرکزند.
تاثیر سیاستهای تنظیم مقررات در اتحادیه اروپا
رویکردهای نظارتی اتحادیه اروپا ممکن است نیاز به بازنگری داشته باشند. در حال حاضر پلتفرمهای بزرگ محاسبات ابری- که تامینکننده تحقیقات پایه (بهویژه در محاسبات کوانتومی، هوشمصنوعی و کاربردهای علمی آن) و توسعه هوشمصنوعی هستند- عمدتا در ایالاتمتحده و چین مستقرند.
شرکتهایی مانند Microsoft Azure، Amazon Web Services و Google مراکز داده بزرگی را در اروپا، از جمله آلمان، تاسیس کردهاند اما هیچ نهاد بومی قابل مقایسهای در اروپا وجود ندارد. این وضعیت به یکسوگیری نظارتی و سیاستی در اتحادیه اروپا منجر شده که بیشتر بر کاهش ریسک و امنیت دادهها تمرکز دارد، در حالی که به ایجاد محیطی برای تحول دیجیتال کمتر توجه شده است.
ضرورت تحول دیجیتال در صنعت خودرو و انرژیهای تجدیدپذیر
یکی از مهمترین الزامات برای اروپا- و بهویژه آلمان- پیشرفت در تحول دیجیتال در بخشهای صنعتی، از جمله خودرو، است. پیشرفتهای چین در باتریهای خودروهای الکتریکی و انرژی خورشیدی تهدیدی جدی برای رقابتپذیری آلمان محسوب میشود. برای مقابله با این چالش، شرکتهای بزرگ باید بر موانع سازمانی غلبه کنند و مدلهای قدیمی را کنار بگذارند. مهمتر از آن، مهندسی نرمافزار در مقیاسی وسیع ضروری خواهد بود اما اروپا در حال حاضر نیروی انسانی کافی برای این مشاغل ندارد بنابراین تغییرات در سیاستهای مهاجرتی میتواند در این زمینه کمک کند.
یک دلیل برای خوشبینی محتاطانه
استارتاپ چینی دیپ سیک اخیرا دنیای هوشمصنوعی را شگفتزده کرده است زیرا نشان داده که میتوان مدلهای زبانی بزرگ را با هزینه کمتر و قدرت محاسباتی کمتری آموزش داد. این پیشرفت ممکن است شکاف اروپا در زیرساخت محاسباتی موردنیاز برای توسعه پیشرفته هوشمصنوعی را کاهش دهد و فرصتی برای آلمان و اتحادیه اروپا فراهم کند تا به رهبران فناوری جهانی نزدیک شوند اما این موفقیت تنها زمانی ممکن خواهد بود که رهبران اتحادیه اروپا، دولتهای ملی و صنایع با هم همکاری کنند تا سرمایه انسانی موردنیاز را بسیج کرده و سرمایهگذاریهای لازم را بهویژه در زیرساختهای دیجیتال انجام دهند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد