هدف سخت رشد 5/‏12‌درصدی نفت

گروه انرژی- تحقق رشد 5/‏12‌درصدی نفت براساس برنامه هفتم، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است. این پیش‌شرطی است که هم نتیجه پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد و هم کارشناسان بر آن تاکید دارند، با این حال در شرایطی که اقتصاد ایران درگیر تحریم‌های نفت است و نفت مهم‌ترین درآمد کشور محسوب می‌شود، سرمایه‌گذاری دست‌کم 200‌میلیارد دلاری که نیاز صنعت نفت است، به سادگی محقق نخواهد شد.
براساس قانون برنامه هفتم، اقتصاد ایران باید در طول پنج سال این برنامه سالانه به صورت متوسط رشد 8‌درصدی را به‌دست آورد. البته که این هدف‌گذاری در 6 برنامه قبلی به دست نیامد. در این برنامه که شروع آن با تحریم‌های سخت روبه‌رو شده، به نظر می‌رسد به راحتی قابل تحقق نیست. با این وجود کارشناسان امیدوارند که از روش‌هایی مثل کنسرسیومی از منابع داخلی یا جذب سرمایه از کشورهای همسو مثل روسیه یا چین این هدف محقق شود.
عباس کاظمی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اعلام اینکه صنعت نفت نیازمند سرمایه‌گذاری عظیمی است، گفت: دیدگاه‌های موجود در مورد قراردادهای امتیازی نیاز به اصلاح دارد و تغییرات گسترده در بازار جهانی انرژی، بازنگری در الگوی قراردادی ایران را ضروری کرده است.
او که در نخستین نشست تخصصی پتروتاک سخن می‌گفت، با اشاره به اهمیت قراردادهای نفتی و تاثیر آنها بر اقتصاد و سیاست کشور اظهار کرد: نگاهی به سیر تحول قراردادهای نفتی نشان می‌دهد فرهنگ و سیاست از اهمیت بیشتری نسبت به مباحث اقتصادی برخوردارند. وی نقش قراردادهای نفتی در سرنوشت اقتصاد کشور را مهم ارزیابی کرد و با بیان اینکه این قراردادها از منظر مالی ارزیابی نمی‌شوند، بلکه تاثیرات کلان اجتماعی و سیاسی آنها نیز حائز اهمیت است، تصریح کرد: چارچوب و سازوکار اولیه قراردادهای مربوط به استخراج منابع طبیعی با عنوان امتیاز شکل گرفته است. امتیاز به‌معنای حق ویژه و انحصاری است که حاکمیت به طرفین قرارداد برای کشف و استخراج منابع طبیعی اعطا می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به سیر تکامل قراردادهای نفتی در نظام‌های مختلف اقتصادی، نقش حاکمیت را در تنظیم چارچوب‌های حقوقی این توافقنامه‌ها اساسی دانست و عنوان کرد: عصر جدید نفت در سال‌۱۸۷۵ با آغاز حفاری و استخراج نفت شروع شد. در ایران نیز نخستین قانون نفتی در سال‌۱۳۳۶ به تصویب رسید که در آن ساختار امتیاز به شکل منظم‌تری تعریف شد.
کاظمی نجف‌آبادی با مروری بر تحولات حقوقی و اقتصادی صنعت نفت در ایران، بر اهمیت قوانین ملی در حفظ منافع کشور تاکید کرد و گفت: دیدگاه‌های موجود در مورد قراردادهای امتیازی نیاز به اصلاح دارد. پس از سال ۱۳۵۳ و وقوع شوک نفتی دهه ۷۰‌میلادی، ایران به الگویی از قراردادهای خدماتی روی آورد که تا به امروز ثابت مانده است، این در حالی است که تغییرات گسترده در بازار جهانی انرژی، بازنگری در الگوی قراردادی ایران را ضروری کرده است.
وی با بیان اینکه قراردادهای خدماتی که هم‌اکنون بر صنعت نفت ایران حاکم هستند، جذابیت لازم برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی را ندارند، اظهار کرد: صنعت نفت ایران نیازمند سرمایه‌گذاری عظیمی است و این نوع قراردادها نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاران بین‌المللی را به همکاری با ایران ترغیب کنند. عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان این نشست پیشنهاد کرد که برای افزایش جذابیت قراردادهای نفتی ایران و همخوانی آنها با شرایط جدید بازار جهانی، باید به مدل‌های قراردادی منعطف‌تری اندیشید که بتوانند سرمایه‌گذاران خارجی را به مشارکت در پروژه‌های نفت و گاز ایران ترغیب کنند. این تغییر می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر آینده صنعت نفت ایران و جایگاه آن در بازار جهانی داشته باشد.