31 - 10 - 2023
نیروگاه‌های پیر پوست می‌اندازند
گروه انرژی- از مجموع ۱۵ هزار و ۲۰۰ مگاوات نیروگاه‌های بخاری کشور حدود ۱۰ هزار مگاوات آن بیش از ۳۰ سال عمر دارند؛ عمر ۵۰۰۰ مگاوات از این نیروگاه‌ها بیش از ۴۰ سال است، حدود ۳۲۰۰ مگاوات از این نیروگاه‌ها عمری بیش از ۳۰ سال دارند و ۲۵۰۰ مگاوات از نیروگاه‌ها هم بیش از ۴۰ سال از عمرشان می‌گذرد.
نیروگاه‌هایی مثل سلیمی نکا از سال ۱۳۵۸، رامین اهواز ۱۳۵۸، منتظر قائم ۱۳۵۰، بعثت تهران ۱۳۴۶، حرارتی بندرعباس ۱۳۵۹، گازی ری ۱۳۵۶، اسلام‌آباد اصفهان ۱۳۴۸، زرگان مسجد‌سلیمان ۱۳۵۴، نیروگاه مشهد ۱۳۴۳، شهید بهشتی لوشان ۱۳۵۱، منتظر قائم ۱۳۵۰، زرند۱۳۵۲، گازی شیراز ۱۳۴۴۱، گازی کنارک ۱۳۵۷، زنبق یزد ۱۳۵۵، گازی درود ۱۳۵۶، گازی بوشهر ۱۳۵۴، نیروگاه طرشت ۱۳۳۸، سد دز ۱۳۵۰-۱۳۴۱، سد امیرکبیر ۱۳۴۰، سد منجیل ۱۳۴۳، سد زاینده‌رود ۱۳۴۹، سد ارس ۱۳۵۰ و سد مهاباد از سال ۱۳۵۱ در تولید برق کشور فعال هستند.
هرچند سخنگوی صنعت برق می‌گوید که متوسط راندمان نیروگاه‌های ایران با ۲/۳۹ درصد است به عبارتی همتراز برخی از کشورهای اروپایی است با این وجود، مصرف بالای سوخت این نیروگاه‌ها به خصوص در فصل زمستان مساله‌ساز است.
مصطفی رجبی‌مشهدی البته تاکید می‌کند که راندمان نیروگاه‌های کشور در زمستان بیش از ۴۰ درصد است، زیرا بیشتر از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی استفاده می‌شود که سوخت کمتری هم نیاز دارند.
کمبود گاز در زمستان و افزایش مصرف باعث شده که هر ساله در فصل پیک مصرف گاز، سوخت نیروگاه‌ها به جای گاز به فرآورده‌هایی مثل گازوییل یا نفت کوره تغییر کند. موضوعی که بنا به گفته مدیران صنعت برق باعث استهلاک نیروگاه‌ها شده و از سویی سوختی مثل نفت کوره هوا را آلوده می‌کند.
وقتی چاره‌ای نیست
ظاهرا چاره‌ای جز تغییر سوخت و استفاده از فرآورده‌ها در زمستان نیست. امسال هم قرار است بخشی از نیاز نیروگاه‌ها از طریق سوخت‌های جایگزین مثل نفت کوره و گازوییل تامین شود، زیرا ناترازی گاز امسال هم بیش از ۲۵۰ میلیون مترمکعب برآورد شده است.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که نیاز اسمی واحدهای نیروگاهی کشور در شرایط عادی ۲۰۵ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود. این آمار بیانگر آن است که در دوران پیک مصرف گاز، تولید حدود ۴۰ هزار مگاوات از نیروگاه‌ها از طریق گاز طبیعی است و مابقی برق تولید‌شده و واحدهای تولید حرارتی با استفاده از سوخت مایع است که عمدتا گازوییل و نفت کوره تولید می‌شود.
کارشناسان می‌گویند جایگزینی سوخت مایع به جای گاز طبیعی در نیروگاه‌های کشور علاوه بر ضرر و زیان اقتصادی و زیست‌محیطی، موضوع تامین این نوع سوخت در فصل زمستان است که با دشواری‌های بسیاری همراه می‌شود.
آن‌طور که برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد در زمستان سال گذشته حدود ۷۰ درصد از ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌های کشور از جمله گازوییل و نفت کوره خالی بوده و تنها ۳۰ درصد از این مخازن قابل استفاده در نیروگاه‌های کشور بوده است. یعنی از ۳۶۰۰ میلیون لیتر ظرفیت مخازن سوخت مایع نیروگاه‌های کشور، کمی بیشتر از ۱۰۰۰ میلیون لیتر از این ذخایر دارای سوخت مایع است. علاوه بر این آمار، سوخت مایع دردسرهای خاص خود را دارد.
قیمت فرآورده‌ها در بازار جهانی به دلیل افزایش قیمت نفت بالا رفته و جایگزین کردن سوخت‌های مایع در نیروگاه‌ها باعث از دست رفتن بازار صادراتی و کاهش ارزآوری پالایشگاه‌ها می‌شود.یکی از راهکارهای پیش‌بینی‌شده برای حل مشکل سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها در زمستان، بالابردن راندمان تولید نیروگاه‌هاست. اگرچه سیاست‌های کلان کشور در حوزه انرژی و قیمت‌های یارانه‌ای سوخت باعث شده که به موضوع نوسازی و بازسازی نیروگاه‌های فرسوده قدیمی و جایگزینی آنها با نیروگاه‌های جدید کمتر توجه شود، با این حال ادامه وضعیت کنونی هم زیان‌بار است. به خصوص که کمبود منابع مالی برای سرمایه‌گذاری و توسعه واحدهای نیروگاهی باعث شده که طرح‌های توسعه‌ای به کندی پیش برود.
برآوردها نشان می‌دهد که رشد نیاز مصرف کشور نیز مستلزم احداث سالانه حدود هفت هزار مگاوات نیروگاه‌های جدید است که سرمایه‌گذاری کلانی را می‌طلبد.
از مدار خارج شدن نیروگاه‌های فرسوده نیازمند ایجاد یک نیروگاه جدید است، بار مالی این موضوع و تدوین سیاست‌های جایگزینی موجب شده تاکنون آن‌طور که باید این مهم مورد توجه قرار نگیرد.
معضل نیروگاه‌های پیر
تهران به دلیل حجم تردد بالای روزانه در زمستان همواره با موضوع آلودگی هوا مواجه است. هرچند در سال‌های گذشته استفاده از سوخت‌های جایگزین برای نیروگاه‌های تهران و اطراف آن ممنوع شده با این حال، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که در برهه‌ای از زمان این نیروگاه‌ها از سوخت‌های جایگزین استفاده کرده‌اند.
موضوع دیگر نیروگاه‌های پیر تهران است که برخی از آنها مثل نیروگاه بعثت یا نیروگاه ری بیش از ۵۰ سال سن دارند. نوسازی نیروگاه‌های تهران هم مانند سایر شهرها به کندی است.
یکی از این نیروگاه‌ها که اخیرا قرار است در اولویت بازسازی و نوسازی قرار بگیرد، نیروگاه ری است. نیروگاهی که حدود ۱۰ درصد برق مصرفی تهران را تولید می‌کند و به عبارتی، به اندازه ۲ ساعت از ۲۴ ساعت شبانه‌روز برق مورد نیاز شهروندان تهرانی در این نیروگاه به تولید می‌رسد.
زمانی که در سال ۱۳۵۵ نیروگاه ری به بهره‌برداری رسید، ظرفیت برق در کل کشور ۵۰۰۰ مگاوات بود که ظرفیت ۱۰۰۰ مگاواتی نیروگاه ری، ۲۰ درصد ظرفیت کل برق در کشور بود.
حمید بادرستانی در نشستی خبری در پاسخ به سوالی درباره وضعیت فعلی راندمان نیروگاه و آخرین وضعیت طرح توسعه و نوسازی نیروگاه ری گفت: در حال حاضر راندمان نیروگاه ۲۲ درصد است که با تدابیر در نظر گرفته شده و با اجرای طرح نوسازی این راندمان را افزایش خواهیم داد. البته باید توجه کرد که میانگین راندمان نیروگاه‌های کشور حدود یک تا دو درصد از میانگین راندمان نیروگاه‌های برخی از کشورهای اروپایی بالاتر است.
مدیرعامل نیروگاه ری با بیان اینکه در سال ۱۳۵۶ نیروگاه ری ۲۰ درصد کل برق کشور را تولید می‌کرد، اظهار کرد: سهم تولید این نیروگاه به نسبت کل ظرفیت کشور اکنون کاهش یافته اما علی‌رغم قدیمی بودن نیروگاه با اقداماتی که در حوزه تعمیرات و نگهداشت انجام داده‌ایم، توانسته‌ایم تولید خوبی از این نیروگاه داشته باشیم.
بادرستانی با بیان اینکه عمر استاندارد یک نیروگاه ۳۰ سال است، اطمینان می‌دهد که در نیروگاه ری به هیچ عنوان از مازوت استفاده نمی‌شود و از نظر فنی نیز امکان استفاده از سوخت مازوت در این نیروگاه وجود ندارد.