نگران نیستیم

«جهان صنعت»- رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه درحال حاضرحدود ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز بیماران در داخل کشور تولید می‌شود، ضمن اشاره به سیاست وزارت بهداشت مبنی بر حمایت از تولید داروی داخلی و ممنوعیت واردات ۶۰ قلم داروی مشابه تولید داخل‌ گفت: این فهرست به مرور و با افزایش ظرفیت و تعهد تولیدکنندگان داخلی قابل افزایش است.
دکتر محمد‌رضا شانه‌ساز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: خوشبختانه درحال حاضر نگرانی خاصی در زمینه تامین دارو نداریم و فکر نمی‌کنیم مشکلی درباره تامین دارو و تجهیزات پزشکی ایجاد شود، چرا که بیشترین تاکید ما در تامین داروی مورد نیاز کشور بر توان صنعت داخلی است.
وی با اشاره به اینکه مشابه دو درصد از داروهای‌ وارداتی نیز در داخل تولید می‌شود، عنوان کرد: با توجه به مشکلاتی که در زمینه تامین ارز وجود دارد، برنامه ما این است که واردات داروهای مشابه تولید داخل ممنوع شود و بر توان داخلی و تولید اقلام مورد نیازمان در کشور تمرکز کنیم.
رییس سازمان غذا و دارو با اشاره به اینکه سه درصد داروی وارداتی در سال گذشته، ۴/۱ میلیارد دلار ارزبری داشته، گفت: این درحالی است که برای ۹۷ درصد داروی تولید داخل ۶۵۰ میلیون دلار ارز هزینه کرده‌ایم. در نتیجه واضح است که تمرکز بر تولید داخل از طرفی باعث صرفه‌جویی ارزی و از طرف دیگر باعث رشد اقتصاد کشور می‌شود.
وی تصریح کرد: تولید مواد اولیه دارویی را در اولویت برنامه‌های پژوهشی و تولیدی خود قرار داده‌ایم تا از این طریق، هم ارزبری کمتر‌ و هم در حوزه صادرات دارو حرف‌های بیشتری برای گفتن داشته باشیم. در عین حال از خام‌فروشی نیز جلوگیری کرده و بستر اشتغال نیروهای نخبه را نیز فراهم می‌کنیم.
شانه‌ساز با اشاره به ظرفیت‌های داروسازی کشور گفت: ۱۲۰ کارخانه داروسازی فعال، ۷۰ کارخانه مواد اولیه دارویی و ۶۲ شرکت توزیع و پخش سراسری داریم که دارو را با سرعت و قیمت یکسان در کشور توزیع می‌‌کنند، بنابراین رونق گرفتن بیشتر تولید، باعث رشد این بخش‌ها خواهد شد.
وی تاکید کرد: اگرچه واردات دارو به دلیل پیشرفت تکنولوژی ورود داروهای جدید به بازار دارویی در دنیا اجتناب‌ناپذیر است و تقریبا تمام کشورهای دنیا بحث واردات دارو را دنبال می‌کنند اما این توان در کشور وجود دارد که هر داروی مورد نیاز کشور که تولید آن توجیه اقتصادی داشته باشد را طی دو سال تولید کنیم و با شیب منطقی به سمت خودکفایی بیشتر در تامین داروی مورد نیاز مردم پیش برویم. با این سیاست، محدودیت واردات اقلام دارویی که توان تامین نیاز داخل را داشته باشند را نیز دنبال می‌کنیم.
رییس سازمان غذا و دارو خاطرنشان کرد: نظارت‌ها و کنترل‌‌ها چه در بحث کیفیت و چه قیمت‌‌گذاری دارو سختگیرانه و براساس استانداردهای بین‌المللی صورت می‌گیرد و بیماران می‌توانند با خیال آسوده از داروهای تولید داخل استفاده کنند.
ضعف تبلیغاتی شرکت‌های دارویی
وی در ادامه افزود: طی یک قرن اخیر، تبلیغات، برندسازی و استفاده از روش‌ها و ابزارهای مختلف بازاریابی و فروش با هدف گسترش تولیدات و فعالیت بنگاه‌های بزرگ و کوچک در جهان، از اولویت‌های اصلی مدیران بوده و هست. این درحالی است که متاسفانه در کشور ما به این موضوع همچنان توجه جدی و کافی نشده و نمی‌شود. در همین حال با توجه به بازار ۱۶ هزار میلیارد تومانی دارو در کشور، جای خالی تبلیغات علمی و هوشمندانه در عرصه صنعت دارو نیز به خوبی مشهود است. در همین راستا، رییس سازمان غذا و دارو می‌گوید: «متاسفانه شرکت‌های دارویی، حرکت جدی درخصوص تبلیغات نداشته‌اند و همین مساله تا حدودی در روند توسعه صادرات داروهای تولید داخل، مشکل‌ساز بوده است.
دکتر شانه‌ساز معتقد است، در تبلیغات داروهای تولید داخل ضعیف عمل کرده‌ایم و همین مساله باعث شده تا حدودی نتوانیم قابلیت‌های صنعت داروسازی را به مردم و جهان بشناسانیم.
از آنجا که در صنعت داروسازی تلاش می‌کنیم مردم با قیمت مناسب‌تر و بیمه‌ها با هزینه کمتر بتوانند دارو تامین کنند و قیمت تمام شده برای مردم کمتر شود، هیچ وقت در بحث مارکتینگ دارو هزینه‌ای را پیش‌بینی نمی‌کنیم. وی با بیان اینکه در حوزه دارو توانسته‌ایم بسیاری از شعارهای اقتصادی مقاومتی را محقق کنیم خاطرنشان کرد: البته در حوزه تبلیغات دارو ضعیف عمل می‌کنیم و این موضوع منجر به عدم آشنایی توانمندی‌های صنعت داروسازی کشور شده است. به‌طوری که به تدریج پزشکان و مردم باور می‌کنند که داروهای ایرانی کیفیت بالایی ندارند. این درحالی است که به طور قطع یقین می‌گوییم که داروهای ایرانی از کیفیت بالایی برخوردارند.
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه صنعت داروسازی پس از انقلاب اسلامی رشد خوبی داشته است، گفت: برگزاری نمایشگاه ایران‌فارما حرکتی بسیار خوب و رو به رشد است که یک مرجعیت منطقه‌ای و بین‌المللی پیدا کرده است. به عنوان مثال سال‌هاست که علاوه بر داروهای معمولی و سنتی، در زمینه داروهای بایوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، سلول‌درمانی و … در دنیا حرف‌های زیادی برای گفتن داریم، به‌طوری که شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی داروهای‌ های‌بایو و تکنولوژی و جدید را ظرف یک تا دو سال با قیمت پایین تولید کرده و در اختیار مردم قرار می‌دهند.
شانه‌ساز ادامه داد: در منطقه خاورمیانه، کشوری نداریم که در حوزه بایوتک هر روز دستاوردهای جدیدی داشته باشد. این درحالی است که در کشور ما همه کارخانه‌های داروسازی در برنامه‌های خود ١٠ تا ٢٠ قلم داروی آماده ورود به بازار دارویی کشور دارند و این نشان‌دهنده آن است که دانشکده‌ها، دانشگاه‌ها و شرکت‌های تولید دانش در کشور به خوبی عمل کرده‌اند و ارتباط بین صنعت و دانشگاه امروز به رشد و بالندگی رسیده است.
تلاش برای تبدیل ایران به قطب تولید مواد اولیه دارویی
وی با بیان اینکه در تولید مواد اولیه دارویی نیز حرکت‌های خوبی شروع شده است، گفت: بیش از نیمی از مواد اولیه دارویی را در داخل تولید می‌کنیم. در عین حال با استفاده از منابع طبیعی و توانمندی کشور در حوزه دارو و هماهنگی بین‌بخشی می‌توانیم به قطب تولید مواد اولیه دارو در دنیا تبدیل شویم که می‌تواند اشتغال و ثروت زیادی به دنبال داشته باشد.
شانه‌ساز با اشاره به بحث اثربخشی و ایمنی داروها نیز گفت: در حوزه اثربخشی، ایمنی و عوارض دارویی یکی از پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های غذا و دارو را در منطقه داریم. در اثربخشی دارو آزمایشگاه مرجع کنترل غذا و دارو و آزمایشگاه‌های همکار بر کیفیت داروهای داخلی نظارت می‌کنند. در عین حال اگر از تولید داروهای دانش‌بنیان و جدید صحبت می‌کنیم، مطمئن باشید که کنترل آنها در زمینه ایمنی و اثربخشی به طور قوی انجام می‌شود. بنابراین با روش‌ها و استانداردهای شناخته شده در دنیا، کیفیت داروهای داخلی را می‌سنجیم.
۱۳هزار داروخانه در کشور
شانه‌ساز درباره مشکل فارغ‌التحصیلان جوان داروسازی برای تاسیس داروخانه و نداشتن سرمایه کافی برای این کار گفت: در حوزه تاسیس موسسات پزشکی که داروخانه هم جزو آنهاست، اتفاقی که می‌افتد این است که بدون حمایت مالی، سرویس‌های دارویی در اقصی ‌نقاط کشور ارائه می‌شود. باید توجه کرد که حدود ۱۳ هزار داروخانه در کشور وجود دارد که ۱۲ هزار مورد از آنها، داروخانه‌های خصوصی هستند که در همه مناطق اعم از برخوردار و محروم ارائه خدمت می‌کنند.
تدوین آیین‌نامه جدید تاسیس داروخانه‌
شانه‌ساز با تاکید بر اینکه باید راهکارهایی برای تاسیس داروخانه به‌ویژه در مناطق محروم و کمتر برخوردار ارائه شود و از داروخانه‌داران حمایت شود تا بتوانند به خوبی سرویس‌دهی کنند، گفت: متاسفانه بر خلاف مقررات برخی از همکاران جوان ما در دام یکسری سرمایه‌گذار می‌افتند که بدون توجه به ماهیت کار یک داروخانه نگاه‌شان برای تاسیس داروخانه صرفا اقتصادی است. از طرفی آرای مراجع قضایی هم به صورت ناخواسته زمینه تکرار این اقدام را در برخی موارد فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: بر همین اساس در حال تدوین آیین‌نامه جدیدی در حوزه تاسیس داروخانه‌ها در سازمان غذا و دارو هستیم تا براساس آن، تسهیلات بیشتری برای تاسیس مشترک داروخانه‌ها از سوی چند همکار داروساز ارائه دهیم. باید توجه کرد که نگاه یک داروساز با کسی که نگاهش صرفا سرمایه‌گذاری است، در تاسیس داروخانه متفاوت است. بنابراین در این آیین‌نامه راهکارهایی دیده شده تا متقاضیان تمایل داشته باشند که به صورت مشترک اقدام به تاسیس داروخانه کنند.
وی ادامه داد: این اقدام منافعی چون هم‌افزایی سرمایه‌ها و اشتغال تعداد بیشتری داوساز را به دنبال دارد و نیاز داروسازان به همکاری با افراد سرمایه‌گذار نیز کمتر می‌شود. امیدواریم در آینده شاهد باشیم که داروخانه‌ها هم مانند یک شرکت تعاونی و سهامی اداره می‌شوند و بیش از یک موسس داشته باشند. این اقدام می‌تواند تحولی را در داروخانه‌ها ایجاد کند.
درآمد داروخانه‌ها بر اساس ارائه خدمات باشد نه فروش
رییس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه باید به سمتی رویم که درآمد داروخانه‌ها بیشتر بر اساس ارائه خدمات باشد نه فروش صرف دارو، اظهار کرد: وقتی قرار است داروخانه فقط درآمدش را از محل فروش دارو کسب کند، داروخانه ناخواسته به سمت فروش بیشتر دارو می‌رود. این درحالی است که داروخانه گلوگاهی برای جلوگیری از مصرف غیرمنطقی دارو است. بنابراین باید به سمت توجه به خدمات داروخانه‌ها رویم که می‌تواند صرفه‌جویی‌های عظیمی در پی داشته باشد. این موضوع هم در آیین‌نامه دیده شده که در حال طی مراحل پایانی و قانونی آن هستیم و فکر می‌کنم قبل از پایان سال ابلاغ شود.
کاهش تخلفات دارویی
شانه‌ساز در پاسخ به سوالی درباره مباحث مربوط به مافیای دارو نیز گفت: به هر حال در حوزه‌ای که گردش مالی بالایی در اقتصاد دارد، ارز بالایی را به خود اختصاص می‌دهد و این ارز چندنرخی است، نمی‌توانیم قسم بخوریم که هیچ تخلفی وجود ندارد، اما بحث تخلف فقط به حوزه دارو و تجهیزات پزشکی مرتبط نیست. آنچه که در حوزه تخلفات دارویی‌، نظام و دولت درباره‌اش تصمیم گرفته‌اند این است که با شکل‌گیری سامانه‌های کنترلی قوی و هماهنگ بتوانیم نظارت‌ها را افزایش دهیم.
وی افزود: در حال حاضر نظارت‌ها افزایش یافته و به تبع آن میزان تخلفات کمتر شده است. در عین حال برخی پرونده‌های تخلفی که مطرح شد، صحت نداشتند و برخی هم درست بودند که از سوی قوه قضاییه در حال پیگیری هستند. بنا داریم با سامانه‌های نظارتی مانند تی‌تک که با سامانه‌های بانک مرکزی، وزارت صمت و … ارتباط دارد بتوانیم این نظارت‌ها را با قدرت انجام دهیم و در عین حال با متخلفان بدون هیچ اغماضی برخورد می‌شود تا بتوانیم بخشی از ضرر بیت‌المال را جبران کنیم. اما انجام این کار تنها در دست وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو نیست.
شانه‌ساز تاکید کرد: ما می‌توانیم میزان نیاز یک شرکت به ارز را برآورد کنیم. حال فرآیند بعد از تخصیص ارز باید رصد شود که تمام آن در دست وزارت بهداشت نیست، بلکه بخش کوچکی از این فرآیند در اختیار وزارت بهداشت قرار دارد. در حال حاضر تلاش می‌کنیم تا سامانه‌های نظارتی را تکمیل کنیم و نقاط ضعف و رخنه‌ها را بیابیم.
آخرین وضعیت انتقال سامانه تی‌تک
وی درباره آخرین وضعیت انتقال سامانه تی‌تک به سازمان غذا و دارو گفت: در حال حاضر یک تیم بسیار حرفه‌ای کار تنظیم و تدوین قرارداد سامانه تی‌تک میان مجری، پیمانکار، کارفرما و بخش‌های نظارتی را پیش می‌برند. در این زمینه طبق برنامه‌ریزی‌مان پیش می‌رویم. در عین حال قرار است شرکت‌های توزیع‌کننده و تولید‌کننده دارو هم زیر بار اطلاعاتی سامانه تی‌تک بیایند تا کنترل آنها نیز از شیوه سنتی خارج شده و به صورت برخط انجام شود.
نحوه تخصیص ارز دارو
شانه‌ساز در پاسخ به سوال دیگری درباره برخی اظهارات مبنی بر عدم تخصیص ارز به شرکت‌های دارویی از سوی بانک مرکزی به دلیل آنچه که عدم رفع تعهد آنها خوانده شده، گفت: با وجود همه فشارها و تنگناهایی که برای صنعت داروسازی ایجاد می‌شود، اما با همکاری دستگاه‌های اجرایی، ارز تامین شده و تخصیص می‌یابد. در شش ماهه ابتدایی امسال تامین و تخصیص ارز مانند شش ماهه دوم سال گذشته انجام شد و ارز را دریافت کردیم. در این زمینه جلسات متعددی به صورت هفتگی و با حضور وزیر بهداشت و سایر ذی‌نفعان تشکیل می‌شود و ما وضعیت تخصیص و تامین ارز را رصد می‌کنیم. در حال حاضر در این زمینه به مشکل خاصی برنخورده‌ایم.
وی ادامه داد: در حوزه تامین ارز با وجود اینکه دشمن شیطنت می‌کند و با کمال وقاحت برخلاف شعارهایشان، برای ایجاد مشکل در داروی کشور برنامه‌ریزی می‌کنند، اما نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. خوشبختانه بعد از انقلاب توان خوبی در حوزه دارویی شکل گرفته و تیرهای دشمن در این زمینه به سنگ می‌خورد. ما در شرایط سختی کار می‌کنیم و با زحمت روندها را پیش می‌بریم.