نگرانی بخش خصوصی از وقفه در تامین نهاده‌ها

«جهان‌صنعت»- رییس اتاق ایران در نامه‌ای به مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور، با اشاره به نیاز بخش کشاورزی و با هدف جلوگیری از کاهش تولید و تبعات اقتصادی و اجتماعی، تامین به موقع نهاده‌های تولید بخش کشاورزی را خواستار شد.
رییس‌ اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، با اشاره به ضرورت تامین به‌موقع نهاده‌های بخش کشاورزی، نگرانی خود را نسبت به بروز وقفه یا مشکل در تامین نهاده‌های کشاورزی و عدم تامین ارز جهت ترخیص نهاده‌های وارداتی اعلام کرده است.
صمد حسن‌زاده‌ در نامه‌ای خطاب به مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور از دولت خواست: اقدام عاجل در جهت تامین نهاده‌های تولید کشاورزی و تامین ارز مورد نیاز انجام شود که یقینا در حفظ آرامش مصرف‌کنندگان و فعالان اقتصادی و کسب‌وکارهای بخش کشاورزی بسیار موثر خواهد بود.
در این نامه تاکید شده است: استمرار و افزایش تولید محصولات کشاورزی، در گرو تدارک و مصرف به‌موقع نهاده‌هایی همچون بذر، کود، آفت‌کش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است و استفاده از این نهاده‌ها، پس از زمان مقتضی، حتی به میزان زیاد، نه‌تنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه می‌تواند به کمیت و کیفیت تولیدات آسیب جدی بزند.
در متن نامه رییس اتاق ایران به رییس‌جمهور آمده است: «همان‌گونه که مستحضرید تولید محصولات زراعی، باغی، دام و طیور و آبزیان و همچنین حصول به اهداف پیش‌بینی‌شده در برنامه‌ها و اسناد بالادستی منوط به تحقق نهاده‌ها و عوامل تولید نظیر تامین، توزیع و مصرف به‌موقع نهاده‌هایی همچون بذر، کود، آفت‌کش، ابزار و ادوات و موارد نظیر آن است. بدیهی است عدم تهیه و تخصیص موارد یادشده در زمان مناسب موجب کاهش چشمگیر تولید خواهد شد.
به‌ عبارتی ‌دیگر استمرار و افزایش تولید برخی محصولات، نیازمند و در گرو تدارک و مصرف به‌موقع این نهاده‌هاست و استفاده از این نهاده‌ها پس از زمان مقتضی، حتی به میزان بیشتر نه‌تنها اثری مثبت بر تولید ندارد، بلکه می‌تواند موجب آسیب جدی به کمیت و کیفیت تولیدات نیز شود. مثلا، مصرف انواع کودهای حاوی عنصر فسفره حدود
650‌هزار تن در سال و پتاسه حدود 250‌هزار تن باید در فصل آماده کردن زمین و قبل یا حداکثر همراه با کاشت در محدوده رشد ریشه قرار گیرد. در حال حاضر، بیشتر از 70‌درصد خاک‌های کشور کمتر از حد نیاز، فسفر دارند و عدم مصرف آن قطعا موجب کاهش تولیدات فصل آینده اثرگذار خواهد بود، زیرا عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان شامل ازت، فسفر، پتاس به‌عنوان عناصر اصلی (ماکرو) و سایر عناصر نظیر آهن، منگنز، روی و‌… (عناصر میکرو) هستند.
طی چهار سال منتهی به 1401، سالانه حدود 2میلیون تن کود ازته (عمده کود اوره تولید داخلی)، حدود 300‌هزار تن انواع کود فسفره، 150‌هزار تن انواع کودهای پتاسه و مواردی هم کودهای جلبک در کشاورزی عرضه شده، ظرفیت تولید داخلی کود (غیر از اوره) حداکثر 50هزار تن کود فسفره و 50‌هزار تن کود پتاسه است و الباقی از واردات تامین می‌شود. تولید حدود 110‌میلیون تن محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای و تولید حدود 11‌میلیون تن شیر و حدود 900‌هزار تن گوشت قرمز مدیون تدارک این کودها بوده است.
همه‌ساله، موسسه تحقیقات خاک و آب که از موسسات تحقیقاتی مادر و قدیمی است؛ براساس برنامه کشت و سطوح باغات و گلخانه‌ها و سایر مصارف، نیاز کودی کشور را طی کتاب‌های به‌ریز انواع کودها، مناطق و محصولات مختلف تبیین و اعلام می‌دارد. بر این اساس، امسال نیاز خاک‌های زمین‌های کشاورزی کشور به حدود 7‌میلیون تن کود است. سال جاری باوجود هشدارهای متعدد تا پایان خردادماه، تنها 83‌هزار تن کود از واردات تامین شده، با تامین حدود 2‌میلیون تن کود ازته از منابع داخلی که با توجه به پیش‌شرط ‌دسترسی به‌موقع و آسان آن که با خبرهایی مانند افزایش قیمت تمام‌شده بعید به نظر می‌رسید، تامین این نهاده‌های کشاورزی با چالش جدی مواجه است. از دلایل عمده پایین بودن عملکرد محصولات کشاورزی در کشور، کم‌مصرف کردن کودها (کمتر از مقادیر توصیه) و عدم رعایت تناسب مصرف انواع آنها اعلام شده است. یعنی از هر گروه پایه کودی برای هر محصول باید مقدار مشخصی مصرف شود؛ چنانچه مصرف هر عنصر چه از نظر زمان و چه به لحاظ مقدار مصرف کمتر یا بیشتر از حد تعادل باشند؛ اثرگذاری مطلوب ندارند.
بذر نهاده اصلی در تولیدات کشاورزی (اعم از زراعی، باغبانی و دام، طیور و آبزیان) بوده و سایر عوامل از آن تاثیرپذیر هستند. این نهاده تبلور ترکیب ژنتیکی و مهم‌ترین واحد توارث از نسلی به نسل دیگر است. بنابراین، دسترسی به ارقام و نژاد مناسب و بذور آنها در هر منطقه یکی از مهم‌ترین علل افزایش تولید و بهره‌وری به‌شمار می‌آید. تابستان به میانه خود نزدیک شده، درحالی‌که براساس آمار سازمان گمرک طی سه‌ماهه نخست سال جاری تنها 1661تن بذر وارد کشور شده است و تقریبا تمامی بذور وضعیت نابسامانی را دارند.
علاوه‌بر موارد فوق‌الذکر، باوجود اینکه در آستانه فصل کشت قرار داریم، ارز تامین نهاده‌های تولید کشاورزی از دی‌ماه سال گذشته تخصیص نیافته و خلأ کسری وارداتی که انتظار می‌رفت صورت پذیرد، موجب کمیابی و گرانی نهاده‌ها شده، هم‌اکنون برای پرونده‌های ناتمام سال گذشته به 250-200 میلیون دلار (60-50 میلیون دلار برای بذر، 60-50 میلیون دلار برای آفت‌کش و الباقی برای کود) جهت ترخیص محموله‌ها نیاز هست؛ این موضوع را باید در نظر داشت که برای تامین نهاده‌ها جهت تولید مستمر به‌صورت سالانه به حدود 800‌میلیون دلار (حدود 200‌میلیون دلار بذر، حدود 200‌میلیون دلار آفت‌کش و حدود 400‌میلیون دلار کود) تخصیص ارز نیاز است که از اول سال تاکنون به این مهم پرداخته نشده است.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نگرانی عمیق خود در مورد تامین و تدارک نهاده‌های تولید کشاورزی و اثرات ناگوار ناشی از خلأ مصرف به هنگام آنها را اعلام می‌دارد. بنابراین تقاضا دارد، با هدف جلوگیری از کاهش تولید و تبعات اقتصادی و اجتماعی که به دنبال خواهد داشت، دستور فرمایند انجام اقدامات مقتضی با اولویت ویژه در دستور قرار گیرد. بدیهی است حفظ آرامش بازار، نتیجه اقدامات و تلاش تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی و کسب‌وکارهای بخش کشاورزی خواهد بود که در گرو تولید و عرضه کافی و بهنگام محصولات ضروری و اساسی آحاد جامعه است.»