27 - 04 - 2020
نگاهی به تاثیر لیلیت تریان بر هنر مجسمهسازی ایران
شهروندان ارمنی- ایرانیان در هنر مدرن ایران تاثیر بسزایی داشتهاند؛ از موسیقی و تئاتر و سینما تا نقاشی و مجسمهسازی. لیلت تریان از آن دست هنرمندان ارمنی- ایرانی است که توانست تاثیری شگرف در هنرهای تجسمی بگذارد و لقب مادر مجسمهسازی ایران را یدک بکشد.
زندگینامه تریان
لیلیت تریان متولد ۱۳۰۹ در تهران است که پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه، تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا را ناتمام گذاشت و به مدرسه بوزار فرانسه رفت. وی در آنجا هنر مجسمهسازی را فرا گرفت و در بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۹شمسی به تدریس هنر در دانشکده هنرهای تزئینی اهتمام نمود که پارهای از هنرمندان شاخص امروز ایران از شاگردان وی به شمار میآیند.هنرمندان ارمنی، در جنبش مدرنیسم ایـران در دهـه ۳۰ و ۴۰ شمسی، سـهمی عـمده و موثر دارند. در بیینال اول و دوم که آغـاز جهش هنرمندان هنرهای تجسمی ایران و تثبیت آن است، حجم کمی و کیفی نقاشان و تندیسگران ارمنی سخت چـشمگیر اسـت. حضور هنرمند پیشتازی چون مارکوگرکوریان، مـلکانیان، آیـوازیان، وسـکانیان، واسـپور و امـا آبراهیمیان تا حـدی بـه نقاشی مدرن ایران ولیلیت تریان در مجسمهسازی سمتوسو میدهد. اختصاص جوایز بیینال به برخی از این هنرمندان از سوی داوران بینالمللی، بر درستی شـیوه نـگاه و کـار آنان صحه میگذارد و عدهای از جوانان را به راه آنها مـیکشاند. امـا در دهـه ۵۰، بـهجز مـارکو و سیراک و ادمن، شاهد غیبت تدریجی این هنرمندان از عرصه هنر نقاشی ایران هستیم یا اینکه در دهه ۵۰، هنر بازار پررونقی دارد از جمله این اساتید که تاثیر مهمی بر مجسمهسازی ایران گذاشتند بانو لیلیت تریان است که نه حتی در خلق اثر هنری بلکه تدریس منحصربهفرد ایشان بزرگان هنر مجسمهسازی ایران را به بار داشت.استاد لیـلیت تـریان در میان هنرمندان ارامنه جلوه و جایگاه دیگری دارد. ایشان سالهای سال با اعتقاد به این نکته که توسعه هنر مجسمهسازی ایران چیزی بیش از تلاشهای فردی هنرمندان را میطلبد، نسبت به آموزش این هنر کـمر هـمت بست و با وجود توانمندیهای غیرقابل انکار در خلق آثار ماندگار، تمام توش و توان خود را صرف آموزش و توسعه هنر مجسمهسازی کرد به گونهای که هماکنون با جرات تمام میتوان گـفت بخش عمدهای از هنر مجسمهسازی کشور ما را شاگردان این استاد فرزانه شکل دادهاند همچون پرویز تناولی. لیلیت تریان همزمان با تاسیس دانشکده هنرهای تزئینی در سال ۱۳۳۹ فعالیت خود را آغاز میکند در آن سالها ایشان از سفر تحصیلی خود که در فرانسه مشغول بود به اتمام رسانده و به ایران برگشته بودند و این همکاری مدت۲۰ سـال بـه درازا مـیانجامد. لیلیت تریان شیوه آموزشی خود را چـنان بـنا کـرده بود که دانشجویان در طول چهار سال تحصیل خود با تمامی شیوهها و مواد موجود در هنر مجسمهسازی آشنا میشدند و صدالبته شناخت طـراحی در راس جـای داشـت. او درباره طراحی میگوید: طراحی پایه همه هنرهاست من در هفتههای نخست بـا بـچهها طراحی کار میکردم که البته این شیوه طراحی مختص کلاسهای مجسمهسازی بود، مجسمهسازی روی میز کار بچهها را مشکل مـیکرد بـه هـمین خاطر از مسوولان دانشکده خواسته بودم که چرخهای گردان تهیه کـنند تا بچهها بتوانند حجمهایشان را روی آن بچرخانند و روی اثر خود اشراف داشته باشند.سختکوشی لیلیت تریان در آموزش برای بسیاری از اساتید قابل توجه و الگو بود او در این باره میگوید: من تنها بودم و حدود ۶۰ دانشجو را در طول هفته آموزش میدادم. آنها مـجبور بـودند در پایـان هفته یک کار را برای ژوژمان آماده کنند، برنامهای داشتم که طی یک روز انجام مـیشد. دانـشجویان مـکلف بودند پروژه تعریف شده را در یک روز به انتها برسانند. بچهها عادت کرده بودند به کـپی کـردن از کارهای دیگران، تا یک پروژه تعریف میکردم آنها به کتابخانه میرفتند و از کتابهای موجود کـپی بـرمیداشتند. بـرای اینکه بچهها در کلاس من این کار را نکنند یک برنامه اسکیس گذاشته بودم که صـبح آنرا اعلام میکردم و بعدازظهر تحویل میگرفتم، با این شیوه کار دیگر کسی فرصت کـپی کـردن پیـدا نمیکرد.لیلیت تریان در سالهای ۱۳۵۹ به بعد بیشتر فعالیت خود را در کارگاه هنری خود که در منزلش بود ادامه میداد و بیشتر مجسمهسازی، طراحی، چاپ باتیک انجام میداد. مجسمههای او بیشتر اندازههایی بزرگتر از اندازههای طبیعی دارند و با تکنیک مفتول و نخهای ضخیم کتانی آرماتوربندی و بـا گـچ اندود شدهاند. ضربههای سریع دست و کاردکش، به سطح کارها بافتی خـشن بـخشیده است. بـافتهای خشن و حفرههای اسفنجی موجود در ایـنجا گـویی برآنند تـا پوسـیدگی و اضـمحلال تدریجی آدمها را به ما بنمایانند و به نوعی سختیکشیدن انسان معاصر را نشان میدهند در سردیسهایی که کار شده گویی هنرمند در یک مرحله از هیجان روحی خود کار را متوقف کرده که این آثار شباهتهایی با آثار آلبرتو جاکومتی مجسمهساز و نقاش سوییسی است. شاگردان ایشان میگویند استاد ابتدا مفتولی از پیکره را میساخت و بعد گچ و متریال را به طرف آن پرتاب میکرد و متریال با برخورد با مفتول و اسکلتبندی کار شکل و فرم خاصی را به خود میگرفت، تریان در زمانهایی که در خانه خود در تنهایی مشغول کار بود میگوید: در خانه طراحی میکردم، چون هـمیشه آن را دوست داشتم، پس از آنهـم که سالهای جنگ بود و مـادرم در همان سـالها از دنیا رفت. خوشبختانه این باغچه و این گلها بودند، بچهها هم گاهی سر مـیزدند و گاهی شاگردان و گاه دوستانم.
پیام مدیر کل هنری وزارت ارشاد
هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتشار پیامی درگذشت زندهیاد لیلیت تریان را تسلیت گفت.
در متن این پیام آمده است: «درگذشت بانوی مجسمهسازی ایران، لیلیت تریان، از نسل اول مجسمهسازان مدرن، خبری تلخ بود. بانویی از نسلی که تلاش بیدریغ کردند و رنجهای بسیار بردند تا هنر مدرن در ایران در شکل و نمای آکادمیک ببالد و امروز است که ثمر آن تلاشها در کسوت شاگردان ایشان که خود استادند، به بار نشسته است.بانوی مجسمهساز- لیلیت تریان- او که مادر مجسمهسازی ایران میخوانندش، روز پنجشنبه شانزدهم اسفندماه از دنیا رفت. خود رفت و دهها مجسمه گلی و سنگی و گچی از خود برای ما به میراث گذارده، چه میراث ارزشمندی که بیتردید بخشی از گنجینه هنر امروز ایران است در دستان ما.میدانم و ایمان دارم که نام هنرمندان در جریده عالم ثبت است و قدر و صدر جایگاهشان در صفحات تاریخ درج».لیلیت تریان مجسمهساز پیشکسوت ایرانی پنجشنبه ۱۶ اسفندماه در ۸۸ سالگی درگذشت. تریان نخستین بار هنر مدرن مجسمهسازی را به صورت آکادمیک وارد مراکز آموزشی ایران کرد و از موسسان دپارتمان مجسمهسازی دانشکده هنرهای تزئینی بود. وی ۲۳ سال بهطور حرفهای در دانشکدههای هنری تدریس کرد و برخی از هنرمندان شاخص امروز ایران از شاگردان او هستند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد