27 - 02 - 2021
نقش کشورهای منطقه در آینده برجام
فریدون مجلسی*
کشورهای عربی منطقه مثل عربستان و امارات به دنبال نقشآفرینی در مساله برجام بوده و از همراهی اسراییل نیز در این راستا استفاده میکنند. همین هم این نگرانی را ایجاد کرده که شاید بتوانند در مسیر به نتیجه رسیدن برجام و حل اختلافات تاخیر ایجاد کنند. این در حالی است که به باور من هیچکس به اندازه ما نمیتواند در این امر تاخیر ایجاد کند.مشکل اصلی و اساسیتر از نقشآفرینی کشورهای منطقه، این است که در ایران نسبت به روی کار آمدن باید سوءتفاهمهایی ایجاد شود. در واقع ما با این تصور که قرار است او در هر شرایطی و به هر صورتی به برجام برگردد شروع به شرط گذاشتن کرده و خواستیم که او خسارت بدهد، پوزش بخواهد، همه تحریمها را لغو کند و… آن هم در حالی که به طور معمول طرفی که تحت فشار است باید شرطها را بپذیرد.
این وضعیت غیرقابل درک، بزرگترین مزاحم برجام است. بمبباران اخیر که به گفته آنان هفده و به گفته ایران فقط یک کشته داشته و اهمیت ندارد نیز شاهد آن است که ما اکنون با شرایط جدیتری مواجه هستیم و مساله از حد شعارهای ترامپی فراتر رفته است.
البته این نکات در راستای بیان بیاهمیت بودن عملکرد کشورهای منطقه در رابطه با برجام نیست. به طور قطع آنان میتوانند مسالهساز شوند اما نتیجهای که آنان میگیرند و تاکنون گرفتهاند ناشی از سیاستها و تندرویهای ما است. در نتیجه همین سیاستها بود که عربستان، امارات، بحرین و… با اسراییل متحد شدند و امکان ایجاد اشکال را پیدا کردهاند.
وضعیت فعلی ما در منطقه نسبت به چند سال قبل بدتر شده است. گذشته از همراهی کشورهای عربی با اسراییل، شاهدیم که همسایگان شمالی نیز همین رویکرد را دارند. جمهوری آذربایجان که حتی روابط رسمی هم با اسراییل دارد. اینها همه این مسائل را در نتیجه ایرانهراسی و شعارهای تهدیدآمیز ایران پیدا کردهاند. اکنون هم که صحبت از حضور برخی از کشورهای منطقه در مذاکرات هستهای شده، هیچ بعید نیست که سروکله آنان هم پیدا شود، عربستان که جای خود دارد.
روشها و سیاستهای سرسختانه جمهوری اسلامی ایران موجب بروز این وضعیت شده و تصور نمیکنم که با این وضعیت تصورات قبلی درباره روی کار آمدن بایدن به جایی برسد. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم همیشه در تاریخ آمریکا، جنگهای بزرگ در زمان دموکراتها رقم خورده، بنابراین اکنون نیز چنین احتمالی در کار است و حمله اخیر در مرز عراق و سوریه نیز مصداق آن است. اینکه طرف غربی به خواست کشورهای منطقه درباره نقشآفرینی آنان در برجام، توجه میکند بستگی به آن دارد که آنان چطور میتوانند از موقعیت خود استفاده کنند.
آمریکا و غربیها به مسائل مختلفی نظر دارند مثلا اینکه آیا آمریکا واقعا مایل است که همه امکانات منطقه، منابع انرژی و ثروت حاصل از آن را نصیب عربهای منطقه از جمله عربستان که حالا دیگر یک کشور سی میلیونی و صنعتی است، کند یا خیر؟ یا اینکه آیا این تمرکز قدرت و ثروت در آینده و با یک چرخش، در جهت خلاف منافع آنان قرار نمیگیرد؟ آیا اگر با ایران تفاهم کنند، این تفاهم موجب تعادل بین ایران و اعراب منطقه نمیشود و این به سود آنان نیست؟
غربیها و آمریکا به همه این نکات توجه دارند اما مساله این است که ایران فقط به جای توجه به این موضوعات اصلی به نکاتی مثل نامشروع بودن اسراییل و ضرورت نابودی آن میپردازد.
* دیپلمات پیشین
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد