میانگین تورم سالانه از دولت هاشمی تا دولت رئیسی

«جهان صنعت » – اقتصاد ایران در سال‌های پس از جنگ تحمیلی یک مشخصه ثابت داشته و آن تورم‌ مزمن عمدتا دورقمی است. بر این اساس متوسط تورم سالانه از ابتدای دولت مرحوم هاشمی تا انتهای دولت شهید رییسی برابر 8/21‌درصد بوده است. این تورم دورقمی پایدار باعث ۱۱۳۵‌برابر شدن متوسط سطح عمومی قیمت‌ها در بازه زمانی ۳۵ساله شده و به عنوان یک مانع همیشگی برای ثبات اقتصاد کلان عمل کرده است.
بررسی عملکرد تورمی دولت‌های مختلف هر چند به دلیل تفاوت فضای داخلی و بین‌المللی در هر کدام از دوره‌ها نمی‌تواند شاخص کاملی از میزان موفقیت یا عدم توفیق آنها در ثبات قیمت‌ها و به تبع آن اقتصاد کلان باشد، اما زمینه یک درک کلی از وضعیت تورم در بازه زمانی مورد نظر را فراهم می‌کند، بنابراین بهترین استفاده از این مقایسه توجه توام به شرایط محیطی و سیاستگذاری اقتصادی در دوره‌های مختلف است و باید از انتساب صرف این آمار به عملکرد سیاستگذاری دولت‌ها و مقایسه آنها با یکدیگر با استفاده از این شاخص منفرد احتراز شود.
باید توجه شود که در این مقایسه از تورم سالانه استفاده شده است. دلیل این رویکرد را باید در ماهیت بلندمدت این مقایسه جست‌وجو کرد. در شرایطی که استفاده از تورم سالانه برای ارزیابی روند تورم در بازه‌های زمانی کوتاه دارای اشکال است و لزوما هم‌ روند با تورم نقطه‌به‌نقطه نخواهد بود، استفاده از تورم سالانه (که تقریبا معادل با متوسط تورم نقطه‌به‌نقطه‌های هر سال است) درک بهتری از فشار رفاهی تورم در آن سال فراهم می‌کند.
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که سال‌های تغییر دولت‌ها که آغاز آن با یک دولت بوده ولی در میانه سال با برگزاری انتخابات دولت مستقر تغییر کرده و در ادامه سال دولت جدیدی حاکم شده و بنابراین امکان انتساب کامل آن سال به یک دولت مشخص وجود نداشته، برای افزایش دقت محاسبات و پرهیز از بحث‌های رایج در فضای سیاسی و اقتصادی کشور از داده‌ها کنار گذاشته شده است.‌
با توجه به نکات عنوان شده، داده‌های نمودار حاکی از آن است که متوسط تورم در دولت‌های خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی کمتر از تورم متوسط بازه زمانی ۳۵ساله بوده است. با این حال باید دقت داشته باشیم که عمده سال‌های دهه ۸۰ با سرانه درآمدهای نفتی بسیار بالا همزمان بوده و این متغیر کمک شایانی به متوسط پایین تورم مخصوصا در سال‌های ابتدایی دولت احمدی‌نژاد کرده است. بر این اساس متوسط تورم در سال‌های ۸۹ – ۱۳۸۵ برابر ۱۶درصد بوده، اما در سال‌های ۹۱ – ۱۳۹۰ با شروع تحریم‌های ظالمانه بین‌المللی متوسط تورم برابر 5/27درصد بوده است. در دور اول ریاست‌جمهوری روحانی هم انتظارات مثبت نسبت به آینده نقش قابل توجهی در پایین آمدن تورم داشت؛ بر این اساس متوسط تورم در بازه زمانی ۹۶ – ۱۳۹۳ برابر 2/10درصد بوده، اما در دور دوم دولت روحانی با شروع دور جدید تحریم‌های اقتصادی متوسط تورم در بازه زمانی ۹۹- ۱۳۹۷ به 4/32‌درصد افزایش پیدا کرده است.
به نظر می‌رسد از سال ۱۳۹۷ اقتصاد ایران وارد سطح بالاتری از تورم شده و متوسط تورم سالانه در بازه زمانی ۱۴۰۲- ۱۳۹۷ برابر 1/37‌درصد بوده است. این در شرایطی است که تورم نقطه‌به‌نقطه از ابتدای سال ۱۴۰۲ روند نزولی داشته و از ۵۵درصد در فروردین ۱۴۰۲ به ۳۲درصد در اسفند ماه رسیده و از ابتدای سال جاری در محدوده ۳۰درصدی ماندگار شده است. حال باید دید شرایط بین‌المللی و کیفیت سیاستگذاری دولت چهاردهم در ماه‌های آتی چه آینده‌ای را پیش روی تورم قرار خواهد داد.