معیشت پرستاران در تنگنا

«جهان‌صنعت»- در حال حاضر بیش از یک هفته است که شمار زیادی از پرستاران در بیمارستان‌های شیراز، یزد و کرج به دلیل حجم بالای کار و حقوق اندک دست به اعتصاب زده‌اند. در این اعتصاب که گفته می‌شود بین ۸۰ تا ۹۰درصد پرستاران حدود ۹بیمارستان در شیراز و کرج در آن شرکت داشته‌اند، اغلب خدمات این بیمارستان‌ها از مدار خارج و اتاق‌های عمل و بخش‌های دیگر تعطیل شده است. براساس بیانیه اعتصاب‌کنندگان تا «حکم تغییر نکند و وضعیت حقوق‌شان درست نشود، به شیفت‌ها برنمی‌گردند». در این میان اما گزارش‌ها از تغییرات به سود پرستاران خبر نمی‌دهد. گفته می‌شود مدیران بیمارستان‌های دولتی شیراز از جمله نمازی، فقیهی، چمران، انکولوژی امیر، زینبیه، علی‌اصغر و امیرالمومنین و بیمارستانی در کرج به جای اینکه مقدمات بازگشت این پرستاران را فراهم کنند، از پرستاران بیمارستان‌های تهران و ارتش، ماما‌ها و تعدادی از سربازان کمک خواسته‌اند و از سوی دیگر نیرو‌های امنیتی با افرادی که لیدر این اعتراضات هستند برخورد داشته‌اند. حتی رییس دانشگاه شیراز اعلام کرده که تمام پرستاران معترض اخراج می‌شوند. این اعتراضات و تهدیدات در حالی است که دلیل این نارضایتی که چنین به ترک خدمت منجر شده واضح و مشخص است و مدت‌هاست از سوی پرستاران سراسر کشور و نهاد‌های صنفی این قشر مطرح می‌شود. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که حتی سفر معاون پرستاری وزارت بهداشت و درمان به این استان و برگزاری جلسه با نمایندگان پرستاران و پزشکان هیچ دستاوردی به دنبال نداشت. در واقع این معاونت در همان جلسه اعلام کرد هیچ قولی به پرستاران نمی‌دهد و تنها می‌تواند انتقال‌دهنده پیام و درخواست آنها به وزیر بهداشت باشد. از آنجا هم که روز گذشته رییس دولت چهاردهم لیست کابینه خود را به مجلس ارسال کرد، حالا همه چیز در حالت بلاتکلیفی خواهد ماند تا نمایندگان مجلس تکلیف وزیران پیشنهادی دولت را مشخص کنند. با این حال دیروز رحیم زارع، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره اعتصابات پرستاران و کادر درمان در شیراز و برخی شهرستان‌های استان فارس گفت:«قبل از اینکه بخش دوم بودجه را ببندیم با نماینده‌های پرستاران در شیراز جلسه گذاشتیم. نماینده‌های‌شان آمدند و درخواست‌های خود را مطرح کردند و درباره مشکلات و چالش‌های‌شان صحبت شد. خواسته آنها تامین معیشت و حل برخی مشکلات‌شان بود. نماینده‌های پرستاران آن زمان ۶ هزار میلیارد تومان در بازه زمانی دو سال برای رفع مشکل معیشتی و بهبود دستمزد، کارانه و اضافه‌کار درخواست کردند.» او ادامه داد:«بر همین اساس مقرر شد ۱۰هزار میلیارد تومان در دو سال برای رفع مشکل پرستاران در نظر گرفته‌ شود» اما از آنجا که طی روزهای گذشته اکثر عمل‌های جراحی در بیمارستان‌های دولتی شیراز که کادر درمان‌شان به دلیل مشکلات عدیده و بی‌توجهی مسوولان به خواست آنها دست از کار کشیده بودند، به نوعی لغو شده و تنها عمل‌های اورژانسی انجام می‌شد، براساس شنیده‌ها با همکاری مسوولان وزارتخانه و مدیران این بیمارستان‌ها برای انجام عمل‌های جراحی از تهران پزشک فرستاده‌اند. ضمن اینکه برخی منابع از شیراز اعلام کرده‌اند ۲۰۰نیروی درمانی از تهران به این استان اعزام شده‌اند. کادر درمان در شیراز و شهرستان‌های استان فارس در اعتراض به هزینه پایین دستمزد و اضافه‌کار و نامرتب بودن پرداخت حقوق، اجرا نشدن قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، عدم پرداخت منصفانه کارانه و مشکلات معیشتی و امنیت شغلی اعتصاب کرده‌اند و پیش از این هم پیگیری‌های زیادی از طرف مجلس برای حل این مشکل صورت گرفته بود اما هنوز وضعیت آنها مشخص نشده است.
دلایل اعتراضات پرستاران در کشور
آنطور که پرستاران معترض می‌گویند، نرخ‌ پایین اضافه‌کاری و حقوق و کارانه دریافتی، کمبود نیرو، پرداخت نکردن تعرفه طبق دستورالعمل مصوب، حق اشعه، حق لباس و حق مسکن مصوب وزارت کار، تبعیض، تعداد بالای شیفت کاری از دلایل اعتراض آنهاست و این موضوعات منجر به افزایش ترک کار این قشر از کادر درمان و مهاجرت شده است.
نکته حائز اهمیت این است که پرستارانی که تصمیم به مهاجرت ندارند هم ترجیح می‌دهند کار نکنند چراکه معتقدند، حقوق بین 12 تا 15میلیون تومان با تنش، استهلاک و میزان زمانی که باید در این شغل گذاشت برابر نیست. پرستارانی هم که مهاجرت می‌کنند می‌گویند حقوق دریافتی‌شان در خارج از کشور، هرچقدر هم که سختی کار داشته باشند به‌صرفه است و به آنها انگیزه ادامه دادن می‌دهد.
ارقام پایین برای اضافه‌کاری بیمارستان‌های دولتی که گاه پرداختش چندماه طول می‌کشد هم منصفانه نیست؛ عددی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان به ازای هر یک ساعت. یعنی اگر پرستاری 100 ساعت در ماه را اضافه کار کند، 2میلیون تومان به ازای آن دریافت می‌کند و این در حالی است که در بیمارستان‌‌های خصوصی شیراز این رقم برای هرساعت اضافه، بین 80 تا 100هزار تومان است و یعنی 100ساعت اضافه کار برابر است با 8 تا 10میلیون تومان اضافه کار؛ هرچند گفته می‌شود که در بیمارستان‌های خصوصی این رقم متغیر است و نمی‌توان مبنای ثابتی برای آن در نظر گرفت.
به اندازه نیمی از نیاز کشور پرستار داریم
پیش از این احمد نجاتیان، رییس کل سازمان نظام پرستاری در تاریخ 21مرداد اعلام کرد که در حال حاضر کمتر از یک پرستار به ازای هر تخت بیمارستانی داریم. به گفته او، در برخی بخش‌های کشور مانند اهواز، آمار پرستار به ازای هر تخت کمتر از نیم است که نشان از عدم مدیریت مطلوب در جذب پرستاران بوده و دلیل این کمبود نیرو، مهاجرت و ترک خدمت پرستاران است. نجاتیان همچنین می‌گوید: ما با پدیده‌ای به نام بیکاری پرستاران مواجه نیستیم و اکنون درخواستی برای اشتغال در کشور نداریم؛ آمارها نشان می‌دهد میانگین سنوات خدمت پرستاری ۱۰سال است که نشان‌دهنده وجود نیروهای جوان در حوزه پرستاری است اما اگر تدابیری برای این حوزه نیز اندیشیده نشود با توجه به پدیده پیری جمعیت که در سال‌های پیش‌رو با آن مواجه خواهیم شد دچار مشکل می‌شویم.
وضعیت شغلی سخت کادر درمان
کافی است سری به اخبار همین چند ماه اخیر بزنید. شمار تجمعات اعتراضی به حقوق صنفی در میان قشر فراوان بوده است. این روز‌ها اغلب پرستاران نسبت به وضعیت شغلی خود سخت معترضند. آنها نه تنها با کار فراوان و دستمزد کم دست و پنجه نرم می‌کنند که مجبور به اضافه‌کاری‌های اجباری هم هستند. این شرایط به ریزش هر روزه همکارانشان و در نتیجه کمبود هرچه بیشتر پرسنل درمانی هم منجر شده است. این در حالی است که وضعیت اقتصادی بیمارستان‌ها به نحوی است که کارانه‌ها بعضا تا شش ماه یا بیشتر به تاخیر افتاده و شرایط را برای بسیاری از این گروه سخت و غیرقابل‌تحمل کرده است. مخصوصا پرستارانی که مجبور به تحمل فشار کاری بیشتر و دریافت دستمزد‌هایی به مراتب کمتر از پزشکان متخصص هستند.
محمد شریفی‌مقدم ، رییس خانه پرستار درخصوص معیشت کادر درمان به «جهان‌صنعت» گفت: حال پرستاران کشور خوب نیست و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۹۵درصد، از وضعیت ناراضی هستند و آن ۵درصد هم از مدیران پرستاری هستند. اعتراض حق پرستاران است و باید مطالبات این قشر برآورده شود، از رییس‌جمهور درخواست کرد به موضوع ورود کرده و دستور رسیدگی عاجل بدهد.
وی افزود: نهاد‌های هویتی پرستاران یعنی هم وزارت بهداشت و نظام پرستاری در راستای رفع موانع خدمت به جامعه پرستاری عمل نکردند چراکه اگر عمل می‌کردند الان پرستاران کمترین حقوق را در سطح کارکنان دولت نداشتند، یا مثلا قانون تعرفه‌گذاری به شکل اصلی خود اجرا می‌شد یا پرستاران هم مثل کارکنان سایر نهاد‌های دولتی مشمول فوق‌العاده می‌شدند.
دبیرکل خانه پرستار با اشاره به شعار رییس‌جمهور درباره الگوبرداری از کشورهای موفق دنیا، برای حل مشکلات نظام سلامت اظهار کرد: نظام مراقبت سلامت انگلیس بر این مبناست که دولت در این حد ثروتمند نیست که منابعش را برای ایجاد تخت بیمارستانی صرف کند بنابراین، تمرکز بر پیشگیری است. دولت انگلیس با همین مبنا توانسته هزینه درمان را کاهش دهد چون ایجاد تخت بیمارستانی در مقایسه با خدمات پیشگیرانه بسیار پرهزینه است. اتحادیه اروپا، کانادا، استرالیا، مالزی، سنگاپور و کوبا، از دیگر نمونه‌های موفق مدیریت نظام سلامت هستند.
در این کشورها، تعارض منافع در نظام سلامت، به طور کامل حذف شده و نظام پرداخت در حوزه سلامت، بسیار شفاف و در معرض دید مردم است در حالی که در کشور ما، حتی پزشکان از دریافتی همکار خود بی‌خبرند. دلیل بسیاری از مشکلات در نظام سلامت ایران، تداوم اجرای شیوه مدیریتی فروپاشیده و پوسیده فاقد شفافیت و ناعادلانه‌ای است که حتی تحت حاکمیت قانون هم نیست و جز زیان برای مردم و ارائه‌دهندگان خدمت پزشکی، نتیجه دیگری ندارد .
تعرفه‌های غیرواقعی
محسن خالقیان، رییس بیمارستان فیروزگر، چندی پیش در همایش طب تسکینی به مشکلات بیمارستان‌های دولتی گریز زد و ضمن هشدار نسبت به خطر ورشکستگی و تعطیلی این بیمارستان‌ها عنوان داشت که تعرفه‌های غیرواقعی باعث شده تا ۵۸ پرستار از بیمارستان ما بروند. وی همچنین نسبت به خروج هیات علمی بیمارستان‌های دولتی ابراز نگرانی کرد و گفت: ادامه این روند منجر به بحرانی شدن وضعیت بیمارستان‌های دولتی خواهد شد.
عدم همخوانی هزینه‌ها با دستمزد
حسین قناعتی، رییس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز چندی پیش از این وضعیت ابراز نگرانی کرده و عنوان داشته بود که هزینه‌های زندگی با درآمد پرستاران در بیمارستان‌های دولتی، همخوانی ندارد و لاجرم شاهد مهاجرت آنها به شهرستان‌ها یا خارج از کشور هستیم.
با این حال، انتظار می‌رود که با شنیدن صدای این بخش از کادر درمان و رسیدگی به مطالبات چندساله‌ آنها، مشکل کمبود نیروی پرستار نیز حل‌وفصل شود چراکه در صورت تشدید این موضوع ترکش آن نیز به سلامت جامعه هم می‌خورد.