معامله بزرگ ترامپ با پوتین

گروه بین‌الملل- در طول دهه 1980 و اوایل دهه 1990میلادی دونالد ترامپ به عنوان سازنده املاک و مستغلات در نیویورک با ریچارد نیکسون، رییس‌جمهوری سابق و مستعفی آمریکا نامه‌های محبت‌آمیز رد و بدل می‌کرد. در سال 1982، تقریبا هشت سال پس از استعفای نیکسون، ترامپ او را یکی از مردان بزرگ کشور توصیف کرد. چرا ترامپ از نیکسون طرفداری می‌کرد؟ شاید این موضوع به رویکرد انتقام‌جویانه نیکسون به سیاست یا نزدیکی متقابل آنها مربوط می‌شد اما ترامپ که به دنبال معامله است، تحسین‌کننده مشهورترین کودتای دیپلماتیک نیکسون، یعنی سفر به چین در سال 1972 میلادی بود.
در همین رابطه مجله فارین پالیسی گزارش داده که امروز شبح نیکسون، سیاست خارجی آمریکا را تسخیر کرده است زیرا دونالد ترامپ نه‌تنها به دنبال یک معامله بزرگ با ولادیمیر پوتین بوده، بلکه اروپایی‌ها و اوکراین را در بحبوحه جنگ به حال خود رها کرده است. کیت کلاگ، فرستاده ترامپ در اوکراین منطق اساسی چنین اقدامی را در جریان سخنرانی‌اش در کنفرانس امنیتی مونیخ فاش کرد. او گفت، دولت ترامپ تلاش خواهد کرد تا اتحادهای پوتین با چین، ایران و کره‌شمالی را بشکند، آن هم ظاهرا‌ در ازای یک معامله و پیشنهاد بهتر به رییس‌جمهوری روسیه.
به همین دلیل کارشناسان معتقدند، چنین رویکردی به طرز چشمگیری آینه شاهکار نیکسون در سال‌1972 است؛ زمانی که رییس‌جمهوری که شهرت خود را به عنوان یک ضدکمونیست سرسخت به دست آورده بود با تبدیل شدن به اولین رهبر ایالات‌متحده که به جمهوری خلق چین سفر می‌کرد، جهان را متحیر کرد. نیکسون با ملاقات با مائو تسه تونگ، یک رابطه دیپلماتیک جدید ایجاد کرد که اتحاد جماهیر شوروی را در موضع تدافعی قرار داد و به ایالات‌متحده اهرمی داد که از آن برای فشار به مسکو برای مذاکره در مورد یک پیمان جدید تسلیحات استراتژیک استفاده کند. اکنون ترامپ ظاهرا در حال بررسی یک راهبرد نیکسونی معکوس است، یعنی یک آشتی و معامله چشمگیر با مسکو تا پکن را رها ‌کند.
منطق شکاف انداختن میان پوتین و شی
این موضوع جای تعجب ندارد. ترامپ و پیروانش اغلب اشتیاق خود را برای مهندسی پایان جنگ ابراز کرده‌اند. در عین حال طرفداران به شعار اول آمریکای (MAGA) ترامپ از جمله جی‌دی ونس معاون او، پیشنهاد کرده‌اند که رها کردن اوکراین و اروپایی‌ها، می‌تواند راه را برای مقابله واشنگتن با چین باز کند.
در این میان اردوگاه ضدچینی در داخل دولت ترامپ عملکرد خوبی نداشته است. خود ترامپ اخیرا صحبت‌های مسالمت‌آمیزی را درباره چین گفته و حتی از رابطه خوبش با شی‌جین‌پینگ حرف زده است. با این حال، تضعیف چین یکی از مضامین ثابت سیاست خارجی MAGA از زمانی بوده که ترامپ در سال 2015 از آن استفاده کرده است. بنابراین نزدیک شدن به پوتین در ذهن ترامپ، ممکن است دقیقا راهی برای به دام انداختن چینی‌ها باشد.
به گفته کارشناسان، چنین منطقی عمیقا ناقص است. دیدار نیکسون در زمانی انجام شد که پکن و مسکو از قبل دشمن بوده و حتی درگیری‌های مرزی، آنها را در آستانه یک جنگ تمام‌عیار قرار داده بود اما امروز چین و روسیه متحدان نزدیک یکدیگر بوده و مسکو تقریبا از هر نظر به چین وابسته است. به عنوان مثال چین بزرگ‌ترین مشتری زغال‌سنگ و نفت خام روسیه است؛ بازاری که پوتین عاقلانه نیست در زمانی که اقتصادش در وضعیت چالش‌برانگیزی قرار دارد از آن دست بکشد. تحریم‌های غرب و هزینه‌های سرسام‌آور جنگ نیز به اقتصاد روسیه ضربه سختی وارد کرده و باعث افزایش تورم شده است؛ امری که به نوبه خود پیش‌بینی‌های مربوط به موج ویرانگر ورشکستگی‌های شرکتی را دامن می‌زند. علاوه بر این دو کشور مرز مشترکی دارند که اغلب مورد مناقشه است، با این حال آنها اختلافات دیرینه خود را از طریق یک‌سری مذاکرات پیچیده در دهه‌های 1980 و 1990 حل کردند و هیچ‌کدام تمایلی به تجدیدنظر در این موضوع ندارند.از سوی دیگر، پکن به روس‌ها کمک نظامی و فناوری حیاتی ارائه می‌دهد. بر اساس یک تخمین، چین تقریبا 90‌درصد از تراشه‌های رایانه‌ای مورد استفاده در صنعت روسیه را تامین می‌کند. مسکو و پکن همچنین منافع موازی در زمینه‌های دیپلماتیک و سیاسی مختلف ایجاد کرده‌اند که انگیزه اصلی آن تقابل با آمریکا در همه زمینه‌هاست. به عنوان مثال آنها با استفاده از تریبون‌های مشترک مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای علیه غرب تبلیغات می‌کنند. آنها همچنین رزمایش‌های نظامی مشترک با تاکید قابل توجه بر منطقه هند و اقیانوس آرام برگزار کرده‌اند و فناوری‌های نظامی را به اشتراک می‌گذارند. در این میان، چین به طور ضمنی به جنگ در اوکراین نیز کمک کرده است. شاید به همین دلیل بود که شی در سال 2022 اعلام کرد هیچ محدودیتی در زمینه مشارکت میان دو کشور وجود ندارد. به گفته تحلیلگران آمریکایی، اگر قرار باشد آمریکا، پوتین را متقاعد کند که از چین دست بکشد، باید آنچنان امتیازی به مسکو بدهد که چنین اقدامی برایش از همه نظر صرفه داشته باشد.
کارت ترامپ برای پوتین
در همین رابطه سوال مهم این است که اساسا چرا آمریکا باید چنین امتیاز بزرگی به پوتین بدهد؟ امروز بر خلاف گفته‌های ترامپ در کارزارهای انتخاباتی، اقتصاد آمریکا در حال شکوفایی بوده و ارتش این کشور نیز همچنان قوی است. در مقابل روسیه در موضع ضعف قرار داشته و اقتصاد این کشور نیز درگیر جنگ است، به طوری که روبل نیمی از ارزش خود را در طول یک دهه گذشته از دست داده و بانک مرکزی اخیرا مجبور شده نرخ بهره را به 21‌درصد افزایش دهد؛ امری که کارشناسان معتقدند باعث موجی از ورشکستگی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در روسیه خواهد شد.
تولید ناخالص داخلی روسیه با وجود جمعیت 144‌میلیونی آن، کوچک‌تر از تگزاس یا کالیفرنیاست. در نتیجه پیشنهاد نیم‌بند ترامپ برای فشار بر کرملین با اعمال تعرفه‌ها به وضوح دیدگاه او از اهمیت جهانی مسکو را نشان می‌دهد. مدت زیادی است که روسیه هیچ چیز را به مقدار قابل توجهی به ایالات‌متحده صادر نکرده است، بنابراین اعمال تعرفه‌های ترامپ تاثیر چندانی بر اقتصاد روسیه نخواهد داشت.
در چنین شرایطی تقریبا تمامی متحدان آمریکا از اروپا گرفته تا کره‌جنوبی خواهان محدود کردن جاه‌طلبی‌های پوتین هستند زیرا به خوبی می‌دانند که پیروزی روسیه به معنای تهدید امنیت آنهاست. با این حال شاهد هستیم که ترامپ قصد دارد با معامله بزرگ اقتصادی و سیاسی با روسیه، پوتین را از وضعیت چالش‌‌برانگیز فعلی خارج کند. پوتین اولویت‌های استراتژیک خود را به طور واضح مشخص کرده است. او می‌خواهد سرزمینی که در اوکراین تصرف کرده را حفظ کند. او همچنین می‌خواهد دولت در کی‌یف را کنترل کرده و به طور دوجانبه با ایالات‌متحده آمریکا مسائلش را حل کند. لذا برخی کارشناسان آمریکایی معتقدند که پذیرش چنین شرایطی برای غرب هم رسوایی‌آور و هم احمقانه خواهد بود. پاداش دادن به پوتین که اروپا را پس از جنگ جهانی دوم درگیر جنگ کرده، ضربه بزرگی به نظم و قوانین بین‌المللی غربی می‌زند؛ امری که شاید راه را برای چینی‌ها به منظور حمله به تایوان نیز باز کند. از سوی دیگر، معامله ترامپ با پوتین آن هم با دور زدن متحدان اروپایی، تقریبا به عنوان شلیک نهایی به ناتو تلقی می‌شود؛ موضوعی که نه‌تنها روسیه، بلکه چین نیز از آن منتفع می‌شود. در نتیجه حالا که پوتین در شرایط انزوا قرار دارد، ترامپ بسیار احمق خواهد بود که متحدان اروپایی را در ازای کمک به پوتین برای خروج از انزوا نادیده بگیرد.