مصرف دوبرابری برق صنایع فولادی در ایران

وزارت نیرو با اشاره به مصرف دو برابری برق صنایع فولادی در ایران اعلام کرد: صنایع فولادی بیشترین میزان مصرف انرژی و در عین حال بیشترین میزان تولید دی‌اکسید‌کربن را دارند که ایران را از این حیث به دومین کشور پرمصرف دنیا تبدیل کرده‌اند.
یکی از چالش‌های بزرگی که امروزه پیش روی صنایع بزرگ ایران است و امید می‌رود با میان‌داری شرکت‌های دانش‌بنیان مرتفع شود، روند کند حرکت این صنایع به سمت ارتقای بازدهی، صرفه‌جویی در حوزه انرژی و تولید محصول به روش‌هایی است که در آن آلودگی‌های زیست‌محیطی کمتری تولید می‌شود.
از جمله صنایع بزرگی که در ایران بیشترین میزان مصرف انرژی و در عین حال بیشترین میزان تولید دی‌اکسید‌کربن را دارند، باید به صنایع فولادی اشاره کرد؛ صنایعی که با مصرف ۶۶۰ تن معادل نفت خام به ازای هر تن فولاد، ایران را از این حیث به دومین کشور پرمصرف دنیا تبدیل کرده‌اند و از بسیاری از کشورهای جهان مانند ترکیه، ایتالیا، مکزیک و… چندین برابر انرژی بیشتری مصرف می‌کنند.
مصرف زیاد انرژی در صنایع فولادی ایران برای تولید محصول در حالی است که در بسیاری از کشورهای جهان مانند کشورهای اروپایی صنایع فولادی با مصرف انرژی به مراتب کمتری اقدام به تولید محصول می‌کنند و در سال‌های اخیر نیز به واسطه ایجاد بحران انرژی اقدامات ویژه‌تری را برای افزایش بازدهی تولید و کاهش مصرف انرژی در دستور کار قرار داده‌اند.
به عنوان نمونه کنکاش در مستندات و مقالات علمی مانند مقاله «Gajdzik Bożena» و همکاران با عنوان «بررسی میزان انرژی برق مورد صنایع فولادی با تاکید بر فناوری‌های نسل چهارم صنعت» نشان می‌دهد، میزان وابستگی صنایع فولادی کشورهای توسعه‌یافته به حامل‌های انرژی به‌طور مستمر روندی کاهشی داشته و به صورت مشخص در کشور لهستان با وجود توسعه قابل‌توجه صنایع فولادی بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ میلادی، نرخ رشد مصرف انرژی این صنعت در لهستان در این بازه زمانی تنها ۷ درصد بوده است.
کارشناسان حوزه انرژی لهستان عقیده دارند در صورت ارتقای سطح تکنولوژی در صنایع فولادی این کشور همچنین امکان صرفه‌جویی در حوزه انرژی تا ۱۰ درصد دیگر وجود خواهد داشت که می‌تواند چیزی معادل ۱۳ میلیون بشکه نفت در بخش آهن و ۴۵ میلیون بشکه نفت در بخش فولاد برای این کشور صرفه‌جویی به همراه داشته باشد. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد در صنایع فولادی، کشور لهستان به واسطه استفاده از فناوری‌های BOF که از سال ۲۰۱۰ به این سو مصرف انرژی به شکل قابل‌توجهی کاهش یافته و متخصصان عقیده دارند مدیران صنایع در این کشور در حال تلاش برای تطبیق دادن وضعیت صنعت این کشور با الزامات محیط‌زیستی و نیز محدودیت‌های پیش‌آمده در حوزه انرژی هستند. به عنوان نمونه در این کشور و طی یک برنامه هدفمند میزان مصرف انرژی برق برای تولید هر تن فولاد تا ۵/۴۳۲ کیلووات ساعت کاهش یافته و این در حالی است که میانگین مصرف برق برای تولید هر تن فولاد در جهان ۴۵۰ کیلووات ساعت است.
شرایط در دیگر کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته جهان چندان متفاوت با کشور لهستان نیست و براساس گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول در صنایع آلمان به‌رغم کاهش ۲۲ درصدی میزان مصرف انرژی در نیمه دوم سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۱۸، اما میزان تولید و سود صنایع این کشور در سایه افزایش بهره‌وری و جبران کسری برق از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌تنها کاهشی نبوده، بلکه افزایش یافته است. توضیح بیشتر اینکه صنایع و شرکت‌های تولیدی آلمانی در دو سال گذشته و با وجود تشدید بحران انرژی موفق شده‌اند با افزایش بهره‌روی و صرفه‌جویی در حوزه انرژی بدون کاهش تولید خسارت‌های برآمده از بحران جهانی انرژی را کنترل کنند؛ اتفاقی که سبب شد صنایع کشور آلمان، میزان سوددهی و تولید خود را تا ۲۰ درصد نیز افزایش دهند.
وضعیتی قابل تامل که نشان می‌دهد تنها راه افزایش تولید برای صنایع فولادی و دیگر صنایع بزرگ افزایش میزان تحویل انرژی به ویژه انرژی برق آن هم با هزینه‌های سنگین تولید نیست و صنایع فولادی ایران نیز می‌توانند با حرکت در مسیر تولید فولاد سبز، فناوری‌های نسل چهارم صنعت و صرفه‌جویی انرژی ضمن کاهش میزان مصرف انرژی، میزان تولید خود را به شکل قابل توجهی افزایش دهند.