مسکو؛ آتش‌بیار جنگ در منطقه

«جهان‌صنعت»- در حالی که منطقه خاورمیانه در یکی از حساس‌ترین و بغرنج‌ترین شرایط خود در تاریخ معاصر قرار داشته به طوری که بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان انبار باروتی یاد می‌کنند که هر لحظه ممکن است با انفجارش وارد یک جنگ گسترده و فراگیر تبدیل شود، دیمیتری مدودف ،رییس‌جمهوری پیشین و معاون فعلی شورای امنیت روسیه به تازگی و پس از واقعه ترور اسماعیل هنیه در تهران در سخنانی تامل‌برانگیز گفته، گِره خاورمیانه در حال تنگ‌تر شدن است.
من برای از دست رفتن جان افراد بی‌گناه متاسف هستم. آنها فقط گروگان یک دولت نفرت‌انگیز (ایالات متحده) هستند. در همین حال، برای همگان روشن است که یک جنگ تمام عیار تنها راه صلح متزلزل در منطقه است!
این مقام روسی که سابقه ریاست‌جمهوری و نخست‌وزیری در روسیه را دارد در حالی صحبت از لزوم یک جنگ تمام عیار در منطقه کرده که پیش از این اظهارنظرهای عجیب و کم‌سابقه‌ای نیز درخصوص امکان جنگ اتمی در جهان و حتی تهدید غرب با سلاح‌های هسته‌ای روسیه را نیز مطرح کرده بود.
با این حال تفاوت صحبت‌های مدودف خطاب به مقامات و کشورهای غربی درخصوص وقوع جنگ جهانی سوم و استفاده از سلاح‌های هسته‌ای توسط روسیه به طور کلی با اظهار‌نظرهای وی در مورد لزوم یک جنگ به منظور رسیدن به صلح در خاورمیانه متفاوت است زیرا در مورد اول روسیه به صورت مستقیم درگیر جنگ اوکراین و همچنین تنش و رقابتی جدی با حامیان غربی کی‌یف است.
در نتیجه مانور دادن روی قابلیت‌های نظامی و بازدارندگی روسیه در تقابل با آمریکا و اروپا هم از لحاظ تاکتیکی و هم از جنبه رسانه‌ای و جنگ روانی توجیه‌پذیر است اما وقتی مدودف به عنوان حلقه اول یاران پوتین و معاون شورای امنیت روسیه به صراحت از جنگ در خاورمیانه صحبت می‌کند، ملاحظات از سطح تاکتیکی به مولفه‌های استراتژیک برای مسکو پیوند می‌خورد. به این معنی که شواهد نشان می‌دهد تا به اینجای کار و به خصوص پس از عملیات هفت اکتبر هر گونه تشدید تنش و درگیری در منطقه خاورمیانه به سود روسیه رقم خورده است.
منافع روسیه از درگیری در خاورمیانه
در گام اول وقتی در مهر‌ماه سال گذشته و پس از عملیات هفت اکتبر جنگ غزه شروع شد، در همان زمان بسیاری از کارشناسان تاکید داشتند که بزرگ‌ترین برنده این جنگ تا به اینجای کار روسیه است چرا‌که در نخستین مرحله، تمرکز رسانه‌های بین‌المللی از جنگ اوکراین برداشته و به جنگ غزه معطوف شد. در واقع تا پیش از هفت اکتبر تقریبا همه روزه تیتر اصلی رسانه‌های بین‌المللی درخصوص جنگ اوکراین بود و افکار عمومی جهان نیز حساسیت ویژه‌ای روی این موضوع داشت اما رفته‌رفته و با طولانی‌تر شدن جنگ به خصوص حجم کشتاری که رژیم صهیونیستی از غیر‌نظامیان در غزه به عمل آورد، جنگ اوکراین از اولویت اول رسانه‌های جهان خارج شد.
در گام دوم روسیه که تحت شدیدترین تحریم‌ها از سوی آمریکا و اروپا قرار گرفته بود با جنگ غزه توانست به دو دستاورد مهم دست یابد. نخست اینکه روس‌ها با بالا رفتن قیمت نفت از این قضیه جهت تامین مالی اقتصاد جنگی خود بهره‌برداری کردند و از سوی دیگر با معطوف شدن تمرکز ایالات متحده بر ارائه کمک‌های مالی و اقتصادی به اسرائیل نوعی دوگانگی در جهت تداوم کمک‌ها به اوکراین در میان کشورهای غربی شکل گرفت. نمونه این موضوع را می‌توان در معلق ماندن مصوبه کمک به اوکراین در کنگره آمریکا مشاهده کرد.
از سوی دیگر تقریبا همزمان با این قضیه بود که صدای مخالفت برخی از کشورهای اروپایی در مورد ارائه کمک‌های مالی و تسلیحاتی به اوکراین بلند شده و حالا می‌بینیم بازیگرانی مانند مجارستان به صراحت از لزوم پایان یافتن چنین سیاستی درخصوص کمک به اوکراین صحبت می‌کنند. امری که به گفته کارشناسان، هرگونه دو دستگی و شکاف بر سر تداوم کمک‌ها به اوکراین می‌تواند بهترین خبر برای مسکو باشد چراکه بدون کمک‌های خارجی چه از منظر تسلیحاتی و چه از لحاظ اقتصادی، اوکراینی‌ها توان مقابله با ماشین جنگی روسیه را نخواهند داشت و به طور طبیعی ورق جنگ به نفع کرملین بر می‌گردد.همچنین لازم به ذکر است در سایه تشدید تنش‌ها در خاورمیانه که حالا دامنه آن از غزه به جنوب لبنان و دریای سرخ کشیده شده، روسیه توانسته در نوعی سکوت خبری استراتژی‌های خاص خود را در جبهه جنگ اوکراین پیش ببرد.
مانند پیشروی و محاصره خارکیف و تصرف منطقه اوراژاینکه ضربه جبران‌ناپذیری به نیروهای اوکراینی در هفته گذشته وارد کرده است. علاوه بر این روسیه در سایه پرت شدن حواس‌ها از جنگ اوکراین از پاییز سال گذشته برنامه موشک‌باران زیرساخت‌های حیاتی اوکراین را به شکل گسترده‌ای در دستور کار قرار داده؛ امری که به گفته برخی از ناظران هم از لحاظ جنگ روانی و هم از جنبه خسارت‌های مالی برای اوکراین و حامیان این کشور بسیار گران تمام شده است.
ایکس (توئیت) نابهنگام مسکو
در چنین شرایطی صحبت‌های دیمیتری مدودف از جنبه‌ای دیگر نیز خاص و نابهنگام است. در واقع این صحبت‌ها در زمانی مطرح شده که اسماعیل هنیه رییس دفتر سیاسی حماس در تهران ترور شده و به شهادت رسید. قاعدتا این اقدام که نقض امنیت ملی ایران محسوب شده و طبق گفته مقامات ارشد کشورمان به طور قطع با پاسخی درخور برای رژیم‌صهیونیستی همراه خواهد شد، شرایط منطقه خاورمیانه را در شرایطی بسیار حساس‌تر از روزها و هفته‌های قبل قرار داده است؛ به طوری که از هم‌اکنون مقامات بسیاری از کشورها خواستار خویشتن‌داری به منظور عدم گسترش دامنه درگیری به سراسر منطقه شده‌اند.
در همین رابطه از یکسو بحث پاسخگویی به رژیم‌صهیونیستی و مسببان این اقدام تروریستی توسط ایران مربوط به معادلات و سیاست‌های امنیتی ایران بوده که مقامات ارشد کشور با توجه به جمیع جهات درخصوص آن تصمیم‌گیری کرده و اقدام می‌کنند اما از سوی دیگر به نظر می‌رسد که روسیه چندان بی‌میل به تشدید بیشتر تنش‌ها و وقوع یک جنگ گسترده در منطقه نباشند چراکه از یک جهت جنگ فراگیر در منطقه به پایگاه‌ها و نیروهای آمریکایی حاضر در منطقه ضربه وارد می‌کند که این امر می‌تواند تمرکز واشنگتن را به طور کامل از جنگ اوکراین خارج کند. علاوه بر این به گفته تحلیلگران هر‌چند وقوع یک جنگ گسترده موجب زیان همه طرف‌های درگیری خواهد شد اما این جنگ برای روسیه یک برد محسوب می‌شود چرا‌که در یک نمونه مسکو توانست از آخرین تنش و درگیری گسترده در منطقه که همزمان با بهار عربی رخ داد، مراکز سنتی نفوذ خود در خاورمیانه از جمله سوریه و لیبی را احیا کرده و دوباره خود را در قامت یک قدرت فرامنطقه‌ای مانند زمان اتحاد جماهیر شوروی به نظام بین‌المللی تحمیل کند.به همین دلیل شاید چندان هم باعث تعجب نباشد در زمانی که تقریبا اکثر بازیگران منطقه (به غیر‌از رژیم صهیونیستی که منافع خاص خود را در تنش و ترور دنبال می‌کند) به دنبال کاهش درگیری‌ها هستند، روسیه حداقل در کوتاه‌مدت از تشدید تنش‌ها به منظور بهره‌برداری از برخی امتیازات چند وجهی استقبال کند.