20 - 10 - 2022
مزایای یکپارچه‌سازی اعلام نرخ ارز صرافی‌ها
«جهان‌صنعت»- یازدهم مهرماه بود که درگاه یکپارچه اعلام نرخ ارز صرافی‌ها در بانک مرکزی رونمایی شد. گفته می‌شود با اعلام نرخ ارز در سامانه مدیریت بازار متشکل از معاملات ارز ایران شاهد شفافیت نرخ ارز، رقابت سالم و کارای صرافی‌ها، آگاهی صرافان از شرایط بازار، تسهیل خرید ارز برای مشتریان و امکان استفاده از داده‌ها برای تحلیلگران فراهم خواهد شد. گفتنی است در گذشته صنف صرافی معامله‌گر بوده است اما از این پس با رونمایی درگاه یکپارچه اعلام نرخ ارز صرافی‌ها، این صنف کارگزار محور خواهد شد. کارشناسان اقتصادی عنوان می‌کنند یکی از مهم‌ترین مزایای ایجاد درگاه یکپارچه برای نرخ ارز صرافی‌ها افزایش شفافیت و کارایی خواهد بود.
ارتقای کیفیت معاملات اقتصادی
یک کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در این باره گفت: هر سامانه‌ای که در راستای تسهیل روابط ارزی و پولی کشور راه‌اندازی شود، عامل ارتقای کیفیت معاملات اقتصادی و افزایش اثرگذاری معاملات اقتصادی خواهد بود. اله‌مراد سیف اظهار کرد: در این موضوع شکی وجود ندارد که راه‌اندازی هرگونه سامانه و درگاهی برای تسهیل روابط و فعالیت‌های اقتصادی که منجر به ایجاد شفافیت شود از نظر کارکرد‌های اقتصادی مهم و قابل توجه است. وی تصریح کرد: وجود هر سامانه‌ای که در راستای تسهیل روابط ارزی و پولی کشور راه‌اندازی شده و عامل ارتقای کیفیت معاملات اقتصادی شود و اثر گذاری معاملات اقتصادی را افزایش دهد، بسیار مهم است. به نظر می‌رسد سامانه و درگاه راه‌اندازی شده از سوی بانک مرکزی ناظر بر این موارد است و کمک‌کننده و تسهیل‌گر روابط بین صرافی‌ها و بانک مرکزی و متقاضیان و عرضه‌کنندگان ارز است. این کارشناس اقتصادی در گفت‌و‌گو با ایبنا خاطرنشان کرد: با اینکه به دلیل وجود برخی محدودیت‌ها مانند عدم دسترسی مناسب به منابع ارزی و وجود تحریم‌ها نمی‌توان بازار ارز را به صورت اساسی در اقتصاد ملی تعریف کرد، اما حرکت به سمت شفاف‌سازی نرخ ارز، حرکت بسیار مطلوبی است که می‌تواند اولین گام در راستای عدم توزیع رانت در برخی صرافی‌ها باشد. وی گفت: با شفاف‌سازی بازار ارز، قطعا عوامل دخیل در چنین شبه‌بازاری می‌توانند روابط خود را تعریف کنند و در این روابط شفافیت و تغییراتی ایجاد شود که به نفع مصرف‌کننده و متقاضی واقعی ارز باشد. سیف در این باره تصریح کرد: به این معنا که از معامله دستی و سنتی که تاکنون در صرافی‌ها داشتیم دور می‌شویم لذا همگان خواسته یا ناخواسته مجبور به فعالیت در فضای شفاف هستند و دولت نیز می‌تواند متقاضی واقعی ارز را شناسایی و برای رفع نیاز‌های اولویت‌دار در جانب تقاضای ارز برنامه‌ریزی کند. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: بانک مرکزی این درگاه را با هدف کنترل بیشتر بازار ارز و صرافی‌ها راه‌اندازی کرده تا مصارف ارزی را مدیریت و تسهیل کند. این کلیت نسبی قابل قبول است، اما اینکه در عمل چگونه محقق شود وابسته به کیفیت نظارت‌ها و کنترل‌های آتی بانک مرکزی است تا فعالیت‌های این درگاه در بازار بتواند آثار قابل قبولی از خود به نمایش بگذارد.
گامی مثبت در تعادل بازار ارز
عبدالمجید شیخی دیگر کارشناس اقتصادی نیز در این باره گفت: برای اینکه درگاه یکپارچه‌سازی نرخ ارز صرافی‌ها فعالیت قابل قبول و تاثیرگذار داشته باشد، دولت باید در کنار بانک مرکزی به سمت حذف سلطه دلار و یورو از بازار حرکت کند. وی درباره قواعد حاکم بر بازار و نرخ ارز و راهکار‌های درست تعیین و تثبیت نرخ ارز اظهار کرد: در هر بازاری قانون حاکمیت یک نرخ مشخصی حاکم است لذا نمی‌توانیم در یک بازار در شرایط ساده بدون هزینه، قاعده چندنرخی را حاکم نگه داریم بلکه اگر روال به صورت عادی رها شود خودبه‌خود نرخ معین واحدی بر بازار حاکم می‌شود؛ البته این به معنای تایید رها‌سازی نیست. این کارشناس اقتصادی افزود: چراکه در شرایط عدم تعادل و به ویژه تنگنای عرضه، عناصر دلال و رانت‌خوار با دخالت سوداگرانه این تعادل ناعادلانه را تحمیل خواهند کرد. پس تعادل می‌تواند عادلانه و غیرعادلانه (ظالمانه) باشد که اقتصاد اسلامی با ظلم مخالف است؛ این اقتصاددان تصریح کرد: قبل از حذف ارز ترجیحی به دلیل وجود دو نرخ ارز، شاید عمده انرژی بازار صرف دسترسی به ارز ترجیحی می‌شد و دولت هم سعی داشت بخش ضروری این بازار را تامین کند، اما در حال حاضر با حذف ارز ترجیحی که از طرفی دولت توانسته با تقویت بنیاد تولید داخلی و ایجاد زمینه مبادلات بین همسایگان و مشارکت بیشتر در پیمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای، پیمان خزر، اوراسیا، ارتباطات بین همسایگان در جنوب را توسعه دهد قطعا این روند به کاهش نرخ ارز به دلیل عرضه بیشتر منتهی می‌شود. شیخی ادامه داد: براساس آمار‌های منتشرشده عرضه ارز بر تقاضا غلبه پیدا کرده و به این دلیل دستیابی به ارز در بازار برای تقاضا‌های موردی و مقطعی و منطقه‌ای تسهیل شده است، اما امکان دارد به دلیل عدم شفافیت و عدم دسترسی به اطلاعات درست، در برخی صرافی‌ها قیمت‌ها بیشتر از نرخ اصلی عرضه شود. به همین دلیل برخی از متقاضیان و عرضه‌کنندگان دچار سردرگمی در پیدا کردن قیمت‌ها می‌شوند. وی درباره راه‌اندازی درگاه یکپارچه‌سازی اعلام نرخ ارز صرافی‌ها گفت: ایجاد سامانه شفافیت نرخ‌ها در هر اقتصادی امر لازمی است، اما کافی نیست، چراکه برای رساندن نرخ ارز به حد تعادل باید تک‌نرخی کردن ارز در دستور کار قرار گیرد و چون این شرایط را ایجاد کرده‌ایم بنابراین قبلا هزینه تحقق چنین کاری را در این دولت پرداخته‌ایم.
اقدام لازم اما ناکافی!
شیخی تصریح کرد: درگاه یکپارچه‌سازی نرخ ارز کار لازمی است، ولی کافی نیست و حتی هدف نیست بلکه وسیله‌ای برای رسیدن به هدف بالاتری باید باشد. برای اینکه درگاه یکپارچه‌سازی نرخ ارز فعالیت قابل قبول و تاثیرگذار داشته باشد دولت در کنار بانک مرکزی باید به سمت حذف سلطه دلار و یورو از بازار برود، به این معنا که باید به سمت بازار ارز‌های دیگر مثل روبل، یوآن، روپیه و حتی ریال برود، چراکه در همکاری‌های دو‌جانبه مانند همکاری با روسیه، تجار ما نیازی به دلار و یورو نخواهند داشت و کافی است ریال ببرند و با روسیه مبادله کنند. وی گفت: اگر بازار ارز تحت سیطره دلار و یورو به سمت بازاری قدم بردارد که هیچ ارز خارجی بر آن حاکم نباشد، با اقدامات تکمیلی می‌توانیم امیدوار باشیم که ریال مسیر تقویت و افزایش ارزش خود را طی کند و پول ملی تقویت شود؛ ضمن اینکه عنان اقتصاد از تاثیرگذاری و تحمیل نرخ ارز خارج شود.