مذاکره در ریاض؛ تکاپو در اروپا

گروه بین‌الملل – مارک روبیو، وزیر خارجه ایالات ‌متحده و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه با سفر به عربستان درخصوص مسائل دوجانبه به‌خصوص موضوع مهم جنگ اوکراین با یکدیگر دیدار و گفت‌و‌گو کردند. این سفر از آنجا حائز اهمیت است که نه‌تنها اوکراین و اروپا از مذاکرات دوجانبه میان واشنگتن و مسکو کنار گذاشته شده‌اند، بلکه مذاکره میان روبیو و لاوروف مقدمه‌ای است برای دیدار میان ترامپ و پوتین که قرار است به میزبانی عربستان سعودی برگزار شود.
در همین رابطه طبق گزارش رسانه‌های خارجی، مارک روبیو پس از سفر به سرزمین‌های اشغالی و امارات راهی ریاض شده و سرگئی لاوروف نیز به همراه یوری اوشاکوف، دستیار حوزه سیاست‌ خارجی ولادیمیر پوتین به ریاض رفته است تا به گفته سخنگوی کرملین با وزیر خارجه ایالات ‌متحده دیدار کنند و بلافاصله نتایج مذاکرات خود را به پوتین گزارش دهند. مطابق با صحبتی که مقامات روسیه انجام داده‌اند، مذاکرات میان وزرای خارجه دو کشور در درجه اول معطوف به روابط دوجانبه بوده و سپس محور اصلی بحث آنها موضوع جنگ اوکراین بود.
پایان جنگ اوکراین تا عید پاک؟
در چنین شرایطی خبرگزاری بلومبرگ به نقل از برخی منابع اعلام کرده که ترامپ قصد دارد تا پیش از عید پاک مسیحی به تضمینی جهت رسیدن به یک آتش‌بس میان روسیه و اوکراین دست پیدا کند. در همین راستا او که تا پیش از این چندبار مدعی شده بود در صورت پیروزی در انتخابات ظرف 24‌ساعت به جنگ روسیه و اوکراین پایان می‌دهد، حالا به دنبال آن است که طی توافقی با روسیه مقدمات این موضوع را فراهم کرده و در دیدارش با پوتین، چنین موضوعی را به عنوان یکی از دستاوردهای مهم سیاست خارجی دولتش معرفی کند.
در این میان و در حالی که بسیاری از کارشناسان اروپایی معتقدند که پایان یافتن جنگ اوکراین به واسطه پیچیدگی‌های آن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نخواهد بود، کیت کلوگ فرستاده ویژه ترامپ در امور اوکراین به‌تازگی اظهار داشته، کی‌یف و کشورهای اروپایی مستقیما و به صورت فیزیکی جایی در مذاکرات صلح نخواهند داشت و با این اظهارات در میان سران اروپایی ایجاد تشویش و نگرانی کرد.
نشست اضطرای سران اروپا در پاریس
در همین راستا و در حالی که جنگ اوکراین وارد سومین سال خود می‌شود، تغییر ناگهانی رویکرد دولت آمریکا باعث نگرانی شدید در میان رهبران اروپایی شده است. این اقدام واکنش‌های گسترده‌ای را در اروپا به همراه داشت و بسیاری از مقامات اروپایی آن را کنار گذاشتن اروپا از تصمیمات کلیدی جنگ اوکراین دانستند. ترامپ همچنین اعلام کرده که اوکراین نباید انتظار حمایت نظامی نامحدود از آمریکا داشته باشد و واشنگتن دیگر امنیت اروپا را به‌عنوان اولویت اصلی خود در نظر نخواهد گرفت. در پاسخ به این تحول، سران کشورهای اروپایی شامل فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، لهستان، اسپانیا، هلند و دانمارک همراه با رهبران اتحادیه اروپا و ناتو، در پاریس گردهم آمدند تا بررسی کنند که اروپا چگونه باید امنیت خود را مستقل از آمریکا تامین کند؟
به گزارش خبرگزاری دویچه وله، در آستانه این نشست، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که کشورش آماده است «در صورت لزوم» نیروهای خود را به اوکراین اعزام کند. وی تاکید کرد: این لحظه، یک فرصت تاریخی برای امنیت جمعی قاره اروپاست و بریتانیا نقش خود را در تامین صلح و ثبات ایفا خواهد کرد. فرانسه، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی نیز در حال بررسی گزینه‌های خود هستند. مقامات فرانسوی اعلام کرده‌اند که رایزنی‌هایی در حال انجام است تا اروپا بتواند تضمین‌هایی برای صلح در اوکراین ارائه دهد.
وزیر خارجه فرانسه، ژان نوئل بارو، هشدار داده است که اروپا باید هر چه سریع‌تر برای امنیت خود تصمیم بگیرد، زیرا آمریکا به وضوح در حال کاهش تعهدات خود نسبت به ناتو است. وی تاکید کرد: این تغییر سیاست آمریکا ما را مجبور می‌کند که واقعا بیدار شویم و حتی گامی بلند برای حفظ امنیت قاره اروپا برداریم.
تحلیلگران اروپایی نگرانند که پوتین در مذاکرات دوجانبه خود با آمریکا، خواسته‌هایی را مطرح کند که پیش از حمله ۲۰۲۲ به اوکراین مطرح کرده بود؛ از جمله کاهش حضور ناتو در شرق اروپا و محدود شدن نفوذ نظامی آمریکا در قاره اروپا.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در تلاش برای کاهش نگرانی‌ها اعلام کرده که هیچ توافق قطعی‌ای در این مذاکرات حاصل نخواهد شد. او در مصاحبه‌ای با شبکه CBS گفت: فرآیند صلح با یک نشست به نتیجه نمی‌رسد. هنوز هیچ چیز نهایی نشده است. با این حال مقامات اروپایی نگرانند که مذاکرات مستقیم آمریکا و روسیه بدون حضور نمایندگان اروپا و اوکراین، ممکن است منجر به توافقی شود که امنیت قاره را به خطر بیندازد.
در واکنش به این تحولات، ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین خواستار تشکیل یک ارتش مستقل اروپایی شده است. وی روز شنبه تاکید کرد که اروپا دیگر نمی‌تواند برای امنیت خود به آمریکا وابسته باشد و باید نیروی دفاعی مشترک خود را ایجاد کند. این پیشنهاد در حالی مطرح شده که برخی از رهبران اروپایی از جمله امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه پیشتر از ایده تشکیل یک ارتش اروپایی حمایت کرده بودند اما تاکنون به دلیل اختلافات داخلی میان کشورهای عضو، این پیشنهاد اجرایی نشده است.
در همین راستا، امانوئل ماکرون که میزبان نشست اضطرای رهبران اروپا در پاریس است، بار دیگر تلاش دارد رهبری اروپا در بحران اوکراین را برعهده بگیرد. ماکرون در سال‌های گذشته بارها تلاش کرده تا در مذاکرات مربوط به جنگ اوکراین نقش میانجی را ایفا کند.
سال گذشته، ماکرون با پیشنهاد اعزام نیروهای حافظ صلح به اوکراین، جنجال گسترده‌ای به راه انداخت. او همچنین در دسامبر ۲۰۲۴ موفق شد دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی را در پاریس گردهم آورد تا برای اولین‌بار درباره پایان جنگ مذاکره کنند.
با این حال تغییر ناگهانی رویکرد آمریکا و افزایش نگرانی‌ها درباره آینده امنیت قاره اروپا با چالشی بی‌سابقه روبه‌رو کرده است. نشست اضطراری پاریس نشان می‌دهد که رهبران اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که برای حفظ امنیت خود باید اقدامات مستقلی انجام دهند و دیگر نمی‌توانند صرفا به واشنگتن تکیه کنند.
در حالی که بریتانیا آمادگی خود را برای اعزام نیروهای نظامی به اوکراین اعلام کرده و فرانسه و آلمان به‌دنبال ارائه تضمین‌های امنیتی برای کی‌یف هستند، آینده این بحران همچنان نامشخص است. اگر آمریکا واقعا نقش خود را در امنیت اروپا کاهش دهد و مذاکرات صلح بدون حضور اروپا پیش برود، این قاره با یک چالش استراتژیک بی‌سابقه روبه‌رو خواهد شد. در نتیجه تصمیمات این نشست در پاریس ممکن است آینده امنیتی اروپا را برای دهه‌های آینده رقم بزند.