لزوم تنوع‌بخشی در سبدهای سرمایه‌گذاری

صالح ملکی*
تنوع‌بخشی سبد دارایی‌ها یکی از اصول کلیدی در سرمایه‌گذاری است که اغلب به اشتباه به‌عنوان عاملی برای کاهش بازده تلقی می‌شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران، مخصوصا افراد تازه‌وارد، بر این باورند که تمرکز بر یک دارایی با پتانسیل رشد بالا می‌تواند سودآوری بیشتری به همراه داشته باشد اما این دیدگاه، ریسک‌های پنهانی بازار را نادیده می‌گیرد. در حقیقت، هدف از تنوع‌بخشی کاهش بازده نیست بلکه مدیریت و کنترل ریسک است. این استراتژی به سرمایه‌گذار کمک می‌کند تا نوسانات و تغییرات پیش‌بینی‌نشده در یک بخش خاص از بازار، تاثیر کمتری بر کل سبد دارایی‌های او داشته باشد. یک سبد سرمایه‌گذاری که تنها شامل یک یا دو دارایی مرتبط باشد، در برابر تغییرات اقتصادی و بحران‌های مالی بسیار آسیب‌پذیر است. برای مثال، اگر فردی تمام سرمایه خود را روی سهام یک صنعت خاص سرمایه‌گذاری کند، یک رکود در آن صنعت می‌تواند سرمایه او را به‌شدت
تحت تاثیر قرار دهد اما اگر سرمایه‌گذاری او در صنایع مختلفی مانند فناوری، انرژی، خدمات مالی و کالاهای اساسی توزیع شده باشد، افت ارزش سهام یک صنعت می‌تواند تا حدی با رشد صنایع دیگر جبران شود. این امر به دلیل وجود همبستگی پایین بین دارایی‌های مختلف اتفاق می‌افتد.
علاوه بر سهام، تنوع‌بخشی شامل دارایی‌های متنوعی مانند اوراق قرضه، املاک، طلا و حتی ارزهای دیجیتال می‌شود. برای مثال در زمان‌هایی که بازار سهام نوسانات شدیدی را تجربه می‌کند، دارایی‌های امن‌تر مانند طلا یا اوراق قرضه می‌توانند به حفظ ارزش سرمایه کمک کنند، همچنین سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی می‌تواند یک راه دیگر برای کاهش ریسک باشد. اگر اقتصاد یک کشور دچار بحران شود، دارایی‌هایی که در بازارهای دیگر قرار دارند، ممکن است تحت تاثیر این بحران قرار نگیرند و تعادل سبد سرمایه‌گذاری را حفظ کنند. نکته مهم در تنوع‌بخشی این است که انتخاب دارایی‌ها نباید به‌صورت تصادفی یا بدون تحلیل باشد. بسیاری از سرمایه‌گذاران تصور می‌کنند که خرید چندین سهم از صنایع مختلف به‌تنهایی باعث تنوع‌بخشی می‌شود اما اگر این دارایی‌ها به‌شدت به یکدیگر وابسته باشند و در زمان‌های بحران به‌طور همزمان افت کنند، سبد سرمایه‌گذاری همچنان در معرض ریسک بالایی خواهد بود بنابراین برای یک استراتژی تنوع‌بخشی کارآمد باید دارایی‌هایی انتخاب شوند که رفتار متفاوتی در شرایط مختلف بازار داشته باشند. یکی دیگر از مزایای تنوع‌بخشی این است که امکان کسب بازده پایدارتر را فراهم می‌کند در حالی که ممکن است بازده برخی دارایی‌ها در کوتاه‌مدت کمتر از دارایی‌های پرریسک‌تر باشد اما در بلندمدت ترکیب متنوعی از دارایی‌ها می‌تواند نوسانات سرمایه را کاهش داده و بازدهی مطمئن‌تری ایجاد کند. این امر برای سرمایه‌گذارانی که دیدگاه بلندمدت دارند و به دنبال حفظ سرمایه و رشد تدریجی آن هستند، اهمیت بیشتری دارد. در نهایت برخلاف تصور رایج، تنوع‌بخشی یک مانع برای کسب سود بیشتر نیست بلکه ابزاری برای مدیریت هوشمندانه ریسک‌های غیرسیستماتیک است؛ ریسک‌هایی که برخلاف ریسک‌های سیستماتیک می‌توان با استراتژی صحیح از آنها اجتناب کرد. سرمایه‌گذارانی که این اصل را درک می‌کنند، می‌توانند در برابر نوسانات غیرمنتظره مقاوم‌تر باشند و بازدهی پایدارتر و منطقی‌تری را در طول زمان تجربه کنند.
* کارشناس بازار سرمایه