لابی قدرت برای طلای سیاه

هستی عبادی- در حالی حرف و حدیث‌ها درباره فروش نفت ایران و تداوم صادرات به چین ادامه دارد که گزارش‌های جهانی از افزایش فروش نفت ایران خبر می‌دهد. پایگاه خبری آمریکایی بلومبرگ در تازه‌ترین گزارش خود از افزایش جریان نفت از ایران به چین در ماه میلادی جاری و پس از اینکه معامله‌گران، موانع لجستیکی پیش آمده به دلیل تحریم‌های آمریکا را برطرف کردند، خبر داده است.
معامله‌گران مطلع در گفت‌وگو با بلومبرگ به تشریح چگونگی بهبود واردات نفت از ایران به چین پرداختند که شامل استفاده از پایانه‌های دریافت‌کننده جایگزین بوده است.
داده‌های اولیه شرکت اطلاعات انرژی «کپلر» نشان داد واردات در فوریه به 74/‏1‌میلیون بشکه در روز رسیده که ۸۶‌درصد بالاتر از نرخ روزانه در ژانویه است و بیشترین میزان واردات نفت ایران به چین از اکتبر گذشته به شمار می‌رود.
چین معمولا بزرگ‌ترین خریدار نفت‌خام ایران بوده و اکثر محموله‌های نفت ایران توسط پالایشگاه‌های مستقل و کوچک‌تر چین خریداری می‌شوند.
براساس گزارش بلومبرگ، افزایش واردات نفت ایران به چین در شرایطی صورت گرفته که اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری دولت ترامپ هفته گذشته اعلام کرد آمریکا به دنبال محدودتر کردن صادرات نفت ایران است. وی به شبکه فاکس بیزنس گفته بود که چین و شاید هندی‌ها، نفت تحریمی خریداری می‌کنند و این مساله غیرقابل قبول است.
هرچند دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور گفته بود که هدفش افزایش تولید نفت به منظور کاهش قیمت است اما درخواست او از کشورهای عضو اوپک برای کاهش قیمت راه به جایی نبرد. حتی اگر دولت آمریکا نفت ایران را تحت تحریم‌های شدیدتر قرار بدهد، کاهش صادرات نفت ایران سیگنال افزایشی به بازار خواهد داد از همین‌رو بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این اتفاق به این زودی‌ها نخواهد افتاد زیرا تولید نفت برای آمریکا به خصوص نفت شیل هزینه بر است و در نتیجه هرگونه کاهش عرضه به بازار به معنای ماندن قیمت نفت در قیمت‌های کنونی و بالاتر است.
لابی‌ها حرف اول را می‌زنند
مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: ما با مشکل ناترازی اقتصادی و مشکلات داخلی مواجهیم. قیمت نفت و گاز هر چقدر هم که باشد، مجبور خواهیم بود آن را به هر شکلی که شده بفروشیم. در نظر داشته باشید که از لحاظ قانونی ترامپ تسلطی بر اوپک یا هیچ‌چیز ندارد. یکی از اعضای کلیدی این مساله، روسیه است که با توجه به حجم تولید خود نقش مهمی ایفا می‌کند. این مسائل در نهایت به لابی‌های پشت پرده برمی‌گردد؛ لابی‌هایی که ممکن است ترامپ با پوتین یا دیگر کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج‌فارس داشته باشد. اگر ترامپ بخواهد چنین کاری انجام دهد، با توجه به نفوذی که دارد، قطعا قادر به تاثیرگذاری است. وی افزود: متاسفانه، اگر قیمت نفت کاهش یابد، ایران با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد. نفت خود را با قیمت پایین و هزینه بالا می‌فروشد و در بسیاری از موارد حتی ممکن است پول آن به کشور باز نگردد. اگر هم قرار باشد چیزی برگردد، غالبا به صورت کالای اساسی خواهد بود. ما متاسفانه نتوانسته‌ایم از قیمت‌های بالای نفت بهره‌برداری کنیم و در عین حال، قیمت‌های پایین تاثیرات منفی بیشتری دارند.
بهروزی‌فر با تاکید براینکه در اوپک ظرفیت تولید کشورها ملاک است، گفت: صادرات نفت ایران، طبق ادعای مسوولان، حدود 5/‏1 تا 7/‏1‌میلیون بشکه در روز است که در مقایسه با ظرفیت‌های جهانی حرف زیادی برای گفتن ندارد. ظرفیت تولید مازاد برخی کشورها حتی به ۵‌میلیون بشکه در روز می‌رسد یعنی چیزی حدود سه تا چهار برابر ظرفیت صادراتی ایران. در بازار جهانی، قدرت تولید و ظرفیت‌های نفتی کشورها حرف اول را می‌زنند. متاسفانه ایران در ۱۰ تا ۱۵سال گذشته به شدت تضعیف شده و اکنون نقشی تاثیرگذار در بازار جهانی ندارد.
او گفت: در نهایت، یکی از مسائلی که ترامپ به دنبال آن بود این است که قیمت نفت را کاهش دهد ولی نه به طوری که به ۵۰ دلار برساند. حدودا ممکن است بین ۶۵ تا ۷۰دلار کاهش قیمت داشته باشیم. همانطور که می‌دانیم آمریکا بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت است و قیمت‌های پایین به نفع خودشان هم نخواهد بود ولی با توجه به شرایط فعلی امکان تعدیل شدن قیمت نفت وجود دارد و همانطور که اشاره شد، بسیاری از این مسائل به لابی‌ها و روابط پشت پرده بستگی دارد.
شرایط برای چین هم سخت می‌شود
محسن قمصری، مدیر پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در همین رابطه به ایلنا گفته است که فروش نفت به چین به روابط سیاسی دو کشور برمی‌گردد و این در راستای دیپلماسی کشور است تا چه حد بتوانیم ارتباط خود را چین قوی کنیم یا اینکه بتوانیم چینی‌ها را قانع کنیم که از نفت ایران استفاده کنند.
وی می‌گوید: اگر تصمیم ترامپ برای صفر کردن صادرات نفت ایران اجرایی شود، بر روند صادرات نفت به چین نیز تاثیرگذار خواهد بود و البته به تصمیم چینی‌ها نیز بستگی دارد که تا چه حد بخواهند از این فرمان، دستور یا محدودیت پیروی کنند. آنچه اهمیت دارد اینکه تاکنون به دلیل روابطی که چینی‌ها با ایران داشته‌اند، توانسته‌اند ارتباطات خوبی با کشور ما داشته باشند و محصولات ایران را وارد کرده‌اند، اکنون نیز تصور می‌کنم تداوم مراودات نفتی ایران و چین بستگی به اراده چینی‌ها دارد. طبیعی است که اگر قرار باشد چینی‌ها از فرمان ترامپ پیروی کنند و نفت ایران را نخرند تاثیر زیادی روی عملکرد تجاری ما خواهد داشت.وی بیان کرد: اگر چین از ایران نفت خریداری نکند این نفت را جایگزین خواهد کرد و باتوجه به مشابهت نفت عراق با ایران، نفت عراق می‌تواند جای نفت ایران را بگیرد، روس‌ها نیز می‌توانند بخشی از بازار نفت ایران را در چین پر کنند، ضمن اینکه در دنیا مرسوم است که پالایشگران نفت‌های متفاوت کشورها را با هم مخلوط کرده و کیفیت موردنظر خود را تولید و استفاده می‌کنند بنابراین قطعا جایگزین نفت ایران وجود دارد ولی در هر حال کلا به عملکرد و خواست چین برمی‌گردد که آیا نفتی از ایران خریداری کند یا خیر.
قمصری براین باور است که فروش نفت به چین به روابط سیاسی دو کشور برمی‌گردد و این در راستای دیپلماسی کشور است تا چه حد بتوانیم ارتباط خود را چین قوی کنیم یا اینکه بتوانیم چینی‌ها را قانع کنیم که از نفت ایران استفاده کنند، در هر حال این موضوع به دیپلماسی ایران و چین برمی‌گردد و باید منتظر بمانیم و ببینیم در آینده چه اتفاقی می‌افتد. اینکه چین پذیرش فرمان ترامپ یا تداوم واردات نفت از ایران را در دستور کار قرار دهد به مسائل اقتصادی برمی‌گردد. به لحاظ اقتصادی به نفع و صلاح چین است که نفت ایران را خریداری کند اما این موضوع به زیرساخت و دیپلماسی کشور چین نیز بستگی دارد که باتوجه به ملاحظاتی که نسبت به ایران و آمریکا دارد کدام کشور را ترجیح دهد.
بنا به گفته این مقام سابق نفتی، قاعدتا یافتن بازار جدید مشکل است. اگر چین نفت ایران را نخرد جایگزین کردن بازار با توجه به حجم بالایی که چینی‌ها از نفت ایران می‌برند شاید کار ساده‌ای نباشد. در صورت حذف چین از بازار نفت ایران، کشورهای آسیای شرقی جایگزین نفت ایران می‌شوند ولی قطعا با توجه به حجم بالای خرید چین از نفت ایران این جایگزینی بسیار سخت خواهد بود.