قصه پرغصه پرستاران

مهدیه بهارمست- کرج، شیراز، جهرم، زنجان، یزد و اراک؛ اعتراضات صنفی پرستاران در حال گسترده شدن است و روند اعتراض در برخی شهرها حتی به اعتصاب و توقف فعالیت پرستاران در بخش‌های عمومی و ویژه رسیده است. حالا دیگر احتمال اینکه جان بیماران هم در نتیجه اعتصاب‌هایی که به اهرم فشار جامع پرستاری تبدیل شده‌اند، در خطر قرار بگیرد، وجود دارد. تصاویر منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی از بیمارستان‌های شیراز، بخش‌هایی را نشان می‌دهد که از حدود یک هفته پیش به تدریج خالی از پرستار شده‌ است. «نگران جان بیماران هستیم. ما متعهد به حفاظت از جان تک تک کسانی هستیم که خانواده‌هایشان مراقبت از آنان را به کادر درمان سپرده‌اند اما دیگر بریده‌ایم. وقتی حتی برای کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران هم ارزشی قائل نیستند و شهروندان هم خدماتی که شایسته آنان است را دریافت نمی‌کنند، چرا باید دندان روی جگر بگذاریم و به این وضعیت ادامه دهیم»؛ اینها حرف‌های یکی از صدها پرستار معترض است که خانه‌نشینی را به کار تحت آنچه به گفته او «استثمار» مراکز درمانی است، ترجیح داده است. او ادامه می‌دهد: « حالا که اعتصاب کرده‌ایم هم به جای پاسخگویی، با به خطر انداختن جان بیماران از نیروهای جایگزین غیرحرفه‌ای در بیمارستان‌ها استفاده می‌کنند و پرستاران معترض به ویژه نیروهای شرکتی و طرحی را تهدید به اخراج و قطع حقوق می‌کنند.» خبرهای چند ماه اخیر را که مرور کنیم، متوجه خواهیم شد چه بر سر پرستاران آمده که خروجی آن این روزها به اعتصاب گسترده پرستاران در برخی بیمارستان‌های کشور انجامیده است. مهاجرت 3‌هزار پرستار تنها در طول یک‌سال، اعتراضات پراکنده به شیوه اجرای نامناسب تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به ویژه در نیمه دوم سال گذشته، استعفای 20 پرستار بیمارستان طالقانی در شهر چالوس، استعفای 40 پرستار و اعضای کادر پرستاری بیمارستان شهدای تجریش تهران، استعفای 30 پرستار بیمارستان طالقانی آبادان و خودکشی پرستاران در شهرهای تهران، سنندج و کرمانشاه. اما پاسخ وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها به این وضعیت، احضار پرستاران معترض به هیات رسیدگی به تخلفات اداری، تهدید، تبعید و اخراج بوده است.
پرستاران به پرداخت کم‌ دستمزد بابت کارانه و عدم اجرای مناسب تعرفه‌گذاری، اضافه‌کار اجباری، شیفت‌های طولانی و حق‌الزحمه ناچیز اضافه‌کاری اعتراض دارند. شیفت‌های کاری طولانی ۱۲ساعته، تعرفه‌های ناعادلانه دستمزد، فشار کاری بالا در هر شیفت و تنش زیاد در ارتباط با بیماران و همراهان‌شان از مهم‌ترین مشکلات پرستاران شاغل در نظام درمانی ایران است. کمبود نیروی پرستاری موجب شده تا کیفیت خدمات‌رسانی به بیماران نیز با مشکل مواجه شود. براساس اعلام شورای‌‌عالی نظام پرستاری در چند سال اخیر استخدام پرستاران به صورت قطره‌چکانی بوده است. در حال حاضر حدود ۲۴۰‌هزار پرستار در کل کشور فعالیت می‌کنند اما برای رسیدن به نسبت استاندارد بین تعداد پرستاران و بیماران، باید نسبت‌ها سه برابر شود. باید یادآور شد: در دولت قبلی معاون اول ریاست‌جمهوری دستورالعملی در تاریخ یک مهرماه ۱۴۰۲ که آخرین اصلاحیه اعتبارات رفاه بود را صادر کرد ولی اعتبارات ادارات را ندادند و اعلام کردند سازمان برنامه و بودجه اعتبارات را پرداخت نکرده است؛ این هم متاسفانه به نوعی است که در کلانشهر مشهد حق مسکن ما، ماهی ۱۰۰ هزارتومان است. در مناسبات مختلف هیچ پولی به همکاران پرستار ما در مشهد پرداخت نشده است.
در این راستا عصر روز شنبه جلسه‌ای در دبیرخانه شورای امنیت کشور با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران و شیراز، سازمان امور اداری و استخدامی، سازمان برنامه‌وبودجه، رییس کل سازمان نظام پرستاری و نهادهای مرتبط با حضور دبیر شورای امنیت کشور تشکیل شد تا موضوع مطالبات پرستاران کشور مورد بررسی قرار گیرد.
در این جلسه مقرر شد وزارت بهداشت طی سه روز آینده جمع‌بندی مشکلات جامعه پرستاری را به همراه راه‌حل‌های آن به دبیرخانه شورای امنیت کشور ارائه دهد و سازمان امور اداری و استخدامی و سازمان برنامه‌وبودجه نیز راهکارهای قطعی حل مشکلات پرستاران را ارائه بدهند تا طی یک فرآیند سه‌ماهه برای حل این مشکلات اقدامات لازم انجام شود.
با وجود اعتراضات مکرر پرستاران مشکلات حل نشده است
در همین رابطه فاطمه بحرینی، رییس هیات‌مدیره نظام پرستاری مشهد در یک برنامه تلویزیونی بیان کرد: پرستاران ما سال‌هاست که معترض هستند. زمانی اعتراض داشتیم که چرا تعرفه‌گذاری انجام نمی‌شود و اکنون به نحوه اجرای تعرفه‌گذاری اعتراض داریم. کارانه پرستاران قطع شده و آن را به مبلغ کمتر به نام تعرفه می‌دهند و متاسفانه اصول پرداخت تعرفه پرستاری با تعرفه پزشکی فرسنگ‌ها فاصله دارد؛ همه در یک سیستم مشغول به فعالیت هستیم اما تعرفه پزشک شامل خدماتی است که پرستار هم انجام می‌دهد ولی پزشک کار و تعرفه پرستار را برای خود با تخصص بالاتر می‌زند و پول را از بیمار و بیمه می‌گیرد.
وی افزود: پرستاران اعتصاب را ادامه دادند اما تجمع تا ظهر امروز(دیروز) بود که در بیمارستان قائم و امام‌رضا(ع) انجام شد. از ابتدای امسال هم پرستاران تجمعاتی داشته‌اند ولی تاکنون پیگیری درخصوص مطالبات پرستاران انجام نشده است.
رییس هیات‌مدیره نظام پرستاری مشهد در رابطه با موضوع فوق‌العاده خاص گفت: اعلام شده که ضریب 4/0در فیش حقوقی لحاظ می‌شود و به شکل ترمیم حقوق اضافه خواهد شد که این موضوع نیز توهین به جامعه پرستاری است چراکه این جامعه در دوران بحران و کرونا، همیشه در خط مقدم بوده ولی هیچ‌گاه زحمت‌های آن دیده نشده است.
او ادامه داد: در دولت قبلی معاون اول ریاست‌جمهوری دستورالعملی در تاریخ یکم مهرماه ۱۴۰۲ را که آخرین اصلاحیه اعتبارات رفاه بود صادر کرد ولی اعتبارات ادارات را ندادند و اعلام کردند سازمان برنامه و بودجه اعتبارات را پرداخت نکرده است؛ این هم متاسفانه به نوعی است که در کلانشهر مشهد حق مسکن ما، ماهی ۱۰۰هزارتومان است. در مناسبات مختلف هیچ پولی به همکاران پرستار ما در مشهد پرداخت نشده است. این در حالی است که فشار کاری پرستاران بسیار زیاد است، در سنوات مختلف حقوق مبنا ۲۰‌درصد اضافه شده که نسبت به رشد تورم اصلا افزایش چشمگیری نداشته است و هنگامی‌که در فرمول اضافه‌کاری محاسبه می‌شود، ساعت اضافه کار هر سال نسبت به سال گذشته و نرخ تورم کاهش چشمگیری دارد. پرستار متخصص ما جان بیمار را در دست دارد و بُعد معنوی و روحی و روانی پرستاری جایگاهی است که نمی‌توان در کلام آورد اما پرستاران ما از ساعتی ۲۰ هزارتومان تا فردی با سابقه ۲۸سال خدمت، ساعتی ۴۳هزارتومان بدون کسر مالیات اضافه کار دریافت می‌کنند. برخی ادارات نیرو زیاد دارند که نیاز به اضافه کار نیست اما پرستاران به اجبار اضافه کار باید بمانند.
جان مردم در خطر است
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار با اشاره به تبعات تداوم روند فعلی یعنی بی‌پاسخ ماندن اعتراضات صنفی پرستاران و تداوم اعتصاب آنها به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه پیش از این هم خدمات درمانی به دلیل کمبود نیروی پرستاری به شیوه مطلوب در اختیار مردم قرار نمی‌گرفته و درست‌تر این است که بگوییم اعتصابات و اعتراضات اخیر، تنها اهرم فشار پرستاران برای احقاق حقوق از دست رفته خود و ذی‌نفعان بخش درمان یعنی شهروندان است. به خصوص شهروندانی که به طور مستقیم از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دولتی خدمات می‌گیرند در خطر دریافت خدمات غیرحرفه‌ای و ناکارآمد هستند. به ویژه زمانی که متوجه می‌شویم، بیمارستان‌هایی که در آنها اعتصاب در جریان است از نیروی ستادی و غیرحرفه‌ای برای مراقبت از بیماران استفاده می‌کنند. وی افزود: این اعتصابات ابتدا در کرج آغاز شد اما بعد از سه روز خاتمه یافت. ما هنوز به طور دقیق نمی‌دانیم که آیا آن اعتصاب دستاورد ویژه‌ای داشته یا خیر! اما به نظر می‌رسد تهدیدهای صورت گرفته علیه معترضان و پرداخت جزئی بخشی از مطالبات عقب‌افتاده دلیل پایان این اعتصابات بوده باشد اما در یک هفته اخیر علاوه بر کرج ما در شیراز شاهد اعتصابات گسترده‌تری در بیمارستان‌های دولتی بودیم که پرستاران حدود هشت بیمارستان را درگیر کرده است و به نظر می‌رسد ما شاهد بی‌سابقه‌ترین شکل اعتراضات صنفی پرستاری در سال‌های اخیر هستیم.
این فعال صنفی درخصوص دلایل این اعتراضات گفت: پرستاران اکنون کمترین حقوق را در بین کارکنان دولت دریافت می‌کنند. متوسط دریافتی آنها براساس احکامی که برخی پرستاران برای ما ارسال کرده‌اند نشان می‌دهد که یک پرستار رسمی با 10سال سابقه کار، حدود 14‌میلیون تومان حقوق ثابت دریافت می‌کند. در ارتباط با بحث تعرفه‌گذاری هم باید گفت که آنچه در سال 1400 پس از بیش از 15سال اجرایی شده، با آنچه در متن این قانون بر آن تاکید شده بود، متفاوت است. در واقع آنچه قانونگذار گفته اساسا اجرا نمی‌شود و آنچه هدف جامعه پرستاری بود نیز محقق نشده است. در حالی که 9‌هزار خدمت کادر پزشکی تعرفه دارد، پرستاران با 600-700 خدمت فاقد تعرفه بودند. آنچه جامعه پرستاری می‌خواست این بود که این خدمات براساس آنچه برای سایر گروه‌ها اجرا می‌شود، تنظیم شود. اگر این اجرا می‌شد پرستار می‌توانست حداقل رقمی برابر با حقوقش را در قالب کارانه و تعرفه خدمات دریافت کند.
شریفی‌مقدم اظهار کرد: به نظرم مردم به میزان کافی از خسارت‌هایی که از طریق کمبود نیرو و بی‌پاسخ ماندن مطالبات پرستاران متوجه بخش درمان می‌شود، مطلع نیستند. باید گفت که مطالبات بخش درمان به طور مستقیم با سلامت مردم و امکان مراقبت از آنها گره خورده است و جامعه باید نسبت به این قضیه حساس شود. آنهایی که پول دارند از خدمات VIP مراکز دولتی و در بهترین حالت از مراکز خصوصی برای دریافت خدمات استفاده می‌کنند اما مردم عادی که اکثریت مردم را شامل می‌شوند باید نسبت به حقوق خود و اینکه حق دارند چه امکاناتی در بخش درمان در اختیار آنها قرار گیرند، آگاه شوند و به کمک جامعه پرستاری بیایند تا در نهایت نظام سلامت به هدف اصلی خود که ارتقای سطح خدمات‌رسانی است، دست یابد.
این فعال صنفی برقراری «عدالت» را شعار محوری دولت چهاردهم می‌داند و بیان کرد: عدم شفافیت هم در مدیریت و هم در پرداخت‌ و تعارض منافع منجر به اعتراض صنفی می‌شود. نظام سلامت ما یکی از جاهایی است که 700هزار‌ میلیارد تومان گردش دارد بنابراین حوزه‌ای نیست که دچار مشکل و محدودیت مالی باشد اما اختلاف درآمد و پرداختی در میان کادر درمان است که مشکل ایجاد کرده است. متاسفانه سیستم‌های پزشک‌سالار حاکم هم جوری تنظیم می‌کند که این منابع مالی عمدتا به جیب پزشکان برود. باید به دولت گفت که اگر مبتنی بر شعارهایش عمل و این مشکلات را حل کند، احتمالا اعتماد جامعه پرستاری برمی‌گردد و می‌توان نسبت به آینده امیدوار بود.