قرمز پایان‌ناپذیر!

دیبا حاجیها- دیروز بازار سرمایه در دو بخش بورس و فرابورس شاهد روند منفی و کاهشی قابل‌توجهی بود که موجی از نگرانی و بی‌اعتمادی را در بین سرمایه‌گذاران ایجاد کرد. شاخص‌کل بورس با افت سنگین 735/‏34واحدی به رقم 2722235‌واحد رسید که معادل 26/‏1‌درصد کاهش نسبت به روز شنبه را نشان می‌دهد. این کاهش شدید عمدتا تحت‌تاثیر نمادهای شاخص‌ساز بازار بود که همگی روند منفی به خود گرفتند و نقش زیادی در افت کلی شاخص‌ها ایفا کردند. نمادهای بزرگی چون فارس، فملی، وبملت، شستا، وغدیر، شپنا و شبندر که به ‌طور سنتی بیشترین تاثیر را بر شاخص‌ کل بورس دارند، در روز گذشته در بازه منفی قرار گرفتند و موجب کاهش چشمگیر شاخص‌ها شدند. این نمادها که به عنوان محرک‌های اصلی بازار شناخته می‌شوند، در صورتی که روند مثبت در پیش می‌گرفتند، می‌توانستند وضعیت بازار را بهبود بخشند اما با کاهش قیمت مواجه شدند و فشار زیادی بر بازار وارد کردند.
در کنار این، شاخص کل هم‌وزن بورس نیز با کاهش 001/‏11واحدی به 269/‏803واحد رسید که معادل 35/‏1‌درصد کاهش را نشان می‌دهد. این کاهش نشان‌دهنده آن است که نه‌تنها نمادهای بزرگ بازار، بلکه بسیاری از نمادهای کوچک‌تر نیز تحت‌فشار فروش قرار گرفته و نتواسته‌اند از روند منفی عبور کنند. این وضعیت حکایت از ترس و احتیاط سرمایه‌گذاران دارد که به نظر می‌رسد به‌دلیل عدم اطمینان از وضعیت بازار، دست به فروش گسترده‌ای زده‌اند. روند نزولی در بخش‌های مختلف بورس ادامه داشت و باعث شد که فشار زیادی به بسیاری از سهم‌ها وارد شود.
در فرابورس نیز وضعیت مشابهی حاکم بود. شاخص‌کل فرابورس با کاهش 381‌واحدی به 677/‏24واحد رسید که معادل 52/‏1‌درصد ریزش را نشان می‌دهد. این کاهش نیز تحت‌تاثیر نمادهای شاخص‌ساز فرابورس بوده است. در همین راستا، شاخص کل هم‌وزن فرابورس نیز با افت شدید 151/‏2 واحدی به 832/‏137واحد رسید که معادل کاهش 54/‏1درصدی است. این کاهش‌ها حاکی از فشار سنگین فروش و جو منفی حاکم بر بازار است. در این بخش نیز نمادهای شاخص‌ساز از جمله آریا، مارون، کگهر، وسپهر، فصبا و سامان با روند منفی مواجه شدند و به افت کلی شاخص‌ها دامن زدند. این نمادها که نقش تعیین‌کننده‌ای در فرابورس دارند، یکشنبه تحت‌فشار فروش گسترده‌ای قرار گرفتند و باعث کاهش بیشتر شاخص‌ها شدند.
به ‌طور کلی، بورس و فرابورس تحت‌تاثیر عوامل مختلف، از جمله فشارهای فروش شدید، نوسانات منفی و جو احتیاطی حاکم بر بازار قرار گرفتند که موجب کاهش قابل توجه شاخص‌ها و نمادهای مهم بازار سرمایه شد. این روند منفی می‌تواند به دلیل نگرانی‌های سرمایه‌گذاران از آینده بازار، بحران‌های اقتصادی و عدم قطعیت‌های سیاسی باشد که باعث شده است اعتماد سرمایه‌گذاران به وضعیت کنونی بازار کاهش یابد. این نوسانات و ریزش‌ها می‌تواند تاثیرات بلندمدتی بر رفتار و تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران در روزهای آینده داشته باشد و احتمالاً باعث افزایش ترس در بین آنها شود. این وضعیت همچنین می‌تواند به کاهش بیشتر تقاضا و ادامه روند نزولی در بازار منجر شود.
ترین‌های روز قرمز
در روز گذشته، حقیقی‌ها به ‌طور خالص 230/‏1میلیارد تومان بیشتر از آنچه که سهم خریداری کردند، سهم فروختند که نشان‌دهنده روند منفی در بازار است. سرانه خرید حقیقی‌ها به 26میلیون تومان رسید و قدرت خرید آنها نیز 7/‏1 بود. فشار تقاضا در بازار باز هم کاهش یافته و به 66/‏0رسید که نشان‌دهنده کاهش تقاضای خرید در مقایسه با عرضه موجود است.
در این روز، بیشترین ارزش معاملات مربوط به نمادهای خودرو، وبملت، شتران، فملی و خساپا بود. بیشترین حجم معاملات نیز در نمادهای وبملت، ذوب، خودرو، شستا و شتران ثبت شد. از نظر بازده روز، نمادهای ددام، وحافظ، نبابک، شیران و غچین بیشترین بازدهی را تجربه کردند، در حالی که نمادهایی مانند بمولد، وحکمت، کازرو، ولغدر و ثمسکن کمترین بازدهی را داشتند. در مورد خالص خرید حقیقی‌ها، بیشترین خالص خرید مربوط به نمادهای فزر، خساپا، اخابر، فجر و محتشم بود. از طرفی، بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها در نمادهای وبملت، شتران، شپنا، فملی و خودرو مشاهده شد. فشار تقاضا نیز در نمادهای والبر، قپیرا، حکشتی، جم و دسبحان بیشترین میزان را تجربه کرد و در سوی دیگر، بیشترین فشار عرضه در نمادهای زفکا، فاسمین، دانا، کمنگنز و ونفت ثبت شد.
این تغییرات نشان‌دهنده روندی است که در آن سرمایه‌گذاران حقیقی به دلیل نوسانات و عدم اطمینان‌های اقتصادی، به فروش بیشتر سهم‌های خود پرداخته‌اند.
پناه به کم‌ریسک‌ها
دیروز بازار سرمایه ایران شاهد تحولات چشمگیر و نوسانات سنگینی بود که ناشی از ترکیب عوامل سیاسی و اقتصادی بود. در شرایطی که سرمایه‌گذاران به دنبال پایداری و ثبات در بازارهای مالی بودند، وقوع چند رویداد مهم سیاسی و اقتصادی باعث تغییرات غیرمنتظره‌ای در روند بازار شد. نامه‌نگاری‌های جنجالی ترامپ، رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده، درخصوص تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی با ایران، همزمان با استیضاح عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی سابق کشور، باعث ایجاد یک فضای پر از عدم اطمینان در داخل و خارج از کشور شد.
حرف‌های ترامپ، که حاوی تهدیداتی جدید برای اقتصاد ایران بود، شرایط حساس بین‌المللی را پیچیده‌تر کرد. این تحولات، نگرانی‌های بیشتری را در میان سرمایه‌گذاران ایرانی ایجاد کرد و باعث شد که ریسک‌پذیری در بازار کاهش یابد. همزمان، استیضاح همتی که به یکی از مهم‌ترین مباحث روز سیاسی تبدیل شده بود، نه‌تنها اعتماد عمومی به سیاست‌های اقتصادی کشور را کاهش داد، بلکه باعث شد بسیاری از تحلیلگران نسبت به آینده اقتصادی کشور دچار تردید شوند. این دو عامل به طور مستقیم بر روحیه سرمایه‌گذاران تاثیر گذاشت و بسیاری از آنان برای محافظت از دارایی‌های خود، به سمت دارایی‌های امن‌تر حرکت کردند.
در پی این تحولات، شاهد انتقال گسترده نقدینگی‌ها از بازار سهام به سمت دارایی‌های کم‌ریسک همچون طلا و دلار بودیم. افزایش تقاضا برای این دارایی‌ها باعث شد که قیمت طلا به طور قابل‌توجهی افزایش یابد. هر مثقال طلای 18‌عیار و هر گرم طلای 24‌عیار در این روز با رشد قابل توجهی (تقریبا رشد 4درصدی) روبه‌رو شد. این افزایش قیمت‌ها در بازار طلا نه‌تنها نشان‌دهنده حرکت سرمایه‌ها از بازار سهام به این دارایی‌ها بود، بلکه به وضوح نمایانگر نگرانی‌های فزاینده سرمایه‌گذاران از آینده اقتصادی و سیاسی کشور بود. از سوی دیگر، دلار نیز به عنوان یکی دیگر از گزینه‌های امن برای حفظ ارزش دارایی‌ها، با افزایش قیمت روبه‌رو شد.
تحلیلگران بازار بر این باورند که این تغییرات به دلیل نااطمینانی‌های ایجاد شده، ممکن است ادامه پیدا کند و تاثیرات آن بر بازارهای دیگر نیز گسترش یابد. به نظر می‌رسد که اگر فضای سیاسی و اقتصادی کشور به همین شکل ادامه یابد، شاهد روند صعودی بیشتری در بازار طلا و دلار خواهیم بود و این امر ممکن است به تغییرات اساسی در رفتار سرمایه‌گذاران و تصمیم‌گیری‌های آنها در آینده منجر شود. در این شرایط، بسیاری از سرمایه‌گذاران به دنبال حفظ سرمایه‌های خود در برابر هرگونه نوسان و بحران احتمالی هستند و این موضوع می‌تواند بر روندهای آتی بازارهای مالی کشور تاثیرات عمیقی داشته باشد.
طلا؛ انتخاب اول سرمایه‌گذاران
درپی این تحولات، بازار طلا شاهد یک رشد قابل‌توجه بود که بیشتر به ‌دلیل جابه‌جایی نقدینگی‌های سرمایه‌گذاران از بازارهای پرریسک به سمت دارایی‌های امن و کم‌ریسک بود. نگرانی‌ها از وضعیت اقتصادی کشور و پیامدهای احتمالی تحولات سیاسی در داخل و خارج از کشور موجب شد سرمایه‌گذاران بیشتر به دارایی‌هایی همچون طلا و ارزهای خارجی که در برابر نوسانات بازار محافظت بیشتری دارند، روی آورند. در روز گذشته صندوق‌های طلا همگی با مثبت‌های سنگین باز شدند و پس از چند روز قرمزپوشی، بالاخره سرمایه‌گذاران این فلز ارزشمند را منتفع کردند.
با توجه به تحولات اخیر در عرصه اقتصادی و سیاسی، به‌ویژه پس از استیضاح همتی و نوسانات سیاسی بین‌المللی، بسیاری از سرمایه‌گذاران احساس کردند که ثبات اقتصادی در معرض تهدید است و باید راهکاری برای حفاظت از دارایی‌های خود پیدا کنند. این احساس نااطمینانی و تردید در بازار باعث شد تا طلا که به عنوان یک دارایی سنتی و امن در دوران بحران شناخته می‌شود، به انتخاب اول بسیاری از سرمایه‌گذاران تبدیل شود. به عبارت دیگر، طلا نه‌تنها در سطح داخلی، بلکه در سطح جهانی نیز به عنوان یک سرمایه امن در برابر بحران‌های اقتصادی و سیاسی تلقی می‌شود و در نتیجه، تقاضا برای این فلز گرانبها به طور قابل‌توجهی افزایش یافت.
به‌علاوه، تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که اگر اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور به همین شکل ادامه یابد، ممکن است قیمت طلا همچنان در مسیر صعودی باقی بماند و حتی در کوتاه‌مدت رکوردهای جدیدی را ثبت کند.
در مجموع، افزایش قیمت طلا درپی این تحولات سیاسی و اقتصادی، به ‌طور واضح نشان‌دهنده تمایل سرمایه‌گذاران به حفظ دارایی‌های خود در برابر نوسانات و بحران‌های احتمالی است. در این شرایط، طلا به عنوان یک دارایی کم‌ریسک و با پتانسیل رشد بالا، نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای جهان، به یک انتخاب مطمئن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
فشار سنگین به اهرمی‌ها
صندوق‌های اهرمی، به‌خصوص برای معامله‌گران روزانه، به‌ عنوان یکی از گزینه‌های جذاب و پرطرفدار شناخته می‌شوند. این صندوق‌ها به دلیل ساختار خاص خود، توانایی این را دارند که بازدهی بیشتری نسبت به بازار اصلی ایجاد کنند. در شرایطی که بازار در حال رشد و نوسانات قوی است، صندوق‌های اهرمی می‌توانند فرصت‌های سودآوری بالاتری برای سرمایه‌گذاران فراهم کنند. به عبارت دیگر، این صندوق‌ها با استفاده از اهرم مالی، امکان بهره‌برداری از نوسانات سریع بازار را فراهم می‌آورند و برای کسانی که قصد دارند از روندهای سریع و تند نوسانات بازار بهره‌مند شوند، بسیار جذاب است.
سرمایه‌گذاران روزانه و کسانی که استراتژی‌های معاملاتی کوتاه‌مدت دارند، معمولا به دنبال این نوع صندوق‌ها می‌روند زیرا با انتخاب این صندوق‌ها می‌توانند در مدت زمان کوتاهی بازدهی قابل توجهی کسب کنند. اما این جذابیت و پتانسیل سود بالا، در شرایط معکوس و زمانی که بازار وارد روند نزولی می‌شود به ‌طور معکوس عمل می‌کند.
در شرایط کنونی که نرخ بهره در سطوح بالایی قرار دارد و نگرانی‌های سیاسی و اقتصادی به‌‌شدت بر بازار سایه انداخته، فشار فروش شدیدی بر صندوق‌های اهرمی وارد شده است. علاوه‌براین، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی و سرمایه‌گذاران پس از نوسانات سیاسی اخیر و نگرانی‌های عمومی از وقوع بحران‌های بزرگ‌تر، از جمله احتمال جنگ در آینده نزدیک، نسبت به وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور نگران هستند. این نگرانی‌ها باعث شده تا سرمایه‌گذاران به ‌طور فزاینده‌ای از دارایی‌های پرریسک دور شوند و به سمت دارایی‌های امن‌تری مانند طلا و دلار حرکت کنند.
این فشار روانی و عدم اطمینان گسترده، باعث ایجاد جو منفی و ترس در بازار شده و در این شرایط، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که به‌جای صندوق‌های اهرمی که در روند نزولی به‌شدت آسیب‌پذیر هستند، به سایر بازارها و دارایی‌هایی که کمتر تحت‌تاثیر نوسانات شدید قرار دارند، سرمایه‌گذاری کنند. این وضعیت، که در آن نقدینگی به سمت دارایی‌های امن‌تر حرکت می‌کند، فشار بیشتری به صندوق‌های اهرمی وارد می‌کند. صندوق‌های اهرمی در این شرایط با کاهش شدید ارزش دارایی‌ها و نقدینگی کمتری مواجه می‌شوند که این به معنای کاهش بیشتر ارزش صندوق‌ها و ضررهای سنگین‌تر برای سرمایه‌گذاران است.
در نتیجه، این روند ممکن است به تشدید بحران در صندوق‌های اهرمی منجر شود و این صندوق‌ها نتوانند به روند صعودی بازگردند، آن هم تا زمانی که وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور به ثبات برسد. بنابراین، شرایط نامساعد اقتصادی، بالا بودن نرخ بهره و نگرانی‌های سیاسی و اجتماعی می‌تواند تهدید بزرگی برای عملکرد صندوق‌های اهرمی باشد و در نهایت تاثیرات منفی آن بر بازار سرمایه به ‌طور گسترده‌تری نمایان شود.
بورس؛ در دنیای تردید
در مقابل، بازار سهام شاهد روند نزولی شدیدی بود. شاخص‌های بورس که در ماه‌های اخیر رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده بودند، به طور ناگهانی و درپی تحولات سیاسی و اقتصادی روز گذشته، کاهش قابل توجهی پیدا کردند. این کاهش شدید در بازار سهام به دلیل ترکیبی از عواملی چون نوسانات سیاسی، استیضاح همتی و تنش‌های بین‌المللی ناشی از تحریم‌ها و وضعیت نامشخص اقتصادی کشور رخ داد. در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران که پیش از این در بازار سهام به دنبال کسب سود و بهره‌برداری از روند صعودی شاخص‌ها بودند، به دلیل نااطمینانی‌های فراگیر و عدم پیش‌بینی روشن از آینده اقتصادی، تصمیم به فروش سهام خود گرفتند.
این تغییرات باعث شد نقدینگی‌های زیادی از بازار سهام خارج شده و به سمت بازارهای امن‌تر و کم‌ریسک همچون طلا، دلار و سایر ارزهای خارجی هدایت شوند. بسیاری از فعالان بازار که پیشتر به صورت بلندمدت در سهام سرمایه‌گذاری کرده بودند، با توجه به وضعیت بحرانی و عدم اطمینان نسبت به تصمیمات اقتصادی آینده، احساس کردند که خطرات موجود در بازار سهام بیش از حد قابل توجه است و بهتر است برای جلوگیری از زیان‌های بیشتر، دارایی‌های خود را از بورس خارج کنند.
در این شرایط، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این روند نزولی در بورس ممکن است ادامه یابد و وضعیت فعلی همچنان برای سرمایه‌گذاران دشوار باشد. برخی معتقدند که به دلیل ادامه‌دار بودن شرایط نااطمینانی سیاسی و اقتصادی و فشارهایی که به بازار وارد می‌شود، سرمایه‌گذاران محتاط‌‌‌‌تر خواهند شد و شاهد عدم تحرک جدی در بازار سهام خواهیم بود. از سوی دیگر، اگر تحولات سیاسی به سمت تثبیت و آرامش پیش برود، ممکن است روند نزولی بازار سهام متوقف شود اما در حال حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند تا به دارایی‌های امن‌تر پناه ببرند تا ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام کاهش یابد.
دلار در مسیر صعود
علاوه بر طلا، دلار نیز در واکنش به این وضعیت اقتصادی و سیاسی رشد قابل‌توجهی داشت. به ‌طور خاص، افزایش تقاضا برای ارزهای خارجی، به‌ویژه دلار باعث شد که قیمت آن در بازار آزاد به سرعت افزایش یابد. این نوسانات ارزی در شرایط کنونی که کشور با بحران‌های سیاسی، داخلی و خارجی روبه‌رو است، گویای نگرانی‌های فزاینده سرمایه‌گذاران از آینده اقتصاد ملی و بی‌ثباتی‌های سیاسی است. در چنین شرایطی دلار به‌ عنوان یکی از امن‌ترین دارایی‌های مالی در برابر نوسانات شدید اقتصادی و سیاسی شناخته می‌شود و بسیاری از افراد و نهادهای اقتصادی تلاش می‌کنند تا با تبدیل سرمایه‌های خود به ارزهای خارجی، از کاهش ارزش پول ملی جلوگیری کنند.
افزایش قیمت دلار در این مدت نه‌تنها به‌دلیل تقاضای داخلی برای حفظ ارزش دارایی‌ها بلکه به‌دلیل انتظارات منفی از وضعیت آینده اقتصادی و سیاسی کشور صورت گرفت. به نظر می‌رسد درپی نوسانات سیاسی و فشارهای خارجی، سرمایه‌گذاران داخلی به سمت ارزهای خارجی پناه برده‌اند تا از افت بیشتر ارزش ریال جلوگیری کنند. از آنجا که در بازارهای بین‌المللی ارزهای خارجی به‌ویژه دلار به‌ عنوان ذخیره ارزی اصلی شناخته می‌شوند، تقاضا برای این ارز افزایش یافت و این روند باعث شد که قیمت دلار در بازار آزاد با افزایش چشمگیری مواجه شود.
هرچند انتظار می‌رود با افزایش قیمت دلار، اوضاع در بازار سرمایه بهبود یابد اما سایه نااطمینانی آن‌قدر سنگین است که سرمایه‌‎گذاران با سپردن پول‌های خود به صندوق‌های طلا در کمال آرامش سود مطلوب خود را کسب می‌کنند و در این حال، دیگر ریسک معامله سهام را نیز نمی‌پذیرند.