فیلترینگ گوگل‌پلی در هاله‌ای از ابهام

«جهان صنعت»- کاربران از گوگل‌پلی نه نرم‌افزار می‌توانند دانلود کنید و نه نرم‌افزارهای نصب شده بر گوشی‌‌شان را می‌توانند به روزرسانی کنند. نامه جواد جاویدنیا، معاون دادستان کل مبنی بر فیلتر گوگل پلی در سایت‌های خبری و فضای مجازی دست به دست می‌چرخد. بسیاری از کاربران نیز کافه‌بازار را متهم اصلی این تصمیم دانسته‌اند. بسیاری از فعالان فناوری و استارت‌آپ‌ها طی سال‌های اخیر در برابر تحریم‌های گوگل‌پلی و حذف برنامه‌هایشان توسط این بازار نرم‌افزارهای‌ اندروید معترض بوده و آن را بی‌عدالتی و تبعیض می‌خواندند. اکنون به نظر می‌رسد این نرم‌افزار توسط نهادهای نظارتی کشورمان فیلتر شده یا اینکه به زودی فیلتر خواهد شد. اما به چه جرمی؟ مشکل گوگل‌پلی چیست که قرار است فیلتر شود؟ از سوی دیگر این اقدام چه سودی برای کشور به همراه خواهد داشت؟ البته فروشندگان وی‌پی‌ان‌ها از این امر خشنود خواهند بود چراکه به زودی بازارشان رونق خواهد گرفت و بسیاری از آنهایی که نمی‌خواستند پولی بابت فیلترشکن بپردازند اکنون ناچار به این کار هستند. اما کسب‌و‌کارهای مجازی و فعالیت‌های فناوری‌محور با مشکلات بسیاری مواجه خواهند شد. این اقدام دولت دقیقا همان جمله معروف را یادآوری می‌کند؛ از بیرون تحریم و از داخل فیلتر. با اینکه هنوز هیچ اظهارنظری درباره فیلترینگ گوگل‌پلی از سوی جاویدنیا و دیگر مدیران نظارتی صورت نگرفته اما شواهد حاکی از آن است که گوگل‌پلی یا فیلتر شده یا دسترسی به آن به‌گونه‌ای محدود شده که بدون وی‌پی‌ان و فیلترشکن امکان به روزرسانی و دانلود فایل‌ها ممکن نباشد.
فیلترینگ گوگل‌ پلی تکذیب نشده است
بسیاری از رسانه‌های تخصصی پس از تحقیقاتی اظهار کرده‌اند که تصمیم برای فیلترینگ گوگل‌پلی تکذیب نشده و ممکن است اجرا شود اما هنوز هیچ رسانه‌ای گزارشی مبنی بر اینکه گوگل‌پلی در حال حاضر فیلتر است یا خیر منتشر نکرده است. رسانه‌های تخصصی با جواد جاویدنیا، معاون دادستان کل تماس گرفته‌اند اما او اعلام کرد که هیچ اظهارنظری نخواهد کرد و نامه منتشر شده در فضای مجازی که در آن وی دستور به فیلترینگ گوگل‌پلی داده بود را تکذیب نکرد. نامه جاویدنیا از سوی باشگاه خبرنگاران جوان تایید شده است. همچنین در مصاجبه‌های پیشین در تاریخ ۳۰ تیرماه ۹۸ ، جاویدنیا اظهارکرده بود که دسترسی به نرم‌افزارهای جست‌وجوگر و گوگل‌پلی برای انواع و اقسام بازی‌های مختلف برای کودکان آسان است و دسترسی به نرم‌افزارهای غیراخلاقی نگران‌کننده است. واقعا این نگرانی بهانه خوبی است برای فیلترشدن گوگل‌پلی و دسترسی کودکان به انواع پراکسی و در نتیجه سایت‌ها و نرم‌افزارهای مستهجن؟
برخی کارشناسان، فعالان فناوری و کاربران معتقدند این تصمیم به منظور حمایت از کافه‌بازار اتخاذ شده است. در صورتی که تجربه ثابت کرده اگر دولت با فیلترینگ از یک نرم‌افزار ایرانی حمایت کند، کاربران نرم‌افزار فوق را تحریم می‌کنند، علیه آن موضع می‌گیرند و با ریزش شدیدی مواجه می‌شود.
امیر ناظمی، رییس سازمان فناوری اطلاعات در توئیتی اظهار کرده است: شرکت ایرانی مخالف حذف رقیب خارجی‌‌اش است چون خوب می‌داند همین رقابت او را رشد داده است. البته در عمل همواره حذف رقیب موجب رونق بازار بسیاری از شرکت‌های داخلی شده است، به طور نمونه تحریم و فیلتر نتفلیکس، پارامونت، اوبر، آمازون و بسیاری دیگر از استارت‌آپ‌ها موجب رونق و رشد استارت‌آپ‌های بومی شده‌اند آنچنان که بسیاری از شرکت‌های فناوری مخالفت برداشته شدن تحریم‌ها و البته فیلترینگ‌ها هستند. با این همه بسیاری از مدیران همین استارت‌آپ‌ها و نرم‌افزارهای بومی نیز با فیلترینگ گوگل‌پلی مخالف هستند.
نظرات کارشناسان فناوری
جعفر محمدی عضو کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در این‌باره در توئیتر خود نوشت: به نظر می‌رسه دلیل فیلترینگ گوگل‌پلی، جااندازی مشابه داخلی G Play Services به عنوان جزئی از سیستم عامل بومی باشه. از وزارت ICT حامی طرح سیستم عامل متن باز انتظار می‌رفت نظر تخصصی بخش خصوصی رو درباره اثرات جانبی و امنیتی سنگین این تصمیم جویا بشه یا اگر در جریان این موضوع نبوده، سریعا به صورت رسمی اثرات زیانبار این تصمیم غیرکارشناسی رو به دست‌اندرکاران اون اطلاع‌رسانی کنه و با امکانات در اختیارش جلوی اون رو بگیره. از فردای این فیلترینگ، وظیفه رسیدگی به بحران ایجاد ۵۰ میلیون حفره امنیتی بسیار خطرناک در کشور بر عهده وزارت ICT خواهد بود.
عادل طالبی، کارآفرین و فعال در زمینه کسب‌و‌کارهای مجازی نیز در توئیتی نوشته است: همان‌طور که سکوت در برابر بدعت زیر نظر شهرداری رفتن تاکسی‌های اینترنتی خیانت است، سکوت در برابر تصمیمات تازه فیلترینگ از جمله فیلتر کردن سرویس‌های گوگل هم خیانت است. نه تنها انجمن صنفی، بلکه نظام صنفی رایانه و اتحادیه باید صریحا موضع بگیرند، فرد فرد ما هم باید فریاد بکشیم.
هادی فرنود از دیگر فعالان فناوری نیز در رابطه با فیلترینگ گوگل‌پلی نوشته است: هرگز هیچ فیلترینگی نتیجه خوبی نداشته است.
میلاد نوری، متخصص نرم‌افزارهای موبایلی نیز در توئیتی عنوان کرده است: با فیلترینگ گوگل‌پلی، پلی سرویسز کاربرها دیگر خودکار آپدیت نمی‌شوند و توسعه‌دهندگان ‌اندروید می‌توانند عزای عمومی اعلام کنند. او عنوان کرده است: خدا رو شکر با تصمیمات اشتباه در زمینه فیلتر کردن سرویس‌های کاربردی مانند تلگرام و … ابزار فیلترینگ کمترین کارایی ممکن را دارد و همه مردم به ابزار دور زدن فیلتر مجهز هستند. قطعا مسدودسازی گوگل‌پلی نیز باعث عدم دسترسی مردم به این سرویس نمی‌شود. او نوشته است: تا چند وقت دیگر وی‌پی‌ان‌ها را از حالت اشتراک ماهانه به اشتراک حجمی تغییر می‌دهند که حداقل با فیلتر کردن چهارتا سرویس جدید، سود فروش وی‌پی‌ان هم افزایش یابد.
بیانیه کافه‌بازار
در پی انتشار نامه‌ای منتسب به معاون دادستان کل که به فیلتر گوگل‌پلی در حداقل زمان ممکن اشاره داشت، امین امیرشریفی مدیرعامل کافه‌بازار از مخالفت خود با این اقدام خبر داد.
مدیرعامل کافه‌بازار با بیان اینکه کافه‌بازار هشت سال در کنار پلی استور گوگل رشد کرده و توانسته ۴۰ میلیون کاربر همراه خود داشته باشد در توئیتر خود‌ نوشت: کافه‌بازار از فیلترینگ رقیب خود حمایت نمی‌کند.
کارگروه فیلترینگ نقشی ندارد
رمضانعلی سبحانی‌فر و محمد کاظمی، دو نماینده مجلس که عضو کارگروه فیلترینگ هستند، تاکید می‌کنند که این کارگروه چنین مصوبه‌ای نداشته است. سبحانی‌فر در همین رابطه گفته است: از سال ۹۶ که ما رفع فیلتر توئیتر را مطرح کردیم، کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه برگزار نشده بود، ولی طی یکی دو ماه گذشته سه جلسه برگزار شده است. در این جلسات هم نه بحث فیلتر گوگل‌پلی مطرح شده و نه تصمیمی در این خصوص گرفته شده است.
با توجه به اینکه برخی خبرگزاری‌ها وجود چنین نامه‌ای را تایید کرده‌اند، سبحانی‌فر در پاسخ به این سوال که آیا دادستانی کل کشور می‌تواند بدون اینکه این موضوع در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه مطرح و تایید شود، نسبت به این طور موارد اقدام کند، گفته است: «معمولا مصوبات کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه توسط این مقامات اعلام می‌شود. همان طور که گفتم در جلسات کارگروه هم تاکنون این موضوع مطرح نشده است.
از سوی دیگر محمد کاظمی، دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی که عضو کارگروه فیلترینگ است هم گفته که کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه در خصوص فیلتر کردن پلی‌استور گوگل جلسه‌ای نداشته است.