فصل اصلاحات بورسی

«جهان‌صنعت‌» – بنیامین نجفی‌- آنطور که بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران بازار سرمایه معتقدند در حال حاضر زمان اصلاح سیاست‌ها در بازار سرمایه فرا رسیده است. سیاست‌هایی که باید به سمت حمایت از بازار بعد از یک دوره چند ساله رکود چرخش کند. این سیاست‌ها می‌تواند از مسیر نرخ بهره، پرهیز از قیمت‌گذاری دستوری و اصلاح نرخ خوراک صنایع در دستور کار سیاستگذار قرار بگیرد و سازمان بورس نیز مطالبه سهامداران را به نهادهای بالاتر در دولت منتقل کند. به تازگی رییس جدید سازمان بورس از مخالفت خود با قیمت‌گذاری دستوری صحبت به میان آورده که باعث امیدواری سهامداران نیز شده است. «جهان‌صنعت» در گفت‌وگو با کارشناسان بازار سرمایه به بررسی ضرورت‌ها و چگونگی اصلاحات پایه‌ای در بورس پرداخته است.
اهمیت رشد اقتصادی در سودآوری شرکت‌ها
سهیلا نقی‌پور، کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: پس از تغییر و تحولات در ریاست سازمان بورس و پس از صحبت‌های حمایتی وزیر اقتصاد یک فضای امیدواری در بین فعالان بازار سرمایه شکل گرفت؛ امیدواری که البته برای تحقق یافتن ملزوماتی خواهد داشت. یکی از عوامل اصلی در رشد و رونق بازار بورس رشد اقتصادی است. رشد اقتصادی پایدار و قوی اتفاقی است که می‌تواند باعث بالا رفتن سودآوری و عملکرد شرکت‌ها شود و ارزش سهام آنها را افزایش دهد. همین رشد اقتصادی و به دنبال آن بهبود عملکرد شرکت‌ها به تنهایی می‌تواند موجب کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و به دنبال آن افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران و در نهایت افزایش سرمایه‌گذاری در بازار بورس شود. او بیان کرد: البته این موضوع به دولت و سیاست‌های کلی آن وابسته است اما بالاخره مسائل بسیار مهمی است که باید به آن توجه داشت اما یک‌سری کارها هم مربوط به ریاست سازمان بورس است که می‌تواند انجام شود و رونق را تا حدودی به بازار سرمایه برگرداند. متاسفانه بازار سرمایه در سال گذشته با مشکلات اساسی و زیادی روبه‌رو شد که باعث شد بازار سرمایه از پویایی دور بماند و یک رکود بی‌سابقه سراسر بازار سهام را فرا بگیرد. از دسترسی به اطلاعات نهان در اردیبهشت ۱۴۰۲ تا تصمیمات خلق‌الساعه و ناگهانی که به ضرر شرکت‌های بورسی شد و تشدید تنش‌های سیاسی و منطقی از مهرماه و ادامه‌دار بودن آن تا به الان. افزایش بی‌سابقه نرخ بهره و اوراق اخزا تا سقوط هلیکوپتر و شهادت رییس جمهور و در کنار همه اینها ناترازی انرژی و تضعیف عملیات شرکت‌ها همگی به مانند آوار بر سر بورس خراب شدند و آن را به نوعی از پا درآوردند و موجب رکود آن شدند.
نقی‌پور ادامه داد: اولین کاری که سازمان بورس به عنوان یک نهاد واسط بین مردم و دولت می‌تواند انجام دهد پیگیری در بخش‌های دولت جهت عدم تصمیمات خلق‌الساعه بوده که سودآوری و عملیات شرکت‌ها را هدف قرار داده است. اینکه یک‌شبه دستورالعملی صادر شود و شرکت‌های بورسی را با افت سودآوری مواجه کند باعث فراری دادن سرمایه‌گذاران می‌شود. فرار سرمایه رکود در بازار بورس که بسیار مساله مهمی است و باید به آن توجه شود چراکه هیچ سرمایه‌گذار عاقلی با چنین شرایطی وارد بازار سهام نمی‌شود. دومین موضوع که مطرح است قیمت‌گذاری دستوری است. قیمت‌گذاری دستوری به معنای تعیین قیمت کالاها و خدمات توسط دولت یا یک نهاد نظارتی به جای اینکه قیمت‌ها توسط عرضه و تقاضا در بازار تعیین شود است.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه تصریح کرد: متاسفانه بسیاری از صنایع بزرگ بورسی به طور مستقیم تحت تاثیر این سیاست قرار می‌گیرند، اگر قیمت محصول یا خدمتی کمتر از هزینه تولید آن تعیین شود سودآوری شرکت هم کاهش می‌یابد و در نتیجه ارزش سهام آن نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرد. این مساله هم خود باعث فرار سرمایه است که حل این معضل می‌تواند باعث بهبود رونق بازار و بازگشت سرمایه ‌شود.
موضوع بعدی اما نرخ بهره است، نرخ بهره یکی از موضوعات مهم برای سرمایه‌گذار است که به آن توجه می‌کند و تغییر در نرخ بهره می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم و تصمیم‌گیری آنها و در نتیجه رکود یا رونق بازار سرمایه تاثیرگذار باشد.
زمانی که نرخ بهره بالا باشد سرمایه‌گذار می‌تواند به راحتی بدون هیچ ریسکی به یک بازه مناسب در پایان سال برسد و دیگر سمت خرید سهام نرود. افزایش نرخ بهره به معنای افزایش هزینه فرصت سرمایه‌گذاری در سهام است. او اضافه کرد: از دیگر کارهایی که رییس سازمان بورس باید پیگیر باشد و بر رونق بازار سرمایه اثرگذار است بحث تدوین لایحه بودجه و مسائل و مواردی بوده که مستقیم و غیرمستقیم بر بازار سرمایه اثرگذار است. این یک موضوع پایه‌ای و اساسی است که در صورت تعلل و بی‌توجهی از سوی سازمان بورس می‌تواند اثرات منفی در شرکت‌ها بگذارد و آنها را به مانند سال گذشته به مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کند، البته مباحث دیگری نیز به مانند حاکمیت شرکتی، ایجاد شفافیت و مبارزه با فساد هم هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند تا بتوانیم شاهد یک بازار بورس پررونق باشیم و مورد استقبال اکثر مردم کشور قرار بگیرد.
ضرورت اعمال قوانین جدید در بازار سرمایه
سرور قاراخانی کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: با مراسم تودیع و معارفه و انتصاب ریاست جدید سازمان بورس صحبت‌ها و نظرات مختلفی از سمت وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس مطرح شد. با ریاست جدید امید است با انتصاب قانون و اعمال سیاستگذاری‌های با پایه و اساس و کارا بتوان بازار سرمایه پویا‌تری داشت از جمله اینکه براساس صحبت‌های وزیر اقتصاد مارکت کپ بورس بسیار پایین است و این برای آینه تمام نمای اقتصاد ما ارزش خیلی پایینی است که باید با اعمال سیاست‌های جدید فکری به حال گسترش مارکت کپ شود. او بیان کرد: با اعمال قانون درست دامنه نوسان و بهبودی مکانیسم عرضه و تقاضای بازار می‌توان به بازار کمک کرد. در شرایط ریسک‌های سیستماتیک و شرایط بحرانی که برای بازار ممکن است پیش بیاید- قبل از اینکه بازار واکنش نشان بدهد- باید سیاست‌ها و قوانینی اعمال شود که جلوی ضرر سهامدار گرفته شود و این اعتماد از دست رفته به بازار و سهامدار بازگردد. در بعد اقتصادی می‌توان با نزدیک کردن فاصله نرخ دلار نیما و دلار بازار آزاد و همچنین تسهیل شدن شرایط تولید، واردات، صادرات برای صنایع به بهبود سود‌سازی برخی از آنها کمک کرد.
در بعضی مواقع می‌توان با اعمال سیاست‌های درست اقتصادی و اراده بازارگردان‌ها جلوی اصلاحات بی‌معنای ناشی از هیجان را در بازار کاهش داد. قاراخانی تصریح کرد: رییس سازمان بورس باید در جهت رونق بازار و رونق اقتصاد کشور تسهیلاتی را برای سرمایه‌گذاری بهتر و راحت‌تر افراد اعمال کند که مردم و سرمایه‌گذاران تشویق به سهامداری و سرمایه‌گذاری در بازار شوند. اگر در برنامه وزیر اقتصاد کاهش نرخ بهره بانکی و در ادامه آن بهبود ناترازی بانک‌ها باشد خود می‌تواند به رونق بازار سرمایه انجامد. رییس سازمان بورس باید تصمیماتی برای فروش‌های ناگهانی صندوق‌ها و نماد‌های شاخص‌ساز که چشم بازار به دنبال این نمادهاست اتخاذ کند و تا جایی که می‌توانند از فروش‌های انبوه و رنج کشیدن‌ها جلوگیری کنند. صنایع کوچک و متوسط نماد‌های بازار پایه که احتمال تقلب و ظن دستکاری در معاملات آنها می‌رود با اعمال قوانین جدید سعی در کنترل و جلوگیری از این قبیل کارها دارند.