فرش دستباف از رفع تعهد ارزی معاف نشده است

در حالی که اخیرا برخی رسانه‌ها به نقل از معاون صنایع عمومی وزارت اعلام کرده بودند که فرش دستباف از تعهد بازگشت ارز معاف شده، رییس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق تهران این موضوع را رد کرد.
مرتضی حاجی‌آقامیری با بیان اینکه هنوز تغییری در رابطه با رفع تعهد ارزی ایجاد نشده، اظهار کرد: اگر هم تغییری ایجاد شود، براساس مصوبه هیات وزیران خواهد بود که در اواخر دولت سیزدهم تصویب و مقرر شد تعهد ارزی صنایع‌دستی به مواد اولیه محدود شود. این همان موضوعی است که در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ هم دیده شده بود.
به گفته وی، با توجه به اینکه در قانون حمایت از فعالان صنایع‌دستی، فرش هم در تعریف صنایع‌دستی دیده شده، در صورت تصویب و ابلاغ، این قانون مشمول فرش هم خواهد شد که البته همانطور که اشاره شد به معنی معافیت نیست بلکه کاهش تعهد ارزی به حدود ۲۰‌درصد است.
میری با بیان اینکه براساس مصوبه هیات وزیران، کاهش رفع تعهد ارزی باید امسال هم برقرار می‌شد، تصریح کرد: شنیده‌ها حاکی از این است که بانک مرکزی هم موافقت ضمنی خود را با این موضوع اعلام کرده است.
رییس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق تهران در ادامه با بیان اینکه مقرر شده ساختار وزارت صمت دست‌کم در رابطه با مرکز ملی تغییر کند، اظهار کرد: بر این اساس احتمال دارد مرکز ملی فرش به شکل سابق ذیل شخص وزیر قرار گیرد و از ذیل معاونت صنایع عمومی خارج و ادغام این مرکز با صنایع خلاق ملغی شود. البته اخباری هم وجود دارد که مرکز ملی فرش در ساختار جدید با گذشته متفاوت خواهد بود و یک معاونت بیشتر نخواهد داشت که تصمیم درستی نیست.
وی با بیان اینکه هنوز تغییری رخ نداده و همچنان مرکز ملی فرش با دفتر صنایع خلاق ادغام و زیرمجموعه صنایع عمومی است و چارت جدید ابلاغ نشده، تصریح کرد: ادغام مرکز ملی فرش با دفتر صنایع خلاق اثرات منفی داشت و بررسی گزارش عملکرد مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران هم این موضوع را نشان می‌دهد. قرار بود این مرکز براساس مصوبه شورای‌عالی اداری همه موضوعات مربوط به فرش را پیگیری کند اما به دلیل پیگیری موضوعات مربوط به اسباب بازی، طلا و جواهر و صنایع ورزشی، کمتر از یک‌پنجم عملکرد این مجموعه به فرش اختصاص پیدا کرده است.
علاوه بر این وقتی با وجود پیگیری بخش‌خصوصی، در سال‌۱۴۰۲ اجرای یک بند از قانون بودجه در رابطه با رفع تعهد ارزی فرش تا بهمن ماه طول می‌کشد، نشان می‌دهد متولی برای صنعت فرش وجود نداشته که این موضوع را پیگیری کند. نتیجه این وضعیت هم کاهش صادرات، وضعیت بیمه بافندگان و… است. البته در دوران قبلی هم مرکز ملی فرش آنطور که باید عمل نکرده اما در دوره ادغام عملا هیچ کاری از مرکز ملی فرش شاهد نبودیم.
گفتنی است براساس بودجه ۱۴۰۲، قرار بود میزان رفع تعهد ارزی فرش و صنایع‌دستی تا حد مواد اولیه کاهش یابد اما این موضوع بعد از گذشت هشت ماه از سال، بالاخره در آبان‌ماه ابلاغ شد. بر این اساس میزان پیمان‌سپاری ارزی برای فرش در انواع مختلف به ۱۰، ۱۵ و ۲۰درصد بسته به میزان مواد اولیه‌ای که در آن استفاده کاهش یافته است. با این حال کاهش میزان رفع تعهد ارزی برای فرش دستباف در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ دیده نشد و پیگیری‌ها در مجلس شورای اسلامی هم به دلیل مخالفت سازمان برنامه و بودجه به نتیجه نرسید بنابراین اجرای این قانون در سال‌جاری منتفی شد اما فعالان حوزه فرش پیشتر گفته بودند که همچنان به دنبال راه‌حلی برای تمدید این قانون هستند.
مشکل دیگری در سال گذشته بر سر راه فعالان صنعت فرش قرار گرفت، ادغام این مرکز ذیل معاونت صنایع عمومی بود. در آبان ماه سال قبل وزارت صمت تصمیم به ادغام مرکز ملی فرش ایران با دفتر صنایع ورزشی و خلاق که طیف وسیعی از حوزه‌ها، از اسباب‌بازی گرفته تا پویانمایی، صنایع ورزشی، هنرهای تجسمی، طلا و جواهر، بازی‌های رایانه‌ای و… را تحت پوشش خود دارد، گرفت که این موضوع هم مورد انتقاد تولیدکنندگان فرش دستباف قرار گرفت چراکه تولیدکنندگان فرش دستباف خواستار ارتقای جایگاه مرکز ملی فرش بودند و اعتقاد داشتند باید به جای کوچک کردن این مرکز، سازمان فرش و صنایع‌دستی زیر نظر مستقیم رییس‌جمهوری
تشکیل شود.
مجموع این شرایط در کنار تحریم‌ها و سایر موانع صادراتی منجر به تداوم روند نزولی صادرات فرش دستباف شد به‌طوری که صادرات این محصول از 7/50میلیون دلار در سال ۱۴۰۱ به زیر ۵۰‌میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ رسید. این در حالی است که صادرات فرش دستباف ایران در دهه ۷۰‌رکورد ۲میلیارد دلاری داشته و میانگین آن در سال در ۱۰سال پیش از تحریم‌ها ۵۰۰‌میلیون دلار بوده است. بر این اساس سهم صادرات فرش دستباف ایران از کل صادرات غیرنفتی، از 3/1درصد در سال ۱۳۹۱ به 09/0‌درصد در سال ۱۴۰۱ رسیده است. متوسط رشد سالانه ارزش صادرات فرش دستباف ایران به نقاط مختلف جهان طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۱ برابر با منفی ۱۹‌درصد بوده است.