10 - 08 - 2023
فرزین: ناترازی بانکی به خاطر کمبود نقدینگی است
شادا- رییس کل بانک مرکزی در نشست خبری مشترک با وزیر اقتصاد و رییس سازمان برنامهوبودجه از افزایش صادرات غیرنفتی نسبت به سال‌های پایانی دهه ۹۰ و نیز کاهش نقدینگی در این بازه زمانی خبر داد. وی همچنین بر حل مشکلات بانک‌های ناتراز نیز تاکید کرد.
محمدرضا فرزین رییس کل بانک مرکزی در نشست خبری مشترک با سید‌احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی و سیدداود منظور رییس سازمان برنامهوبودجه ضمن تبریک روز خبرنگار به اصحاب رسانه گفت: وظیفه بانک مرکزی تنظیم سیاست‌های پولی، بانکی و ارزی کشور است. بر این اساس متغیرهای پولی، بانکی و ارزی کشور در پنج سال گذشته آسیب‌های جدی داشته و از این جهت نیاز به اصلاح اساسی در قوانین و نظامات بانکی و پولی احساس شد.
وی یادآور شد: متوسط رشد نقدینگی از ۹۷ تا ۱۴۰۱، ۳۳درصد و تورم ۴۲ درصد، رشد سالانه دلار در بازار غیررسمی ۶۱ درصد و نرخ رشد GDP نیز ۲/۱ بوده و این نشان می‌دهد که متغیرهای رشد اقتصادی کشور به دلیل شوک‌های سیاسی و انتظارات تورمی، بی‌اعتمادی و فضای ناشی از این بی‌اعتمادی در سال‌های اخیر در کشور دچار اشکال شود.
فرزین اظهار کرد: ما نقشه راهی در بانک مرکزی تدوین کردیم که گام به گام این نقشه راه اجرا می‌شود که محورهای این نقشه، کنترل نقدینگی است. دوم مدیریت بازار ارز و سوم تنظیم‌گری و تقویت نظارت و کنترل و تقویت حکمرانی بانک مرکزی در حوزه ریال و ارز و چهارم تنظیم مناسبات مالی دولت و سیستم بانکی و پنجم تنظیم سیاست‌های اعتباری کشور است.
رییس کل بانک مرکزی گفت: با توجه به آمار استفاده‌شده در بررسی‌ها، چند دلیل برای تغییرات وجود دارد که طی آن قوانین و مقررات و رویه‌های پولی و بانکی ارزی می‌بایست مورد تغییرات اساسی قرار گیرد. آن هم به دلیل شوک‌هایی بود که در سال‌های اخیر منجر به فضای بی‌اعتمادی بر اقتصاد کشور شد.
وی ادامه داد: نقشه راهی طراحی کردیم که گام‌به‌گام اجرایی می‌کنیم و محورهای آن عبارتند از مدیریت و کنترل نقدینگی، مدیریت بازار ارز، تحکیم حکمرانی بانک مرکزی در حوزه ارز، ریال و بانک و همچنین تقویت انتظارات.
فرزین تاکید کرد: اولین موضوع درخصوص تقویت انتظارات و سیاست‌های ارتباطی، بحث قوانین است که با همکاری دولت و مجلس به صورت طرح و قانون بانکداری مرکزی تهیه و تنظیم شده است. البته اختلاف‌نظرهایی با مجلس وجود داشت درخصوص قانون پولی بانکی مصوب در سال‌های قبل که مد نظر قرار گرفت.
وی در ادامه بیان کرد: ما از بسیاری از کشورها مطالبات ارزی داریم و مذاکرات سیاسی ادامه دارد و خبرهای خوبی در راه است و اگر در جایی به نتیجه نرسیم شکایت خواهیم کرد.
فرزین گفت: اولین موضوع درخصوص تقویت انتظارات و سیاست‌های ارتباطی، بحث قوانین است که با همکاری دولت و مجلس به صورت طرح و قانون بانکداری مرکزی تهیه و تنظیم شده است. البته اختلاف‌نظرهایی با مجلس وجود داشت درخصوص قانون پولی بانکی مصوب در سال‌های قبل که مد نظر قرار گرفت.
فرزین همچنین خبر داد که تامین ارز دستگاه‌ها با رقم ۲۳ میلیارد و ۸۲۲ میلیون دلار در سال جاری رشد ۸/۶ درصدی داشته است.
وی ادامه داد: با همکاری دولت و مجلس قانون بانکداری مرکزی تهیه شده است. اختلافاتی در دیدگاه‌های دولت، مجلس و بانک مرکزی وجود داشت که به توافق خوبی رسیده‌ایم. یکی از اشکالات قانون موجود، قوانین فیصله به درستی تدوین نشده و بانک مرکزی اختیار کافی ندارد. اقتدار بانک مرکزی به خوبی انشا نشده، به همین دلیل قانون جدید که در حال تهیه است و ما هم تعاملات خوبی در این خصوص با مجلس داشتیم، بر انجام این اصلاحات و واگذاری اختیارات خاص به بانک مرکزی درخصوص موسسات مالی و اعتباری و بانک‌ها تمرکز دارد. البته در قانون موجود نیز اختیاراتی است، اما این قانون جدید کامل‌تر است.
وی گفت: قانون بانکداری به صورت طرح در مجلس مطرح بود که چون هنوز در مجلس مصوب نشده بود، جلسات منظمی گذاشتیم و در این خصوص با مجلس به تفاهم برسیم و در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد و قطعا در نقشه راه ضوابط و ساختارهای جدیدی در این خصوص فراهم خواهد شد.
رشد نقدینگی به ۲۵ درصد می‌رسد
فرزین همچنین گفت: در حوزه سیاست‌های پولی می‌دانید که ما درخصوص نقدینگی باید تصمیم جدی می‌گرفتیم. آنچه عامل تورم در بلندمدت است، نقدینگی است و یکی از مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی، کنترل نقدینگی است. رشد نقدینگی در سال ۹۹ به رشد ۶/۴۰ درصد، در سال ۱۴۰۰ به رشد ۳۹ درصد و در سال ۱۴۰۱ به رشد ۵/۳۱ درصد رسید و در تیر به رشد ۵/۲۷ درصد یعنی به زیر ۳۰ درصد کاهش یافته است. برنامه‌ریزی ما در سال جاری رساندن این عدد به ۲۵ درصد است و برای این کاهش از همه ابزارهای موجود در بانک مرکزی استفاده کردیم.
وی ادامه داد: تورم نقطه به نقطه در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۰۳ درصد رشد داشته و در تیرماه سال جاری به ۳۲ درصد کاهش یافته و نقطه به نقطه ماهانه به ۸/۳۲ کاهش یافته و این پایین‌ترین نرخ‌ها در سال‌های گذشته بوده و این شدیدترین کنترل در سال‌های گذشته در این سال‌هاست و این آمار همه بر اساس آمار خود بانک مرکزی است. در حوزه CPI نیز نرخ تورم حدود ۱۵ درصد از ابتدای سال تاکنون کاهش داشته و همین اثرات در بازار دارایی‌ها چون مسکن و خودرو به خوبی دیده می‌شود. در ماه گذشته نرخ رشد برخی از کالاها نیز کاهش یافته و حتی برخی از کالاها نیز رشد منفی داشته و نرخ رشد ماهانه شدیدا کاهش داشته است.
فرزین بیان کرد: در سه ماهه اول کاهش نقدینگی ۹/۳ درصد بوده و این نشان می‌دهد که بانک مرکزی و دولت در این خصوص تلاش زیادی داشته‌اند. در عین حال نقدینگی در حال کاهش و فروش ارز نیز در حال افزایش است. در حال حاضر اعداد تراز پرداخت‌ها و نفت نیز در حال زیاد شدن است و همه این موارد به دلیل قابل کنترل بودن نرخ ارز است. هیچ عامل بنیادی خارج از این مساله نداریم و همه تامین‌کننده این است که اقتصاد در حوزه اقتصاد قابلیت کنترل دارد.
تعامل ۲۰۰ میلیارد دلاری با دنیای خارج
رییس کل بانک مرکزی همچنین اظهار کرد: درخصوص حساب جاری، دو حساب کالا و خدمات داریم، که از تراز پرداخت‌ها تهیه می‌شود و این مورد میزان تعامل بانک مرکزی با دنیای خارج را نشان می‌دهد. در سال ۱۳۹۰ حساب جاری ما ۲۶ هزار میلیارد دلار مثبت بود، در سالی که تحریم‌های جدید آغاز شد. در سال ۹۸ این عدد هزار و ۳۵۲ میلیارد دلار منفی بوده و در سال ۹۹ حساب جاری منهای ۷۰۸ میلیون دلار بوده. سال ۱۴۰۰ اما به ۱۱ میلیارد و ۱۴۴ میلیون دلار و در سال ۱۴۰۱ نیز به ۱۴ میلیارد و ۴۳۳ میلیون دلار افزایش یافته است و این عدد منفی به یک مازاد حدود ۱۵ میلیارد دلاری تبدیل شده است.
وی ادامه داد: درخصوص حساب کالای کشور نیز ۲۲ میلیارد و ۴۷۲ میلیون دلار رسیده، صادرات کالای ما ۲۲ میلیارد دلار بیش از واردات بوده و حجم اقتصاد یعنی تعامل با دنیای خارج در حال نزدیک شدن به ۲۰۰ میلیارد دلار است. این یک عدد بزرگ و قابل مقایسه است. به عنوان مثال صادرات کالای ما قبلا ۲۰۰ میلیارد دلار بوده، در سال ۹۸ با یک کاهش اساسی به ۵۹، در سال ۹۹ به ۴۹ و در سال ۱۴۰۰ به ۷۹ میلیارد دلار و در سال ۱۴۰۱ به ۹۷ میلیارد دلار رسیده است و ترکیب این مساله نیز تغییر کرده، یعنی صادرات غیرنفتی که در سال ۱۳۹۷ روی عدد ۳۲ میلیارد دلار بوده در سال ۱۴۰۱، ۴۲ میلیارد دلار افزایش داشته است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که دهه ۱۴۰۰ به پایان رسیده و ما وارد یک دوره جدید از اعداد و ارقام اقتصاد کلان شده‌ایم که قابل توجه است.
نظام بانکی کشور ورشکسته نیست، کسری نقدینگی دارد
رییس بانک مرکزی افزود: لیستی از ناترازی بانک‌ها را در اختیار داریم و به همه آنها برنامه اصلاح داده‌ایم و اجرای این برنامه را کنترل می‌کنیم. محدودیتی برای بانک‌های ناتراز ایجاد کرده‌ایم. ناترازی نظام بانکی از منظر کسری نقدینگی است، نه ورشکستگی. نظام بانکی کشور ورشکسته نیست، بلکه کسری نقدینگی دارد. برای بانک‌های ناتراز در نظر گرفته‌ایم تا کفایت سرمایه را به هشت افزایش دهند. در برابر اضافه‌برداشت این بانک‌ها باید وثیقه بگذارند. هیچ بانکی خارج از کنترل ما نیست. برخی بانک‌ها اضافه‌برداشت دارند که در حوزه اصلاحی برنامه ما قرار دارند.
برنامه‌ریزی برای تقویت ریال
فرزین ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ ضریب جینی به اندازه
دو دهم واحد کاهش یافته است، چون یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان پرداخت شد که البته منجر به افزایش تورم شد، اما ضریب جینی را کاهش داد. تشکیل سرمایه و خرید دستگاه‌ها در بنگاه‌ها و صادرات خدمات و کالا افزایش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: در حوزه ارز از بسیاری از کشورها مطالبات ارزی و مذاکره داریم و اگر با مذاکره حل نشود، شکایت می‌کنیم. مذاکرات به نتیجه رسیده و به زودی آثار آن را مشاهده خواهید کرد. تامین ارز دستگاه‌ها در سال جاری رشد ۸/۶ درصدی داشته و بیش از ۲۳ میلیارد دلار تامین کرده‌ایم. مرکز مبادله را ایجاد کرده‌ایم و به زودی آثار آن را مشاهده خواهید کرد. فروش ارز در خیابان را متوقف کردیم و تقاضای ارز برای رفتار سفته‌بازانه کاهش یافت. نیاز ارزی را در یک سامانه آورده‌ایم و از مرکز مبادله ارز برای این نیاز فروخته می‌شود. در حال ایجاد صندوق تثبیت هستیم. در حوزه معامله کشورهای همسایه درحال برنامه‌ریزی برای تقویت ریال هستیم.
برای آزادسازی منابع بلوکه‌شده، اگر مذاکره جواب ندهد، شکایت می‌کنیم
رییس کل بانک مرکزی با اشاره به کنترل نرخ ارز گفت: دولت سیزدهم مسائل مربوط به مطالبات ارزی خود را با سایر کشورها ابتدا از مسیر مذاکره پیگیری می‌کند، اما اگر به نتیجه نرسد، حتما شکایت خواهیم کرد.
وی ادامه داد: روند مذاکرات با سایر کشورها برای آزادسازی منابع ارزی کشور روند مثبتی دارد و انشاء‌الله اخبار خوبی در این زمینه اعلام خواهد شد.
در سال جاری رشد ارائه ارز را به متقاضیان شاهد هستیم و رشد ۸/۶ درصدی را تجربه کرده‌ایم. تا به امروز ۲۳ میلیارد و ۸۲۳ میلیون دلار تامین کرده‌ایم در حالی که در دوره مشابه سال قبل ۲۲ میلیارد و ۳۰۵ میلیون دلار ارز تامین کرده‌ایم.
به دنبال طراحی ریال آفشور هستیم
فرزین در نشست مشترک مسوولان اقتصادی دولت ضمن اشاره به اقدامات دولت به منظور کاهش تقاضای سفته‌بازانه ارز گفت: تقاضا برای ارز برای رفتارهای سفته‌بازانه شدیدا کاهش یافته است. قبل از عید روزانه ۳۰ میلیون دلار می‌فروختیم که الان متوسط حدود ۵ تا ۶ میلیون دلار برای رفع نیاز افراد است. این در حالی است که بالای ۶۰ نیاز ارزی را در سامانه آورده‌ایم. امروز غالب نیازهای کشور در یک سامانه تامین می‌شود.
وی گفت: به دنبال طراحی ریال آفشور هستیم که طرح مناسبی است که می‌تواند منجر به تقویت حکمرانی ریال شود. ما مرزبان ریال هستیم، نه دلار و باید ریال را تقویت کنیم.
برگزاری مجامع برای انحلال سه موسسه اعتباری تا مهر
رییس کل بانک مرکزی همچنین گفت: مجامع انحلال سه موسسه اعتباری تا مهر ماه برگزار می‌شود. در مورد بقیه بانک‌ها نیز با همکاری وزارت اقتصاد برنامه مشخصی داریم. هدف دولت امسال کنترل رشد نقدینگی با اصلاح شبکه بانکی و سایر ناترازی‌های موجود است.