غفلت از گردشگری دریایی

نادر نینوایی- گردشگری دریایی یکی از حوزه‌های با پتانسیل بالای اقتصادی است که به سبب سرعت بالای سوددهی و زمینه‌های گسترده فعالیت در آن، این روزها تبدیل به یکی از بخش‌های پرطرفدار صنعت توریسم شده است.
گردشگری دریایی اما در ایران آنطور که باید و شاید توسعه نیافته و کشورمان نتوانسته از ظرفیت‌های ویژه آن به شکلی مطلوب بهره‌مند شود.
در حالی که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نظیر امارات متحده عربی و قطر در حال پیشرفت سریع در حوزه گردشگری دریایی هستند و کشورهای حوزه دریای خزر هم در این بخش اقداماتی را صورت داده‌اند اما در ایران گردشگری دریایی به کل مغفول مانده است.در نتیجه این وضعیت، ایران از ظرفیت بالای درآمدزایی از طریق کشتی‌های کروز و جابه‌جایی مسافران دریایی بین سواحل شمالی و جنوبی کشور محروم مانده است و طرح‌های مطرح شده برای توسعه گردشگری دریایی هم در عمل روی کاغذ باقی مانده‌اند.
اقتصاد دریا؛ موتور محرک کشور
کاپیتان امیرحسین مزینی‌فر، مشاور ارشد و مباشر سرمایه‌گذاری صنعت دریایی به «جهان‌صنعت» گفت: اقتصاد دریا در همه دنیا موتور محرک اقتصاد است. اگر به کشورهایی که از آنها تحت عنوان قدرت‌های برتر جهانی یاد می‌شود نگاه کنید می‌بینید همگی کشورهایی هستند که دارای سیادت دریایی هستند یعنی دو ناوگان تجاری و نظامی آنها در همه جا وجود دارد بنابراین اقتصاد دریا و حوزه دریا در دنیای امروز بسیار حائز اهمیت است. برآوردها نشان می‌دهد که عمده تمرکز صنعت گردشگری در ۵۰سال آینده مبتنی بر کشتی‌های کروز خواهد بود. توجه داشته باشید که تکنولوژی آنقدر به صورت مداوم پیشرفت می‌کند که سفرهای بین کشوری به زودی بسیار سهل و در دسترس می‌شود و چیزی که سهل و در دسترس باشد معمولا انسان را اقناع نمی‌کند بنابراین بحث گردشگری دریایی و اقیانوسی با تکیه بر صنعت کروز تعیین‌کننده خواهد بود.
وی افزود: انواع گردشگری دریایی شامل سفر به سواحل و فعالیت‌های تفریحی در مناطق ساحلی است، ورزش‌های آبی مثل موج‌سواری، غواصی، شنا در آب‌های آزاد و گردشگری ماجراجویانه در آب نیز وجود دارد، همچنین توریسم فرهنگی دریایی و ماهیگیری نیز در حوزه گردشگری دریایی مطرح هستند و باید از ظرفیت آنها نیز استفاده شود.
تاثیر گردشگری دریایی بر توسعه مناطق
مزینی‌فر با ذکر مثال مالدیو گفت: این کشور با پذیرش کشتی‌های کروز گردشگری خود را توسعه داده و عملا اگر این ظرفیت وجود نداشت به جز ساحلی بکر چیزی برای ارائه در این کشور وجود نداشت. در واقع مالدیو با کمک توسعه گردشگری دریایی و تفریحاتی که در هتل‌ها ایجاد کرده است، زمینه جذب گردشگر را فراهم آورده. این در حالی است که ایران به لحاظ ظرفیت‌های گردشگری دریایی بسیار قوی است اما از آن بهره‌ای نمی‌برد. در نظر داشته باشید که در کشور مالدیو بابت غذا دادن به ماهی‌ها و بسیاری موارد دیگر هم از گردشگر هزینه دریافت می‌شود که همگی این موارد گواه پتانسیل بالای گردشگری دریایی است.
وی در خصوص مزایا و ظرفیت‌های گردشگری دریایی در ایران نیز گفت: تنوع زیست‌محیطی سواحل و دریاهای ایران بالاست. وجود خلیج‌فارس و جزایرش، زیبایی‌های تنگه هرمز و همچنین خورهای زیبای بنادر جنوبی، پتانسیل‌های ویژه ایجاد کرده است. گردشگری دریایی و ساحلی ایران همچنین هنوز خیلی بکر است و به همین سبب پتانسیل بالایی دارد. گردشگری دریایی می‌تواند به تقویت فرهنگ محلی، توسعه زیرساخت‌های مناسب برای گردشگری کمک کند و تاثیرات مثبت اجتماعی در پی داشته باشد. به‌نظرم گردشگری دریایی یک استراتژی موثر برای تحقق توسعه پایدار در ایران است. در واقع اقتصاد دریا یا اقتصاد آبی راه نجات ایران از همه مصیبت‌هایی است که امروز دچار آن هستیم. سال‌هاست که در خصوص توسعه سواحل مکران و شکوفایی اقتصاد دریا صحبت‌هایی را می‌شنویم و حتی گردشگری دریایی وارد بحث مناظرات انتخابات ریاست‌جمهوری نیز شده اما متاسفانه تاکنون نتیجه‌ای که باید و شاید را در بر نداشته است.
مزینی‌فر افزود: واقعیتی که وجود دارد این است که سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه اقتصاد دریا و در گردشگری دریا می‌تواند موتور محرک کشور باشد و تاثیرات اقتصادی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر اشتغال‌زایی داشته باشد. در حوزه دریا اگر یک شغل ایجاد کنید، موازی آن ۹شغل در ساحل ایجاد می‌شود و به همین سبب نیز اقتصاد دریا اقتصاد متفاوتی است. امروز کشتی‌های کروز درآمدزایی قابل‌توجهی را ایجاد می‌کنند و کشور یونان به مدد فعالیت همین کشتی‌ها توانسته که با بحران ورشکستگی خود مقابله کند.
فراهم نبودن زیرساخت‌ها برای توسعه گردشگری دریایی
این فعال صنعت گردشگری ضمن اشاره به فراهم نبودن زیرساخت‌ها برای توسعه گردشگری دریایی در کشور خاطرنشان ساخت: امروز اگر یک کشتی کروز وارد بنادر ما شود برای تامین اقامتگاه و خدمات موردنیاز گردشگران ورودی با مشکل مواجه خواهیم بود.
وی تاکید کرد: کشورهای همسایه ایران همچون قطر و امارات‌متحده عربی در زمینه توسعه گردشگری دریایی با سرعت بالایی در حال پیشروی هستند. در شمال هم ترکمنستان در حال عبور از ایران در حوزه گردشگری دریایی است.
این فعال گردشگری دریایی خاطرنشان ساخت: اقتصاد دریا و ساحل تفاوت‌هایی دارند. همین امروز اگر در ساحل ۱۰۰‌میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شود عدد درشتی به حساب می‌آید اما در دریا این رقم بسیار ناچیز است.
به همین نسبت آورده و سودی که در دریا حاصل می‌شود بسیار بالاتر است و نقطه سر به سر و بازگشت سرمایه نهایتا ۱۸ماه برآورد می‌شود یعنی سرمایه‌گذار بعد از ۱۸ماه می‌تواند وارد سود‌دهی شود. به بیان دیگر اگرچه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری دریایی ریسک بالایی دارد اما در عمل سرعت و میزان سوددهی آن نیز بسیار بالاست.
مزینی‌فر در پاسخ به این پرسش که ایجاد زیرساخت و احصای امکانات لازم برای تحقق گردشگری دریایی تا چه اندازه می‌تواند اقتصاد کشور را متاثر کند، گفت: تا سال۲۰۱۲ تیتر یک اخبار جهان ورشکستگی اقتصادی یونان بود الان حدود ۱۰سال می‌گذرد و آنها توانسته‌اند با احیای استراتژی استفاده از کشتی‌های کروز مشکل خود را حل کنند. امروز در یونان درب متروها و ایستگاه‌های اتوبوس به کشتی‌های کروز ختم می‌شود، یعنی مسافر از مترو پیاده شده و وارد کروز می‌شود. خیابان‌ها و همه چیز آتن بر مبنای کروز شکل گرفته و در یک کلام اقتصاد یونان را صنعت کشتی‌های کروز نجات داده است. جابه‌جایی سالانه ۲۵ تا ۳۰‌میلیون مسافر با کشتی‌های کروز شوخی نیست.
وی افزود: استفاده درست از دریا در امارات‌متحده عربی هم بسیاری را به سوی دوبی کشانده است. به‌نظرم اگر بخواهیم اقتصادمان مقاومتی باشد و برون‌رفت از مشکلات اقتصادی را داشته باشیم، صرفا یک راه داریم و آن توسعه اقتصاد دریاست.