غربت خودروهای گازسوز

گروه انرژی- با گذشت سه دهه از گازسوز کردن خودروها و عرضه سی‌ان‌جی در کشور در کنار بنزین، همچنان اقبال عمومی به گاز کم است؛ همه سیاست‌هایی که برای تشویق مردم برای خرید خودروهای گازسوز یا گازسوز کردن خودروهایشان به کار گرفته شد هم تقریبا بی‌نتیجه است، با این حال هنوز حامیان این طرح در تلاش هستند که دولت را قانع کنند که طرح گازسوز کردن خودروها را ادامه دهد.
طرح گازسوز نمودن موتور خودروها در ایران به سال 1370، برمی‌گردد، زمانی که در سال 1373 از اولین اتوبوس بنز با سوخت CNG رونمایی شد. پس از آن اولین جایگاه سوخت‌گیری گاز طبیعی در سال 1374 افتتاح شد و همزمان 100‌دستگاه اتوبوس گازسوز در ناوگان اتوبوسرانی تهران شروع به کار کردند. در سال 1385 اولین پیشرانه پایه گازسوز برای ایران‌خودرو طراحی شد. در همین سال تعداد اتوبوس‌های گازسوز به 500 دستگاه و تعداد جایگاه‌های سوخت‌گیری به 8 جایگاه افزایش یافت.
در سال 1379، سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور در مجموعه وزارت نفت تاسیس شد و این سازمان در راستای کاهش مصرف بنزین و کاهش آلایندگی هوا با خودروسازان قراردادهایی مبنی بر تولید و تبدیل خودروهای گازسوز بست، همچنین طرح احداث جایگاه‌های سوخت وارد مرحله اجرایی شد.
از آن سال تاکنون با وجودی که تبلیغات بسیاری برای استفاده از گاز سی‌ان‌جی برای خودروها شد اما مشکلاتی که در اجرا به وجود آمد، مانع از اقبال عمومی به این طرح شد. مشکلاتی از جمله مشکلات مربوط به سیستم احتراق خودروها، شایعاتی درباره کاهش عمر موتورخودروها، حوادث پیش آمده و مهم‌تر از آن کمبود گاز باعث شد که خرید خودروهای سی‌ان‌جی به تدریج کاهش یابد و برای خودروساز هم صرفه اقتصادی نداشت که این نوع خودروها را تولید کند.
در حال حاضر بیش از 4‌میلیون و 100‌هزار خودروی گازسوز و 2546‌جایگاه گاز طبیعی در کشور وجود دارد که بنا به گفته حمیدرضا سهرابی، عضو انجمن صنفی صنعت سی‌ان‌جی اگر ۲۰‌میلیون مترمکعب عرضه سی‌ان‌جی نبود به همین میزان باید بنزین بیشتری مصرف می‌کردیم و به این ترتیب مصرف بنزین از ۱۲۰‌میلیون لیترِ امروز به حدود ۱۴۰میلیون لیتر می‌رسید.
اگرچه امروز کمبود گاز در زمستان یکی از چالش‌های بزرگ کشور شده است، با این وجود حامیان خودروهای گازسوز می‌گویند که اگر این طرح ادامه پیدا می‌کرد، میزان ناترازی بنزین امروز احساس نمی‌شود. اکنون سهم ما در تامین خودروهای سبک کمتر از ۱۵‌درصد است این رقم در بهترین روزها و اوج عرضه سی‌ان‌جی به ۲۵‌درصد هم رسیده، در سال‌های قبل از کرونا روی عدد حدود ۲۰‌درصد بوده‌ایم و اکنون این عدد کمتر از ۱۵‌درصد است اما باتوجه به ظرفیت موجود میزان عرضه در سبد سوخت خودروهای سبک کشور به حدود ۳۵ تا ۴۰درصد هم می‌تواند برسد.
حمیدرضا سهرابی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره جایگاه اصلی سی‌ان‌جی در سبد سوخت کشور می‌گوید: ما اخیرا برای حل مشکل سی‌ان‌جی و سوخت کشور راهکارهایی را به رییس‌جمهور دولت چهاردهم و معاون اول ایشان پیشنهاد دادیم و البته مکاتبات ادامه خواهد داشت اما به طور کلی چالش‌ها و مشکلات در این زمینه زیاد و بیش از یک دهه گذشته روی هم انباشته شده است. او اضافه می‌کند مشکل اصلی ما در حوزه سوخت عدم اقبال عمومی به سی‌ان‌جی است، اگر فاصله کم بنزین و سی‌ان‌جی و تغییر قیمت بنزین را که تصمیم حاکمیتی و کلان و درواقع امنیتی است، کنار بگذاریم، مشکل عدم اقبال مردم است هرچند موضوع قیمت از فاصله کم بین دو سوخت عبور کرده؛ اکنون قیمت بنزین پایین است بنابراین اقبالی به سی‌ان‌جی وجود ندارد، به عبارت دیگر اگر بحث قیمت هم اصلاح شود مشکل عدم اقبال عمومی است که دلیل آن اجرای نادرست مصوبات و موضوعات بوده که نتوانسته کامل محقق شود و همین باعث شده اقبال کم‌سو شود.
سهرابی بر این باور است که اگر بر مبنای زیرساخت‌های کنونی موجود کشور یک تصمیم ساده و تغییر کوچک رخ بدهد، بدون سرمایه‌گذاری ظرفیت عرضه نزدیک ۵۰‌میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید. او می‌گوید: برای این زیرساخت در دهه ۸۰، ۵‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده اما اکنون تنها ۲۰‌میلیون مترمکعب در روز عرضه می‌کنیم، حال آنکه اگر این ظرفیت ۵۰‌میلیون مترمکعبی وجود نداشت باید ۵۰‌میلیون لیتر بنزین در کشور به مصرف می‌رسید. ما اکنون ۲۰‌میلیون مترمکعب در روز مصرف سی‌ان‌جی داریم که ۲۰درصد نسبت به ساختارهای موجود افت کرده‌ایم، پارسال نسبت به سال قبل از آن حدود ۶ تا ۷‌درصد کاهش مصرف داشته‌ایم بنابراین سیر مصرف در چند سال اخیر نزولی بوده و اصلی‌ترین دلیل هم این بوده که بنزین در چند سال گذشته از تورم عقب افتاده است. به گفته وی، اگر اقبال عمومی برگردد و در تقاضا درست عمل کنیم بدون اینکه نیاز باشد سرمایه‌گذاری کلان صورت گیرد با ظرفیت عرضه کنونی می‌توانیم به تقاضای ۵۰‌میلیون مترمکعب برسیم، اگر تارگت را بر مبنای وضع موجود قرار دهیم و ۵۰‌میلیون مترمکعب از مصرف سوخت از سی‌ان‌جی باشد یعنی سهم گاز طبیعی در سبد سوخت کشور حدود ۴۰‌درصد خواهد شد که این رقم در دهه ۸۰ هم برای خودروهای سبک ۴۰درصد عنوان شده است.