علی‌آبادی در کشور دیگری زندگی می‌کند؟!

گروه انرژی- این روزها وزیر نیرو هر بازدیدی که می‌رود یا در جمعی سخنرانی می‌کند، مدام تکرار می‌کند که سال آینده ریشه ناترازی خشکیده شده و این موضوع حل می‌شود، این در حالی است که متقابلا کارشناسان می‌گویند که تامین دست‌کم 25‌هزارمگاوات برق تا سال آینده برای جبران ناترازی‌ها امکان‌پذیر نیست.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو روز گذشته بازهم این وعده را تکرار کرد. او با تاکید براینکه مجموعه وزارت نیرو تصمیم دارد که از همه ظرفیت‌ها در تامین آب و برق مردم استفاده کند، گفت: تابستان آینده با قدرت از ناترازی‌ها عبور خواهیم کرد.
البته علی‌آبادی پیش از این صحبتی از فرمول عبور از 25‌هزارمگاوات ناترازی برق نکرده بود، او دیروز از فرمول خود رونمایی کرد و گفت: در کنار حمایت دولت باید سرمایه‌های خارجی هم جذب کنیم و ایرانیان مقیم خارج از کشور بیایند و در طرح‌ها مشارکت کنند.
وزیر نیرو در حالی استفاده از سرمایه خارجی و سرمایه ایرانی‌ها مقیم خارج به‌عنوان راهکار تکمیل پروژه‌های برق را به عنوان راهکار مطرح کرده که جابه‌جایی حتی یک دلار از طریق شبکه بانکی رسمی کشور به‌دلیل تحریم‌های بانکی، متصل نبودن به سوئیفت و مهم‌تر از همه ترس شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران از تحریم‌های آمریکا به هیچ‌عنوان امکان‌پذیر نیست. تنها راهکاری که برای نقل و انتقال پول به کشور باز است، واسطه‌ها هستند که این راهکار هم برای کسی که تمایل به سرمایه‌گذاری در کشوری تحریمی مثل ایران را دارد، ریسک بالایی دارد.
علی‌آبادی با دفاع از عملکرد دولت قبل اضافه کرد: همه مشکلات برق ناشی از کم‌کاری دولت‌های قبل نیست، دولت‌های قبل هم خدمات قابل‌توجهی داده‌اند، امسال ۲۴‌هزار مگاوات کسری برق داریم که باید جبران شود، همه بدنه وزارت نیرو به‌دنبال این است که این کسری‌ها برطرف شود، این‌طور نیست که ما هیچ‌کاری نکرده باشیم.
دفاع علی‌آبادی از عملکرد دولت قبل در حالی است که براساس گزارش‌های رسمی، عدم ذخیره‌سازی به موقع سوخت در فصول ابتدایی سال، نیروگاه‌ها پاییز و زمستان امسال با مشکل کمبود سوخت مواجه شدند و قطع برق حتی به شبکه خانگی هم رسید.
دفاع آخرین بازمانده
وزیر نیرو که تنها وزیر بازمانده از دولت سیزدهم است، همچنان وعده می‌دهد که ناترازی برق سال آینده حل خواهد شد. او گفته که سه برنامه بزرگ و ۱۴ابرپروژه برای حل مشکلات برق تعریف شده است، این برنامه‌ها در افق کوتاه‌مدت و میان‌مدت برنامه‌ریزی شده است که بنا به گفته او قرار است که از سرمایه خارجی کمک گرفته شود.
وزارت نیرو براساس گزارش‌های دولت جزو بدهکارترین وزارتخانه‌ها به پیمانکاران و تولیدکننده‌های برق است که حجم بدهی‌های آن از 150همت گذشته است. علاوه‌بر این شرکت‌های برق و آب به‌دلیل دخالت دولت در قیمت‌گذاری جزو شرکت‌های زیان‌دهی دولتی قرار دارند که این زیان هر سال بزرگ‌تر می‌شود.
سوال این است که آیا آنچه علی‌آبادی وعده می‌دهد، قابل تحقق است؟ محمدابراهیم رییسی، کارشناس حوزه انرژی در این رابطه به ایلنا گفته است: نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید ۳ تا ۴ برابر رقم ناترازی تولید برق داشته باشند تا بتوانند آن را جبران کنند، نکته دیگر اینکه حجمی که برای احداث نیروگاه تجدیدپذیر در دستور کار قرار گرفته روی بازار جهانی خرید پنل تاثیر می‌گذارد.
براساس پیش‌بینی محمدابراهیم رییسی برای سال آینده ۲۵‌هزار مگاوات کسری تراز برق داشته باشیم که این میزان از هیچ روشی به سرعتی که به سال آینده برسد امکان‌پذیر نخواهد بود، به‌عبارت دیگر در قالب مدیریت عرضه تقریبا غیرممکن است بتوانیم این میزان ناترازی را جبران کنیم. اگر بخواهیم سریع‌السیرترین نیروگاه‌ها را نیز احداث کنیم تا پیک سال آینده به این حجم از تولید نمی‌رسیم، بنابراین اصل داستان مدیریت مصرف است، سال آینده جز با مدیریت مصرف یا واردات برق نمی‌توانیم مساله را حل‌وفصل کنیم.
این کارشناس حوزه برق و انرژی بر این باور است که موضوع ناترازی برق جدای از عدم مدیریت مصرف عدم مدیریت بخش توزیع و تولید است به این ترتیب که عدم مدیریت باعث شده ما نیروگاه‌های فرسوده داشته باشیم، نیروگاه‌ها به‌دلیل عدم سرمایه‌گذاری متناسب با رشد نیاز به برق توسعه پیدا نکردند، تغییراتی که قرار بود در شبکه‌های توزیع برای کاهش تلفات انجام شود، اجرا نشده، قرار بود راندمان نیروگاه‌ها با استفاده از سیکل ترکیبی افزایش پیدا کند اما انجام نشده است، همه اینها کنار هم به اضافه عدم مدیریت در تولید و مصرف ما را به اینجا رسانده نتیجه اینکه اگر همین اکنون تصمیم بگیریم که ۲۵‌هزار مگاوات نیروگاه احداث کنیم و حدود ۲۵‌میلیارد دلار هم سرمایه‌گذاری کنیم رسیدن به این عدد شدنی نیست.
به‌گفته او، راه‌حل دولت برای احداث نیروگاه تجدیدپذیر و حل مساله ناترازی از این مسیر راه‌حل خوبی است، تنوع‌بخشی به سبد تولید برق یکی از نیازهای اصلی و ضروری کشور است زیرا اکنون ۹۵‌درصد تولید برق کشور به سوخت فسیلی وابسته است باوجود این‌همه پتانسیل انرژی تجدیدپذیر حتی استفاده از نیروگاه‌های هسته‌ای و زغال‌سنگ‌سوز پاک نیز باید در برنامه باشد، گسترش تجدیدپذیرها بسیار مهم است اما مساله این است که نیروگاه‌های تجدیدپذیر غیراز برقابی و تلمبه‌ای-ذخیره‌ای‌ها که مخزن ذخیره‌سازی دارند؛ برق غیرمطئمن تولید می‌کنند یعنی تولیدشان بستگی به تابش خورشید و وزش باد دارد بنابراین برق غیرمطمئن تولید می‌شود که همان زمان هم باید مصرف شود، نیروگاه‌های خورشیدی ظهر تولید برق دارند که به‌دلیل عدم مدیریت و ورود کولرهای غیراستاندارد مصرف می‌شود.
پنل خورشیدی برابر با تولید پفک و پنیر
شتاب در مجوزدهی به متقاضیان تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر این روزها آنچنان افزایش یافته که هر روز از یک کشور خبر از اعطای مجوز برای تولید برق منتشر می‌شود. شتابی که روایتگر مجوزهای دهه70 برای تولید پفک و پنیر است! تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک هرچند امری ضروری و اقتصادی است اما هم در مسیر مجوز تا اجرا و تولید دست‌اندازهای اداری بسیار است و هم تولیدی نیست که به سرعت به ثمر بنشیند.
برای انرژی خورشیدی نیاز به واردات پنل‌های خورشیدی است زیرا تولید داخل کفاف این میزان مجوز را نمی‌دهد. همین موضوع مستلزم زمانی برای واردات این نوع پنل‌ها یا تجهیزات مشابه است. محمدابراهیم رییسی در این رابطه می‌گوید: نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید ۳ تا ۴ برابر رقم ناترازی تولید برق داشته باشند تا بتوانند آن را جبران کنند، نکته دیگر اینکه حجمی که برای احداث نیروگاه تجدیدپذیر در دستور کار قرار گرفته روی بازار جهانی خرید پنل تاثیر می‌گذارد، علاوه‌بر آن اصولا زیرساخت، توان فنی و گمرکی نیز در داخل نداریم، اگر شدنی هم باشد نیروگاه خورشیدی و تجدیدپذیر بدون ذخیره‌سازها در جهان توسعه پیدا نکرده‌اند، یعنی بدون اینکه به ذخیره‌سازی و بهینه‌سازی توجه کنیم، نمی‌توانیم گسترش انرژی تجدیدپذیر داشته باشیم.
او تاکید می‌کند: پکیج رفع ناترازی در کشور صرفا روی محور افزایش عرضه تجدیدپذیرها امکان‌پذیر نیست علاوه‌بر آن اکنون نیروگاه‌های حرارتی توان تولید بالا ندارند زیرا فرسوده هستند، تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی هم نیاز به سرمایه دارد، موج‌سواری روی تجدیدپذیرها برای حل ناترازی هم برنامه بلندمدتی نیست و اگر کل منابع کشور را هم به این موضوع اختصاص دهیم؛ نتیجه نمی‌گیریم.
به‌گفته وی، تمرکز روی هرگونه انرژی باید معقول، مستدل و با برنامه‌ریزی و همه‌جانبه‌نگر باشد بدون اینها و عدم توجه به ذخیره‌سازی و اصلاح شبکه و هرگونه فعالیت در این زمینه جزیره‌ای فکر کردن است بنابراین توسعه تجدیدپذیرها باید با مطالعه و با فکر باشد که مبالغ محدودی هم که در اختیار داریم هدر نرود و این پول و سرمایه محدود را جایی مصرف نکنیم که استفاده‌ای ندارد، تجدیدپذیرها راهحل ناترازی برق و گاز نیست بلکه این مدیریت مصرف و توزیع برق است که وضعیت ما را بهتر می‌کند. از سویی باید متناسب با امکانات تجدیدپذیرها را توسعه دهیم، یعنی ابتدا باید علت بررسی شود و بعد اقدام به احداث نیروگاه از هر نوعی کنیم. بدون تعیین این چارچوب هرگونه هدف‌گذاری بیهوده است، اینکه هدفگذاری کنیم ۲۲‌هزار مگاوات تجدیدپذیر احداث کنیم یعنی اینکه در نظر داریم یک‌پنجم برق کشور را از تجدیدپذیرها تامین کنیم اما آیا این عدد قابلیت فنی اتصال به شبکه را دارد و مشکلات برق کشور را حل می‌کند؟ این اعداد براساس هیجانات ناترازی انرژی هرساله مطرح می‌شود، مثلا در برنامه چهارم توسعه در نظر داشتیم ۵‌هزار مگاوات تجدیدپذیر داشته باشیم اما اکنون 1۵۴۰مگاوات تجدیدپذیر داریم بنابراین هدف‌گذاری ۲۲‌هزار مگاواتی در واقع دور و غیرممکن است چراکه اگر مطالعات فنی و شیوه تامین مالی نداشته باشیم و ندانیم چرا در نظر داریم تجدیدپذیر را توسعه دهیم و فقط به‌دنبال حل ناترازی هستیم، کارکردی ندارد ما باید تنوع‌بخشی و دوری از سوخت فسیلی و کاهش گاز گلخانه‌ای را در دستور کار قرار دهیم و در غیر این صورت تمرکز روی تجدیدپذیر بدون مطالعه نتایجی نخواهد داشت.