عربستان، نفت و چالش خصوصی‌سازی

سعید ساویز* – عربستان سعودی این روزها خود را برای عرضه دو درصد از سهام شرکت آرامکو که شرکت ملی نفت عربستان به حساب می‌آید مهیا می‌سازد؛ شرکتی که سال‌ها پیش با همکاری آمریکایی‌ها شکل گرفت و سپس ملی شد و در طول تمام این سال‌ها بخشی از درآمد حاصل از فروش نفت آن صرف زیرساخت عربستان کنونی شد.عرضه سهام آرامکو به مفهوم خصوصی‌سازی بخشی از این شرکت دولتی در بازار سهام است و در درجه اول می‌توان گفت که این گامی برای پادشاهی سعودی جهت عبور از اقتصاد متکی به پول نفت است. اما اینکه این حجم‌ اندک ارائه شده به بازار چگونه خواهد بود و تا چه میزان سهام ارائه شده می‌تواند روی تسلط خاندان سلطنتی بر منابع عظیم نفتی این کشور تاثیر بگذارد خود قصه‌ای است که باید ماند و دید که در آینده چگونه رقم خواهد خورد.
چنانچه عرضه سهام بیشتر در آینده به هر نحو تسلط پادشاهی عربستان را بر بازار نفت و تصمیمات اوپک کاهش دهد قطعا جبهه متحد آمریکا و عربستان در بازار نفت ضعیف‌تر خواهد شد و این به معنای قوی‌تر شدن جبهه سایر کشورهای اوپک که متمایل به افزایش قیمت نفت تا مرز ۸۰ دلار هستند می‌شود و شاید از همین رو است که اخیرا برزیل تقاضای پیوستن به اوپک را مطرح کرده است.
البته بعید به نظر می‌رسد که این خصوصی‌سازی بتواند تاثیر زیادی روی نفوذ خاندان سلطنتی و کشور عربستان روی اوپک و بازار نفت داشته باشد.از سوی دیگر باید توجه شود که سپردن بخشی از سهام به بخش خصوصی می‌تواند به چالاکی و چابکی شرکت دولتی بسیار کمک کند و در عوض در رکود و شرایط زیان‌ده قطعا تحمل بخش دولتی که قرار است با پول فروش نفت بودجه کشور را ببندد از سهامدارانی که تنها به دنبال سود هستند بیشتر است. نمونه این داستان را می‌توان در کاهش اخیر سرمایه‌گذاری روی نفت شیل دید.
با این وجود باید صبر کرد و دید که تا چه حد این خصوصی‌سازی می‌تواند نشان از تغییر ماهیت ذهنی سعودی‌ها از نگاه به نفت به عنوان یک صنعت تا به عنوان یک سلاح اقتصادی و سیاسی باشد و آیا در کنار اقتصاد عربستان که تلاش می‌کند از سایه دلارهای نفتی بگریزد، سیاست عربستان نیز قصد عبور از سلاحی به نام نفت را دارد یا خیر.
در پایان می‌توان گفت که درصد بیشتر سهام ارائه شده در آینده و ترکیب خریداران و همچنین تغییراتی که در آینده نزدیک و در نشست آتی اوپک ممکن است تحت تاثیر این خصوص‌سازی به وجود آید می‌تواند به گمانه‌زنی‌ها برای پیش‌بینی افزایش یا کاهش قیمت نفت کمک کند.
*کارشناس حوزه انرژی