ضرورت رصد لحظه‌ای و آنلاین حرکت اتوبوس‌ها

«جهان‌صنعت»- حادثه واژگونی اتوبوس مسافربری در جاده یزد- طبس که رییس پلیس‌راه یکی از عوامل آن را خروج اتوبوس از جاده اصلی و ورود به مسیر معدنی عنوان کرده است، این پرسش را مطرح می‌کند که چرا مسائل حمل‌ونقل مسافربری هنوز به صورت برخط رصد نمی‌شوند.
ساعت دو بامداد روز سه‌شنبه بیست و هفتم شهریورماه، جاده یزد- طبس شاهد صحنه دلخراش واژگونی یک دستگاه اتوبوس اسکانیا با ۴۶ سرنشین بود که متاسفانه ۱۰ نفر از مسافران در دم جان خود را از دست دادند. این حادثه ۳۶ مصدوم به همراه داشت و هنوز گزارش دقیقی از وضعیت مصدومان وجود ندارد، به گفته رییس پلیس راهور، این واژگونی ناشی از خروج اتوبوس از مسیر اصلی و حرکت در مسیر اختصاصی یک معدن بود.
البته پلیس راهور فراجا اعلام کرد که علت اصلی و عامل دقیق حادثه تا پایان امروز مشخص و اطلاع‌رسانی خواهد شد که در نتیجه حادثه تغییری ایجاد نخواهد کرد اما همان‌طور که گفته شد یکی از عوامل تاثیرگذار در این حادثه حرکت در جاده‌ای بود که اصلا برای تردد اتوبوس مناسب نبوده و عملا جاده‌ای معدنی شناخته می‌شود.
پرسش اصلی اینجاست که آیا انحراف وسایل حمل‌و‌نقل عمومی به صورت برخط رصد می‌شوند یا خیر؟ اگر نمی‌شود باید پرسید که چرا با وجود استفاده پلیس و سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای از تکنولوژی‌های مختلف و همچنین پیشرفت‌های تکنولوژیک موجود، تغییر مسیر یک اتوبوس مسافربری با ۴۶ سرنشین به صورت برخط و لحظه‌ای رصد نشده است؟
وجود نداشتن امکان ارتباط برخط و لحظه‌ای با اتوبوس‌ها
رییس پلیس راه فراجا در پاسخ این پرسش با تاکید بر اینکه تردد ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی رصد برخط نمی‌شود، توضیح داد: ارتباط برخط و لحظه‌ای با اتوبوس‌ها و حمل‌و‌نقل جاده‌ای در کشور وجود ندارد. سردار حسن مومنی به ایرنا گفت: رصد مسیر حرکت و نوع رانندگی اتوبوس‌ها و دیگر وسایل حمل‌و‌نقل عمومی پس از مراجعه به هر ایستگاه پلیس یا مراکز پلیس راه رصد می‌شود. او پاسخی به چرایی این موضوع نداد و گفت: در حال حاضر سامانه موقعیت‌یاب جهانی (جی پی اس) در تمامی وسایل نقلیه وجود دارد اما به معنای ارتباط مستقیم و لحظه‌ای میان پلیس و راننده نیست.
تکرار حوادث تلخ و تصادف‌های مرگبار اتوبوس‌ها
ای کاش حادثه یزد تنها یک تجربه تلخ بود اما طی سال‌های اخیر حوادث ناشی از تصادف و واژگونی اتوبوس که عمدتا به دلیل خطای انسانی و رانندگان است، بارها و بارها زخم‌های عمیقی به خانواده‌ها وارد کرد که شاید هیچ‌گاه التیام نیابد.
اگر نگوییم هر روز، اما هر هفته شاهد حوادث دلخراش ناشی از تصادف اتوبوس‌ها هستیم که عمده آن مربوط به واژگونی اتوبوس‌ها است. گذشته از عبور برخی از این وسایل نقلیه از مرز فرسودگی، عواملی همچون خواب‌آلودگی، انحراف از مسیر و رانندگی حادثه‌ساز و سرعت غیرمجاز عمده دلایل واژگونی اتوبوس‌ها معرفی شده است.
تقریبا تمامی جاده‌های کشور از جمله مهم‌ترین و پُرترددترین آن یعنی چالوس، هراز، تهران- قم، جاده‌های منتهی به مشهد مقدس زخم مرگ ناشی از حادثه اتوبوس‌ها را در خاطره دارد. محورهایی که حضور پلیس در آن پررنگ و شبانه‌روزی است و نباید زحمات شبانه‌روزی آنها در سرما و گرما با خطاهای انسانی خدشه‌دار شود.
مرگ ناشی از واژگونی اتوبوس حتی به جامعه رسانه‌ای نیز زخم زد؛ ۲۵ نفر از خبرنگاران رسانه‌های کشور دوم تیرماه ۱۴۰۰ برای بازدید از طرح‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه عازم پیرانشهر شدند که اتوبوس آنان عصر همان روز در ۱۵ کیلومتری این شهرستان در منطقه بیگم قلعه پیرانشهر دچار حادثه شد. در این حادثه غم‌انگیز، ریحانه یاسینی و مهشاد کریمی خبرنگاران پرتلاش و متعهد خبرگزاری‌های ایرنا و ایسنا جان خود را از دست دادند.
بنابر اظهار نظر سخنگوی قوه قضاییه وقت، نتیجه کارشناسی پرونده حادثه اتوبوس حامل خبرنگاران حکایت از این دارد که ۵۰‌درصد تقصیر متوجه راننده و ۵۰‌درصد مربوط به سایر عوامل و متولیان و مسوولان مختلف است.بنابراین به نظر می‌رسد که موضوع رصد لحظه‌ای و آنلاین حرکت اتوبوس‌ها و هرگونه وسایل حمل‌و‌نقل عمومی ضرورت دارد زیرا در کنار خسارت‌های مالی، جان انسان‌ها و شهروندان در معرض خطر بوده که نباید برای حفاظت از آن هیچ ایده‌ای نادیده گرفته شود.
اگر در گذشته این رصد لحظه‌ای امکان‌پذیر نبود، اما امروزه با‌وجود پیشرفت‌های تکنولوژیک، فناوری ماهواره‌ای و جی پی اس، فناوری‌های مخابراتی و همچنین استفاده از رصد کامپیوتری و هوش مصنوعی، رصد لحظه‌ای وسایل حمل‌و‌نقل عمومی کار دشواری به نظر نمی‌رسد و حتی نیازمند نیروی انسانی دائم هم نیست.