22 - 01 - 2025
ضد راهبرد اردوغان برای خاورمیانه
محمدرضا ستاری – در ظاهر امر هیچ کشوری مانند ترکیه از یک سوریه باثبات سود نمیبرد زیرا در نگاه اول ترکها میزبان بیش از 3میلیون آواره سوری هستند و دولت اردوغان تمایل دارد با آرام شدن اوضاع، آنها به کشور خودشان بازگردند. همزمان ترکیه که نقش ویژهای در ساقطکردن حکومت بشار اسد ایفا کرده و حاکمان جدید سوریه نیز از جمله متحدان نزدیک آنکارا هستند، سه راهبرد کلان را برای سوریه پسااسد در دستور کار دارد. نخست سرکوب کردهای شمال و از بین بردن خودمختاری آنها، دوم کمک به ساخت جدید ارتش سوریه و همچنین احیای نفوذ خود در شام؛ جاییکه بیش از 400سال تحت قلمرو و کنترل عثمانی بوده است.
در همین رابطه و بهتازگی شاهد بودیم که اردوغان پیشنهاد کمک به تدوین قانون اساسی را به حاکمان جدید سوریه داده است. پیش از آن هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه نیز از جمله اولین مقامات خارجی بود که پس از سرنگونی حکومت اسد به دمشق سفر کرد و مطابق با گزارشی که مجله اکونومیست منتشر کرده، تعداد زیادی از بازرگانان ترکیه نیز او را در این سفر همراهی کردند. درواقع مطابق با آمارهای منتشرشده، یکروز پس از ورود مخالفان اسد به دمشق، سهام شرکتهای بزرگ ساختمانی و سیمان ترکیه افزایش چشمگیری داشته و از 23ژانویه نیز شرکت هواپیمایی ملی این کشور پروازهای مستقیم خود به دمشق را از سر میگیرد.
زمینهسازی اردوغان در جنگ داخلی سوریه
همزمان با اینکه سوریه درگیر جنگ داخلی بود، حملات نیروهای ترکیه به شمال سوریه، باعث شد تا بخشهایی از شمال این کشور به اشغال ترکیه درآید. مناطقی که اداره کنندگان آن توسط دولت اردوغان حمایت مالی میشوند و آنکارا مراکز متعدد آموزشی و بهداشتی در آنجا احداث کرده است. در این میان اقدامات ترکیه در حدی بوده که کارشناسان معتقدند، اگر خرابیهای ناشی از جنگ داخلی نبود، بخشهایی از استان ادلب را میتوان با ترکیه اشتباه گرفت زیرا مغازهها محصولات ترکیه را میفروشند؛ بسیاری از مشاغل با لیر ترکیه دادوستد کرده و درحالیکه دمشق در روز بیش از چهار ساعت برق نداشت، خطوط برق ترکیه بهصورت 24ساعته، روشنایی این منطقه را تامین میکند. در نتیجه و بنابر گزارشی که مجله اکونومیست منتشر کرده، بعید است ترکیه به این زودی نیروهای خود را از مناطق اشغالشده خارج کند؛ آنهم در شرایطی که الجولانی (احمد الشرع) بهعنوان حاکم کنونی سوریه از اردوغان برای ادغام نیروهای YPG در ارتش سوریه کمک خواسته است.
نقشه الجولانی برای آینده
در چنین شرایطی، ماجرا از آنجا پیچیدهتر میشود که گروه تحریرالشام به رهبری الجولانی ظاهرا نمیخواهد نقش یک دستنشانده صرف ترکیه را بازی کرده و بهدنبال جلب حمایت سایر بازیگران منطقه است. او در حالی از عربستان کمکهای بشردوستانه دریافت میکند که امیدوار است سعودیها نقش ویژهتری نسبتبه ترکیه در بازسازی سوریه داشته باشند. علاوهبر این در حالی که ترکیه بهدنبال بازسازی ارتش سوریه است، گفته میشود که یکی از کشورهای منطقه پیشنهاد جذابتری را به رهبران جدید این کشور داده است. در نتیجه بهگفته برخی کارشناسان، نقش کنونی دولت ترکیه در معادلات سوریه باعث نگرانی دولتهای عربی در منطقه شده است؛ بهطوریکه از یکسو عربستان، ترکیه را رقیب خود در رهبری جهان اهل سنت میداند، از سوی دیگر امارات و مصر از حمایت اردوغان از گروههای اسلامگرا نگران هستند. به همین دلیل همسایگان سوریه نمیخواهند در محیط عربی، ترکیه جای ایران را در تحولات این کشور بگیرد.
تعارض منافع ترکیه با اسرائیل
همزمان با این موضوع، اردوغان رژیم اسرائیل را مانع اصلی خود برای دستیابی به اهدافش در سوریه میداند. به همین دلیل است که رییسجمهوری ترکیه بهشدت از حملات اسرائیل به زیرساختهای نظامی سوریه و تصویب شهرکسازی در بلندیهای جولان خشمگین است. علاوهبر این همکاری اسرائیل با کردهای سوریه نیز مزید بر علت واگرایی میان آنکارا و تلآویو شده است و حالا کار به جایی رسیده که اسرائیلیها رسما اعلام کردهاند، نفوذ فزاینده ترکیه در سوریه، میتواند این دو بازیگر را در معرض تنش و درگیری مستقیم قرار دهد. البته هر چند که جنگ میان ترکیه بهعنوان عضو ناتو و اسرائیل بهعنوان متحد اصلی ایالاتمتحده در منطقه خاورمیانه بعید به نظر میرسد اما شروع تنشهای جدید میتواند به هرج و مرج بیشتر در منطقه دامن بزند؛ کما اینکه در حال حاضر ثبات در سوریه به نفع اردوغان و جاهطلبیهای منطقهای او خواهد بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد