ضدونقیض‌ها درباره جاماندگان سهام عدالت

در روزهای پایانی سال گذشته و همچنین روزهای ابتدایی سال جاری اخبار ضدونقیضی درمورد تخصیص سهام عدالت به جاماندگان منتشر شد که ابهامات این ماجرا را بیشتر کرد.
به گزارش ایسنا، با آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت سال ۱۳۹۹ و قیمت قابل توجه این سهام متاثر از وضعیت بازار سرمایه در آن روزها، بحث مشمول بودن یا نبودن سهام عدالت داغ شد. در حالی که طبق آمار حدود ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت هستند، همواره صدای اعتراض عده‌ای به گوش می‌رسید که چرا با وجود اینکه جزو دهک‌های کم‌درآمد جامعه هستند، مشمول این سهام نمی‌شوند.
ماجرای ۲۰ میلیون جامانده سهام عدالت چه بود؟
در هر حال دولت دوازدهم در حالی به کار خود پایان داد که اعلام شد پرونده ثبت‌نام سهام عدالت بسته شده است و امکان اینکه مشمول جدیدی پذیرفته شود وجود ندارد. با این حال برخی نماینده‌های مجلس همچنان قول تخصیص سهام عدالت به جاماندگان را می‌دادند و آمارهای مختلفی نیز از جاماندگان ارائه می‌شد و در نهایت زمزمه‌های یک جامعه آماری ۲۰ میلیون نفری نیز به گوش رسید.
در این راستا اعلام شد که سال‌ها قبل که فرآیند ثبت‌نام سهام عدالت طی شد، عده‌ای بودند که سهام عدالت برایشان صادر شده بود اما دستگاه مرتبطه دعوت‌نامه را به موقع به دست این افراد نرساند. به گفته علی‌اکبر حیدری سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، جمعیت افرادی که کارت دریافت کرده‌اند بین یک میلیون و ۸۰۰ هزار تا دو میلیون نفر است و مجموع افرادی که کارت و دعوت‌نامه دریافت کرده‌اند اما مراحل قانونی را طی نکرده‌اند نیز نزدیک به دو میلیون نفر است. بنابراین تعداد افرادی که دعوت‌نامه به دستشان رسیده و افرادی که دعوت‌نامه برایشان صادر شده اما به دستشان نرسیده است چهار میلیون نفر است.
حیدری همچنین در مورد گروه دوم جاماندگان توضیح داده بود: گروه دوم افرادی هستند که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت قبل به عنوان شش دهک پایین درآمدی جامعه شناخته شدند و سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. در بین این افراد مشمولان نهادهای حمایتی شامل کمیته امداد و بهزیستی، روستانشینان، کارگران شاغل در کارخانه‌ها، کارگران تحت پوشش تامین اجتماعی، کارگران فصلی و ساختمانی و… قرار دارند. تعداد گروه دوم نزدیک به ۱۶ میلیون نفر است. بنابراین با توجه به اینکه ۱۶ میلیون نفر به اذعان دستگاه‌های دولتی جزو شش دهک پایینی جامعه بودند اما سهام عدالت دریافت نکردند و چهار میلیون نفر هم در مراحل شناسایی قرار داشتند اما سهام عدالت دریافت نکردند، مجموع جاماندگان سهام عدالت که مستحق دریافت این سهام هستند ۲۰ میلیون نفر می‌شود.
راهکار مجلس برای تعیین تکلیف جاماندگان
در نهایت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، در مصوبه‌ای راهکاری برای تعیین تکلیف جاماندگان سهام عدالت در سال ۱۴۰۱ مشخص کردند. طبق مصوبه مجلس، دولت موظف شد از محل باقی مانده سهام متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی در بنگاه‌های قابل واگذاری در هر بازار موضوع گروه‌های (۱) و (۲) ماده (۲) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۵ خردادماه ۱۳۸۷ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، نسبت به واگذاری سهام عدالت به مددجویان جامانده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) مددجویان سازمان بهزیستی کشور و تمامی افرادی که از سهام عدالت برخوردار نشده‌اند اقدام کند.
پس از آن محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرد برآورد این است که حدود ۲۰ میلیون نفر در کشور سهام عدالت ندارند که در کمیسیون اقتصادی طرح را تصویب کردیم و بنده به رییس‌جمهور نامه دادم و توافقات اولیه انجام و در بودجه امسال تصویب شد و دولت کلیات آن را پذیرفته و براین اساس کسانی که مشمول باشند، در سال جاری سهام عدالت دریافت می‌کنند.
سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جامانده شناسایی شدند
در نهایت خردادماه سال گذشته بود که رییس سازمان خصوصی‌سازی از شناسایی جاماندگان سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی خبر داد و افزود: حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به عنوان جامانده سهام عدالت شناسایی شده‌اند، این افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و همچنین سه دهک ایثارگران هستند. بر این اساس و در آذرماه همان سال با تصویب نامه هیات وزیران افرادی که به عنوان جامانده سهام عدالت شناسایی شده‌اند، میزان سهامی که به این افراد اختصاص خواهد یافت و نام شرکت‌هایی که سهام خود را به جاماندگان تخصیص می‌دهند، مشخص و قرار شد به هر جامانده ۱۰ میلیون تومان سهام عدالت تخصیص داده شود. در این تصویب‌نامه اسامی شرکت‌هایی که قرار بود سهام آنها به جاماندگان تخصیص داده شود نیز مشخص شد که شامل بخشی از سهام بانک تجارت، بانک صادرات، بانک ملت، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس می‌شد.
با بروز چالش، اعلام موفقیت، منتفی شد!
اما اواخر دی ماه سال ۱۴۰۱ بود که رییس سازمان خصوصی‌سازی به ایسنا اعلام کرد: در واگذاری سهام عدالت به جاماندگان به طور کلی دو ایراد وجود داشت، نخست آنکه مرجع تصویب باید شورای‌عالی سیاست اصل ۴۴ باشد نه هیات وزیران. دوم آنکه سهام باید به صورت غیرمستقیم به مشمولان داده شود نه به صورت مستقیم. البته به هر دو ایراد پاسخ داده شد و معاونت حقوقی در حال پیگیری است، امیدوارم مورد قبول هیات تطبیق مجلس قرار بگیرد و اجازه دهند در پایان سال واگذاری را انجام دهیم.
در حالی که سیداحسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی در نیمه دوم اسفند سال گذشته اعلام کرد که با مصوبه شورای‌عالی اجرای سیاست‌های اصل ۴۴، هموطنان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی که فاقد سهام عدالت بودند (حدود ۵/۳ میلیون نفر) در روزهای آتی مالک سهام عدالت خواهند شد، در روزهای پایانی سال مذکور شاهد منتفی شدن تخصیص سهام عدالت به جاماندگان بودیم.
قربان‌زاده دلیل موضوع مذکور را این‌طور شرح داد: با واگذاری هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس، فولاد مبارکه اصفهان و ملی مس ایران به جاماندگان سهام عدالت موافقت نشد و در نتیجه تخصیص سهام عدالت به جاماندگان منتفی شد. تخصیص سهام عدالت به جاماندگان تکلیف بودجه سال جاری بود و فعلا مشخص نیست در بودجه سال آینده چه تصمیمی در این مورد گرفته شود. اما در سال جاری به دلیل مخالفت معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری با پرتفوی این موضوع به نتیجه نرسید.
با این حال ششم فروردین ماه سال جاری معاون اول رییس‌جمهوری اختصاص سهام عدالت به هر یک از مشمولان به ارزش حداکثر ۱۰۰ میلیون ریال را ابلاغ کرد و اعلام شد که این سهام از محل سهام دولت در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات اختصاص خواهد یافت.
درحالی که به نظر می‌رسید تخصیص سهام عدالت به جاماندگان قطعی شده است، تنها دو روز بعد از خبر مذکور، رییس سازمان خصوصی‌سازی از درخواست لغو تصویب‌نامه تخصیص سهام عدالت به جاماندگان خبر داد. قربان‌زاده درمورد دلیل این درخواست توضیح داد: حدود سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به عنوان جاماندگان سهام عدالت شناسایی شده‌اند که این موضوع به ۳۵ هزار میلیارد تومان منابع نیاز دارد، در حالی که طبق تصویب‌نامه هیات‌وزیران، قرار است دو درصد سهام بانک ملت، سه درصد از سهام بانک تجارت و ۷/۲ درصد سهام بانک صادرات مشمول این واگذاری شوند و باید گفت منابع در نظر گرفته شده، منابع مورد نیاز را پوشش نمی‌دهد.
مجلس دوباره دولت را مکلف کرده است
با این حال نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بررسی بودجه سال جاری دولت را موظف کردند تا از محل تعیین‌شده در قانون بودجه سال ۱۴۰۲، نسبت به واگذاری سهام عدالت به کلیه جاماندگان مشمول دریافت این سهام اقدام کند.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور، بند الحاقی ۶ تبصره ۲ این لایحه را به شرح زیر تصویب کردند:
«نسبت به واگذاری سهام عدالت به کلیه جاماندگان مشمول دریافت این سهام اقدام نموده و گزارش اجرای این بند هر سه ماه یک بار توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی به کمیسیون‌های اقتصادی و اجتماعی مجلس شورای اسلامی ارسال نماید.»