25 - 01 - 2025
صندوقهای جدید هم به بورس میآیند؟
گروه بورس- رشد صندوقهای سرمایهگذاری فناوری در سالهای اخیر بهعنوان یکی از ارکان اصلی نوآوری در اقتصاد دیجیتال شناخته شده است. این صندوقها با تامین مالی استارتاپها و شرکتهای دانشبنیان، نقشی کلیدی در توسعه زیرساختهای فناوری ایفا کرده و در عین حال توانستهاند توجه سرمایهگذاران بورسی را به خود جلب کنند اما این روند در کنار فرصتهای طلایی، چالشهایی را نیز به همراه دارد که آینده این بخش را تحتتاثیر قرار خواهد داد. صندوقهای سرمایهگذاری فناوری به نهادهای مالی گفته میشود که بهطور اختصاصی در حوزه فناوری و نوآوری سرمایهگذاری میکنند. این صندوقها با جمعآوری سرمایه از افراد حقیقی و حقوقی و هدایت آن بهسمت شرکتهای نوآور و دانشبنیان، نقش اساسی در تامین مالی پروژههای فناورانه و تسریع رشد و توسعه اقتصادی ایفا میکنند. هدف اصلی از تاسیس این صندوقها، ایجاد پلی میان سرمایهگذاران و شرکتهایی است که دارای پتانسیل بالای نوآوری و رشد هستند اما به دلایلی مانند کمبود منابع مالی یا ریسکهای ذاتی فناوری نمیتوانند بهراحتی از بازارهای مالی سنتی تامین سرمایه کنند. وجود این صندوقها ضروری است چراکه تامین مالی نوآوریهای فناورانه اغلب مستلزم تحمل ریسک بالاست و بازارهای مالی سنتی بهدلیل تمایل به سرمایهگذاریهای با ریسک کمتر، از تامین مالی این بخش غافل میشوند. همچنین این صندوقها به تسریع تجاریسازی فناوریها، اشتغالزایی و افزایش رقابتپذیری اقتصادی کمک شایانی میکنند.
در سطح جهانی، صندوقهای سرمایهگذاری فناوری به یکی از ارکان اصلی اقتصادهای دانشبنیان تبدیل شدهاند. کشورهایی مانند ایالاتمتحده، چین و اتحادیه اروپا با تکیه بر این صندوقها، بهسرعت در حال پیشرفت در حوزههای نوظهوری مانند هوشمصنوعی، فناوریهای سبز و بلاکچین هستند. این صندوقها بهواسطه سیاستهای حمایتی دولتها و حضور شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capitals) گسترش یافتهاند و توانستهاند به جذب سرمایههای کلان بپردازند. بهعنوان مثال، صندوقهایی مانند SoftBank Vision Fund در ژاپن و صندوقهای زیرمجموعه اتحادیه اروپا میلیاردها دلار در پروژههای نوآورانه سرمایهگذاری کردهاند که تاثیر قابلتوجهی بر رشد فناوری و ایجاد اشتغال داشته است.
در ایران نیز طی سالهای اخیر تلاشهایی برای توسعه صندوقهای سرمایهگذاری فناوری صورت گرفته است اما این حوزه هنوز با چالشهایی همچون نبود ساختارهای حقوقی کافی، ریسک بالای سرمایهگذاری در پروژههای فناورانه و محدودیتهای مالی مواجه است. صندوق نوآوری و شکوفایی و برخی صندوقهای خطرپذیر وابسته به پارکهای علم و فناوری از جمله بازیگران اصلی این عرصه در کشور هستند.
با وجود این، بهدلیل نبود بازار سرمایه توسعهیافته و مشکلات ساختاری، عملکرد این صندوقها هنوز به سطح جهانی نزدیک نشده است. در نتیجه، تقویت این صندوقها از طریق سیاستگذاریهای مناسب، جذب سرمایهگذاران خارجی و توسعه زیرساختهای مالی ضروری است تا بتواند نقشی موثرتر در تحقق اهداف اقتصاد دانشبنیان ایفا کند.
نقش در اقتصاد دیجیتال
صندوقهای سرمایهگذاری فناوری نقشی کلیدی در تقویت و رشد استارتاپها و شرکتهای فناورانه ایفا میکنند. این صندوقها با تامین مالی اولیه یا سرمایهگذاری در مراحل رشد، به شرکتهای نوپا اجازه میدهند ایدههای خود را توسعه داده و به بازار عرضه کنند. بسیاری از استارتاپها بهدلیل ریسک بالا، عدم توانایی در تامین وثیقههای مالی و محدودیت دسترسی به بانکها، نمیتوانند از منابع مالی سنتی استفاده کنند. در این میان، صندوقهای سرمایهگذاری فناوری با ارائه سرمایه خطرپذیر و حمایتهای مالی بلندمدت، به پر کردن این خلأ کمک میکنند. علاوهبر تامین سرمایه، این صندوقها خدمات مشاورهای، شبکهسازی و دسترسی به بازارهای بینالمللی را نیز ارائه میدهند که همه این عوامل برای موفقیت استارتاپها حیاتی است. درواقع، این صندوقها نهتنها سرمایه مالی بلکه سرمایه فکری و استراتژیک نیز به همراه میآورند.
یکی از مهمترین اثرات این صندوقها، تسهیل نوآوری و تحولات اقتصادی است. با سرمایهگذاری در فناوریهای پیشرفته مانند هوشمصنوعی، اینترنت اشیا و فناوریهای زیستی، این صندوقها به توسعه فناوریهایی کمک میکنند که میتوانند ساختارهای اقتصادی را متحول کنند. این نوآوریها میتوانند بهرهوری را افزایش دهند، هزینهها را کاهش دهند و بازارهای جدیدی ایجاد کنند. در اقتصادهای دیجیتال پیشرفته، صندوقهای سرمایهگذاری فناوری به موتور اصلی رشد اقتصادی تبدیل شدهاند و با حمایت از نوآوریهای تحولساز، کشورها را بهسمت رقابتپذیری بیشتر سوق دادهاند. این تحولات نهتنها به ایجاد مشاغل جدید کمک کرده، بلکه باعث افزایش درآمد ملی و کاهش وابستگی به منابع سنتی درآمد، نظیر نفت شدهاند.
از منظر تحولات اقتصادی، صندوقهای سرمایهگذاری فناوری میتوانند زنجیره ارزش را بهبود بخشند. با حمایت از استارتاپها، این صندوقها شرکتهای کوچک و متوسط را به بازیگران کلیدی اقتصاد تبدیل میکنند و باعث تسریع فرآیند دیجیتالی شدن اقتصاد میشوند. این صندوقها میتوانند پایداری اقتصاد را افزایش دهند زیرا سرمایهگذاری در فناوریهای سبز و پایدار به کاهش اثرات زیستمحیطی کمک میکند. در کشورهایی مانند ایران که هنوز وابستگی بالایی به منابع طبیعی دارند، توسعه این صندوقها میتواند به تنوعبخشی اقتصاد و کاهش آسیبپذیری در برابر شوکهای خارجی منجر شود.
پیوند با بورس
صندوقهای سرمایهگذاری فناوری تاثیر قابلتوجهی بر بازار سرمایه و بورس دارند. یکی از مهمترین تاثیرات این صندوقها، افزایش عمق و پویایی بازار سرمایه است. با ورود این صندوقها به بازار بورس، سرمایهگذاران خرد و کلان به سرمایهگذاری در حوزه فناوری ترغیب میشوند که منجربه تنوع پرتفوی و کاهش ریسک کلی بازار میشود. علاوهبر این، صندوقهای فناوری با تامین مالی استارتاپها و شرکتهای دانشبنیان، این امکان را فراهم میکنند که این شرکتها پس از دستیابی به رشد پایدار، وارد بورس شوند و سهام خود را عرضه کنند. ورود شرکتهای فناورانه به بورس میتواند جذابیت سرمایهگذاری را افزایش داده و سرمایههای جدیدی را به بازار جذب کند.
از دیگر اثرات مهم این صندوقها بر بازار سرمایه، افزایش شفافیت و ارتقای استانداردهای مالی است. شرکتهایی که از صندوقهای سرمایهگذاری فناوری تامین مالی میشوند، معمولا تحت نظارتهای دقیقتری قرار دارند و باید استانداردهای گزارشدهی مالی و شفافیت را رعایت کنند. این موضوع نهتنها به اعتمادسازی در بازار سرمایه کمک میکند، بلکه به بهبود ساختارهای مالی و مدیریتی شرکتها نیز منجر میشود. در نتیجه، حضور این صندوقها میتواند به ارتقای کیفی بازار سرمایه کمک کرده و آن را برای جذب سرمایهگذاران خارجی آمادهتر کند.
علاوهبر این، صندوقهای فناوری میتوانند نقش مهمی در تسهیل تامین مالی برای شرکتهای بورسی ایفا کنند. این صندوقها با سرمایهگذاری در بخشهای نوآورانه و فناوریمحور، به رشد اقتصادی و ایجاد ارزشافزوده در بازار سرمایه کمک میکنند. این صندوقها میتوانند به تثبیت بازار در زمانهای نوسان نیز کمک کنند زیرا حضور سرمایهگذاران حرفهای و بلندمدت، باعث کاهش اثرات رفتارهای هیجانی در بازار میشود.
برای ایران، توسعه صندوقهای سرمایهگذاری فناوری میتواند به افزایش تعامل بازار سرمایه با بخشهای نوآورانه و تقویت اقتصاد دانشبنیان منجر شود.
چالشها و فرصتها
یکی از اصلیترین موانع رشد صندوقهای سرمایهگذاری فناوری در ایران و برخی کشورهای مشابه، فقدان قوانین و مقررات مناسب برای حمایت از این نوع سرمایهگذاریهاست. قوانین موجود در بسیاری موارد با نیازهای خاص صندوقهای فناوری همخوانی ندارد و چارچوب حقوقی مشخصی برای تعریف، مدیریت و نظارت بر این صندوقها وجود ندارد. برای مثال، نبود استانداردهای شفاف در زمینه سرمایهگذاری خطرپذیر (Venture Capital) و حقوق سرمایهگذاران در مواقع شکست پروژهها، سرمایهگذاران بالقوه را دچار تردید میکند. فرآیندهای طولانیمدت صدور مجوز و نبود سیاستهای تشویقی، مانع از ایجاد صندوقهای جدید یا گسترش فعالیت صندوقهای موجود میشود. نبود معافیتهای مالیاتی خاص برای سرمایهگذاریهای فناورانه نیز از دیگر مشکلات قانونی است که انگیزه مشارکت در این بخش را کاهش میدهد.
چالشهای تامین مالی
تامین منابع مالی پایدار برای صندوقهای سرمایهگذاری فناوری یکی دیگر از موانع کلیدی است. در بسیاری از موارد، بانکها و موسسات مالی به دلیل ماهیت پرریسک سرمایهگذاریهای فناورانه از تامین مالی این صندوقها اجتناب میکنند. عدم دسترسی به سرمایهگذاران بینالمللی بهدلیل تحریمها یا محدودیتهای انتقال سرمایه، موجب کاهش منابع مالی صندوقها در ایران شده است. علاوهبر این، ضعف فرهنگ سرمایهگذاری خطرپذیر و تمایل سرمایهگذاران داخلی به سودآوری کوتاهمدت، باعث شده تا بسیاری از استارتاپها و شرکتهای فناورانه از دریافت حمایتهای مالی محروم شوند. این چالش زمانی بیشتر احساس میشود که بسیاری از پروژههای فناورانه نیازمند سرمایهگذاری بلندمدت و تحمل ریسکهای بالا هستند که با ساختارهای فعلی مالی در تضاد است.
بیثباتی اقتصادی و سیاسی
بیثباتی اقتصادی و سیاسی نیز یکی از چالشهای اساسی بر سر راه رشد صندوقهای سرمایهگذاری فناوری است. تورم بالا، نوسانات نرخ ارز و سیاستهای اقتصادی متغیر باعث کاهش اطمینان سرمایهگذاران به بازار شده و فعالیت این صندوقها را بهشدت محدود میکند. در ایران، تحریمهای اقتصادی و محدودیتهای دسترسی به بازارهای بینالمللی، نهتنها توانایی جذب سرمایه خارجی را کاهش داده، بلکه موجب افزایش ریسک فعالیتهای سرمایهگذاری فناورانه شده است. تغییرات مکرر در سیاستگذاریهای اقتصادی و عدم وجود چشمانداز بلندمدت برای حمایت از فناوری، سرمایهگذاران را از ورود به این حوزه بازمیدارد. این بیثباتیها، چرخه فعالیت صندوقها را مختل کرده و حتی شرکتهای تحت حمایت آنها را نیز در معرض خطر قرار میدهد.
فرصتهای پیشرو
برای توسعه
با وجود چالشها، صندوقهای سرمایهگذاری فناوری در ایران و جهان با فرصتهای متعددی برای توسعه مواجه هستند. یکی از این فرصتها، رشد سریع فناوریهای نوظهور مانند هوشمصنوعی، بلاکچین، اینترنت اشیا و فناوریهای زیستمحیطی است که نیاز به سرمایهگذاری و حمایت دارند. گسترش فرهنگ استارتاپی و افزایش تعداد شرکتهای دانشبنیان، پتانسیل بزرگی برای فعالیت این صندوقها ایجاد کرده است. در ایران، برنامههای حمایتی دولت برای توسعه اقتصاد دانشبنیان و راهاندازی مراکز نوآوری و شتابدهندهها میتواند بستر مناسبی برای تقویت صندوقهای سرمایهگذاری فناوری فراهم کند. علاوهبر این، ورود سرمایهگذاران خارجی از طریق اصلاح قوانین و تسهیل تعاملات بینالمللی، میتواند منابع مالی بیشتری را به این بخش جذب کرده و فرصتهای جدیدی برای رشد ایجاد کند.
پتانسیل صندوقهای سرمایهگذاری فناوری برای رشد اقتصادی و رقابتپذیری
صندوقهای سرمایهگذاری فناوری میتوانند با تامین مالی و حمایت از استارتاپها و شرکتهای فناورانه، رشد اقتصادی را تسریع کرده و رقابتپذیری اقتصاد ایران را افزایش دهند. این صندوقها با سرمایهگذاری در پروژههای نوآورانه و فناوریمحور، به افزایش بهرهوری در صنایع مختلف و ایجاد ارزشافزوده کمک میکنند. توسعه فناوریهای جدید میتواند بخشهای مختلف اقتصاد، از کشاورزی و صنعت تا خدمات و تجارت را متحول کند و زمینهساز افزایش صادرات محصولات و خدمات با فناوری پیشرفته شود. در ایران، صندوقهایی مانند صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوقهای جسورانه بورسی توانستهاند حمایتهایی از شرکتهای دانشبنیان ارائه دهند اما پتانسیل این بخش برای اثرگذاری بر رشد اقتصادی هنوز بهطور کامل محقق نشده است.
تجربه کشورهای دیگر نشان میدهد که صندوقهای فناوری نقش تعیینکنندهای در رشد اقتصادی و ارتقای رقابتپذیری داشتهاند. برای مثال، در ایالاتمتحده، صندوقهای سرمایهگذاری خطرپذیر مانند Sequoia Capital و Andreessen Horowitz، با حمایت از شرکتهای مطرحی مانند گوگل، فیسبوک و تسلا، نهتنها باعث رشد این شرکتها شدند، بلکه اقتصاد آمریکا را در حوزه فناوریهای پیشرفته به رهبری جهانی رساندند. در ترکیه، صندوقهای سرمایهگذاری نظیر Revo Capital نقش مهمی در رشد استارتاپهای موفق مانند Getir ایفا کردهاند که به یک بازیگر بزرگ در بازار جهانی تبدیل شده است. امارات نیز با تاسیس صندوقهایی همچون صندوق Mubadala Ventures و صندوق Dubai Future District Fund، سرمایهگذاریهای قابلتوجهی در فناوریهای پیشرفته انجام داده و در حال تبدیل شدن به قطب فناوری در خاورمیانه است.
در ایران، با توجه به محدودیتهای اقتصادی و تحریمها، ایجاد و توسعه صندوقهای سرمایهگذاری فناوری میتواند راهکاری موثر برای کاهش وابستگی به منابع طبیعی و متنوعسازی اقتصاد باشد. این صندوقها میتوانند با جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی، منابع مالی مورد نیاز برای توسعه شرکتهای دانشبنیان را تامین کنند. با تقویت همکاری با صندوقهای مشابه در کشورهای دیگر، امکان انتقال دانش و فناوریهای پیشرفته فراهم میشود. بهعنوان مثال، صندوقهای نوآوری و شکوفایی ایران میتوانند با الهام از مدلهای موفق جهانی، بهویژه در کشورهای منطقه مانند ترکیه و امارات، شبکهای از سرمایهگذاریهای مشترک را ایجاد کنند که به تقویت رقابتپذیری منطقهای منجر شود.
پتانسیل این صندوقها برای ارتقای رقابتپذیری اقتصاد ایران در عرصه بینالمللی نیز بسیار بالاست. سرمایهگذاری در فناوریهای نوظهور مانند هوشمصنوعی، فناوریهای سبز، بلاکچین و اینترنت اشیا میتواند به تولید محصولات و خدماتی منجر شود که در بازارهای جهانی رقابتپذیر باشند. علاوهبر این، حمایت از استارتاپهای صادراتمحور میتواند درآمدهای ارزی غیرنفتی را افزایش دهد. ایجاد صندوقهای تخصصی برای بخشهای مختلف مانند فناوری سلامت، فناوری انرژیهای تجدیدپذیر و فناوریهای زیستی نیز میتواند زمینهساز تنوع اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت شود. بنابراین با تقویت این صندوقها و اجرای سیاستهای حمایتی مناسب، میتوان از ظرفیتهای آنها برای توسعه اقتصاد دانشبنیان و ارتقای جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی بهره برد.
نقش صندوقهای سرمایهگذاری فناوری در ارتقای اقتصاد سبز و توسعه پایدار
یکی از جنبههای کمتر بررسیشده اما بسیار مهم صندوقهای سرمایهگذاری فناوری، نقش آنها در ارتقای اقتصاد سبز و توسعه پایدار است. این صندوقها میتوانند بهعنوان ابزاری حیاتی برای تامین مالی پروژههایی که به کاهش اثرات زیستمحیطی و استفاده بهینه از منابع طبیعی کمک میکنند، عمل کنند. سرمایهگذاری در فناوریهای سبز مانند انرژیهای تجدیدپذیر، فناوریهای مدیریت پسماند، کشاورزی هوشمند و توسعه حملونقل پایدار میتواند اقتصاد ایران را بهسمت رشد پایدار هدایت کند. صندوقهایی نظیر صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی، یا صندوقهای حوزه فناوری نانو میتوانند با تمرکز بر پروژههای دوستدار محیطزیست، گامی بزرگ در راستای کاهش آلودگی و بهبود شاخصهای زیستمحیطی بردارند.
تجربه بینالمللی نشان میدهد که صندوقهای فناوری در کشورهای پیشرفته نقش برجستهای در پیشبرد توسعه پایدار داشتهاند. برای مثال، صندوقهایی مانند Breakthrough Energy Ventures در ایالاتمتحده با حمایت از فناوریهای نوین کاهش کربن و انرژیهای تجدیدپذیر، توانستهاند گامهای بزرگی در کاهش گازهای گلخانهای بردارند. ترکیه نیز با راهاندازی صندوقهایی مانند صندوق توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، بهطور جدی در حوزه فناوریهای سبز سرمایهگذاری کرده است. امارات متحده عربی با ایجاد صندوقهای متمرکز بر انرژیهای خورشیدی و فناوریهای پایدار، به یکی از پیشروان این عرصه در منطقه تبدیل شده است. این تجارب نشان میدهند که صندوقهای فناوری میتوانند نقشی کلیدی در گذار به اقتصاد سبز ایفا کنند؛ موضوعی که برای ایران نیز اهمیت مضاعفی دارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد