صخره کاسبان FATF

گروه سیاسی- «ترسی از جنگ نظامی نداریم. آنچه ما را زمین‌گیر می‌کند، وضعیت اقتصادی و معیشت مردم است»؛ این گزاره‌ای است که مسعود پزشکیان روز گذشته نیز بار دیگر بر آن تاکید کرد تا ضمن اشاره به تحولات سیاسی- امنیتی منطقه و به‌ویژه آنچه در هفته‌ها و ماه‌های گذشته منجر به تشدید تنش میان تهران و تل‌آویو شده، تاکید کند که جمهوری اسلامی بیدی نیست که با این بادها بلرزد و در عین حال هشدار دهد که اگر همه مسوولان و دستگاه‌های حاکمیتی دست به دست هم ندهند و با راهبردی دقیق و حساب‌شده در مقابل آنچه در این اوضاع متلاطم اقتصادی بر سر معیشت ایرانیان آمده و می‌آید، سنگر نگیرند و کاری نکنند، آن‌وقت باید به‌واقع نگران بود!
ادامه پیگیری FATF در دولت پزشکیان
مسعود پزشکیان که تنها چندماهی است که سکان اداره قوه مجریه را به دست گرفته، در جریان انتخاباتی که ابتدای سال‌جاری برگزار شد نیز اگرچه تا حد امکان از بیان وعده‌های رنگارنگ انتخاباتی خودداری کرد اما به دفعات از این سخن گفت که باید فکری به حال اقتصاد مملکت و معیشت ملت کرد. او در حالی وعده حل مشکلات اقتصادی می‌داد که بیراه نیست اگر بگوییم حل مساله FATF از محوری‌ترین برنامه‌هایی بود که برای تحقق این وعده‌های اقتصادی مدنظر داشت؛ وعده‌ای که البته آنطور که حدود 10 روز پیش از سوی معاون حقوقی رییس‌جمهور اعلام شد، نه‌تنها به دست فراموشی سپرده نشده بلکه در دست بررسی است و رییس‌جمهور نیز راسا دستورهایی را در این رابطه صادر کرده است. مجید انصاری که در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» در این رابطه توضیح می‌داد، همچنین تاکید کرد که رییس‌جمهور به وزیر اقتصاد ماموریت داده تا ضمن بررسی ابعاد این مساله، زمینه را برای نامه‌نگاری با مجمع تشخیص مصلحت نظام و به جریان انداختن مجدد دو لایحه بلاتکلیف از لوایح چهارگانه مرتبط با FATF فراهم کند. آن هم در شرایطی که همزمان شهرام دبیری در قامت معاون پارلمانی رییس‌جمهور و محمدجعفر قائم‌پناه به‌عنوان معاون اجرایی مسعود پزشکیان نیز این اظهارات انصاری را تایید کرده و در توضیحات جداگانه به «جهان‌صنعت» گفته بودند که باتوجه به رایزنی‌هایی که در سطوح مختلف در حال انجام است، می‌توان به پایان دادن به بن‌بست همکاری با FATF و متعاقبا خروج از فهرست سیاه این گروه ویژه اقدام مالی خوشبین بود.
مخالفان FATF مشغول کارند
با این همه اما به نظر می‌رسد حال که با تغییر دولت و روی کار آمدن پزشکیان، بار دیگر امید به اردوگاه حامیان و موافقان حل و فصل این پرونده بازگشته، مخالفان نیز دست به کار شده و در تلاشند به هر طریق ممکن مانع از تعیین‌تکلیف لوایح CFT و پارلمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام شوند. چنانکه چندی پیش قاسم روانبخش که ازجمله اعضای ارشد جبهه پایداری است و با روی کار آمدن مجلس دوازدهم نیز به‌عنوان نماینده قم وارد پارلمان شده، در اظهارنظری صریح در این رابطه از مخالفت خود و همفکرانش با پایان دادن به این بلاتکلیفی اقتصادی خبر داد. او که ازقضا از حامیان جدی سعید جلیلی در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر نیز بود، گفته که « CFT و پالرمو به هیچ عنوان مورد قبول قرار نمی‌گیرند.» این در حالی است که همین دیروز هم روزنامه کیهان در یادداشتی به این مساله پرداخته و مدعی فعالیت‌های «شبکه‌ای» شده که بنابر ادعای این روزنامه، «به مدیران دولت درباره FATF، مشورت مسموم تزریق می‌کند!» کیهان که تاکید کرده «برخلاف تهدیدهای نامعتبر نظامی، جنگ ترکیبی با شدت از سوی دشمن و بازیگران نقشه او پیگیری می‌شود»، می‌نویسد: «آیا از خود پرسیده‌ایم که چرا در اوج دشمنی‌های آمریکا و اسرائیل، کسانی این مشورت غلط را به دولت می‌دهند که چاره اقتصاد فقط در رفع تحریم‌ها و چاره رفع تحریم‌ها، تمکین به دیکته‌های FATF است؟! چرا اصرار دارند انبوه عبرت‌های مربوط به کلاهبرداری‌های آمریکا در برجام و FATF را بپوشانند؟! چرا صادقانه به مخاطب نمی‌گویند که FATF قادر نیست تحریمی را لغو کند و تحریم‌ها، طراحی آمریکاست، نه FATF؟! یا این سوال که چرا در میانه جنگی چند لایه، باید اطلاعات مهم اقتصادی را از مسیر FATF، با دشمنان به اشتراک گذاشت؟!» این نشریه اصولگرا همچنین می‌نویسد: «اگر دستورکار FATF، تعقیب و تحریم تامین‌کنندگان مالی تروریسم است، چرا این کارگروه هیچ کاری با آمریکا و اسرائیل ندارد؟! و نهایتا برمبنای این سوالات بی‌پاسخ باید بررسی کرد که کدام شبکه، مشورت‌های مسموم و گمراه‌کننده را زیرپوست بدنه مدیریتی تزریق می‌کند؟!»
این یادداشت کیهان به‌ویژه باتوجه به این حائزاهمیت بود که کمتر از 24ساعت پیش از انتشار آن در شماره روز یکشنبه هفته جاری، ۷۷دفتر بسیج دانشجویی در نامه‌ای خطاب به رییس‌جمهور ضمن تاکید بر این ادعای عجیب که «پیوستن به FATF تکرار خسارت محض برجام خواهد بود»، اعلام کردند که «به‌طور قاطع در مقابل اتخاذ هر تصمیم غلطی که منافع ملی را تحت‌الشعاع قرار دهد، خواهد ایستاد و اجازه نمی‌دهد اقتصاد کشور مجددا معطل تضمین‌های بلامحل برخی مقامات غربی شود.»
صف بلند موافقان FATF
در شرایطی که مخالفان FATF با طرح ادعاهای عجیب نسبت به نیات و اهداف «خسارت‌بار» و «مسموم» موافقان تعیین‌تکلیف FATF هشدار می‌دهند، واقعیت این است که در صف بلند موافقان نه فقط شماری از اعضای دولت پزشکیان بلکه حتی برخی اعضای شاخص مجمع تشخیص مصلحت نظام و نیز شماری از چهره‌های اصولگرا نیز حضور
دارند.
چنانکه به‌تازگی سیدمحمد صدر که پس از سال‌ها فعالیت در قامت یک دیپلمات برجسته، در سال‌های اخیر ازجمله اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام است، بر لزوم تعیین‌تکلیف فوری دو لایحه بلاتکلیف مرتبط با FATF تاکید کرده و گفته: «دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل‌وفصل کند چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.» همچنین حسن بهشتی‌پور، استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد سیاست خارجی در گفت‌وگویی که ابتدای هفته جاری با پایگاه خبری-تحلیلی خبرآنلاین انجام داد، خواستار حل‌وفصل فوری مشکل FATF شد و تاکید کرد که «اگر مشکل FATF در ایران حل شود، به‌عنوان یک مشتری خوشنام به بازارها برمی‌گردیم.» او که در واکنش به پرسشی درباره انگیزه مخالفان FATF از این سخن گفته که «برخی از نپیوستن به FATF و تحریم‌ها کاسبی می‌کنند، همچنین گفته است: «همه پول ناشی از دور زدن تحریم‌ها که به جیب خارجی‌ها نمی‌رود؛ بخشی از آن به جیب داخلی‌ها می‌رود!»
روایت واعظی از پشت‌پرده مخالفت با FATF
با وجود تلاش جانانه مخالفان و آنچه موافقان درباره انگیزه مخالفان می‌گویند اما کماکان به باور بسیاری از ناظران می‌توان به تعیین‌تکلیف این غائله خوشبین بود. محمود واعظی که روز گذشته در این رابطه اظهارنظر کرده، با تاکید بر اینکه «در برهه کنونی و مطابق قانون اساسی تصویب FATF در اختیار مجمع تشخیص مصلحت نظام است»، می‌گوید: «بعید است اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام تحت تاثیر مخالفان FATF قرار بگیرند.» او که در بخش آغازین صحبت‌هایش از نقش احمدی‌نژاد و به‌ویژه سعید جلیلی در به جریان افتادن پرونده همکاری ایران و گروه ویژه اقدام مالی سخن گفته، تاکید کرده که «سعید جلیلی استارت FATF را زد» و گفته که «اولین نامه از دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی با امضای آقای جلیلی در موضوع FATF ارسال شده است.» واعظی همچنین با تاکید بر اینکه «در حال حاضر تنها دو، سه کشور در دنیا هستند که همانند ما در لیست سیاه قرار دارند»، از اهمیت خروج از این فهرست سخن گفته و در ادامه می‌گوید: «از همه مهم‌تر جملگی مقام‌های کشور در دولت‌های مختلف با پولشویی مخالفت کرده‌اند؛ به این ترتیب که در دولت روحانی، شهید رییسی و دولت فعلی، وزیر اقتصاد، رییس کل بانک مرکزی و مسوولان ذی‌ربط با پولشویی در داخل ایران صراحتا مخالفت کرده‌اند؛ حال آنکه سازوکار FATF کاربرد داخلی برای مبارزه با پولشویی نیز دارد بنابراین اگر به دنبال روابط عادی، سالم و کم‌هزینه با دنیا هستیم، ضروری است از مزایای مختلف FATF بهره‌مند شویم. این سازوکار فقط در ارتباط با مساله FATF و روابط مالی با دنیا نیست بلکه در بقیه تعاملات جهانی از سازوکارهای مصوب استفاده می‌شود. به‌عنوان نمونه در گمرک ایران انواع و اقسام سازوکارهای بین‌المللی وجود دارد که همه گمرک‌های دنیا نیز آنها را رعایت می‌کنند.»
واعظی با یادآوری دو وعده اساسی رییس‌جمهور در راستای گشایش و تحول اقتصادی که یکی خارج کردن نام ایران از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی بوده و دیگری تلاش برای رفع تحریم‌ها به بهترین شکل ممکن می‌گوید: «اینکه در ماجرای FATF برخی گروکشی می‌کنند و می‌گویند اول تحریم‌ها را بردارید، راهبردی موثر و رو به جلو نیست.» او می‌گوید: «هر کدام از موانع اقتصادی را بتوانیم رفع کنیم، گشایشی برای اقتصاد کشور به وجود آورده‌ایم. اگر تحریم برداشته شود اما همچنان ذیل فهرست سیاه طبقه‌بندی شویم، باید شش ماه تا یک‌سال صبر کنیم تا پس طی تشریفات از این لیست خارج شویم و این یعنی کشور را برای مدت زیادی معطل کردیم اما چنانچه موضوع FATF مرتفع شود، به محض اینکه تحریم‌ها برداشته شوند، روابط عادی و بدون محدودیت با دنیا خواهیم داشت.»
همزمان نکته نگران‌کننده‌ای که واعظی نیز همچون سیدمحمد صدر و حسین بهشتی‌پور بر آن تاکید کرده، سودی است که مخالفان FATF از تداوم شرایط بلاتکلیف کنونی به جیب می‌زنند. واعظی که معتقد است آنچه «گروه‌گرایی تندروهای مخالف دولت» می‌خواند، از عوامل جدی سنگ‌اندازی آنان در مسیر تعیین‌تکلیف لوایح بلاتکلیف مرتبط با FATF است در این رابطه می‌گوید: «کسانی که با FATF مخالفت می‌کنند یا از جزئیات متون این لوایح مطلع نیستند و صرفا براساس شنیده‌ها مخالفت می‌کنند یا در بدبینانه‌ترین حالت برخی از آنها با دلال‌ها و صراف‌هایی که اعتبارات ارزی از طریق آنها مبادله می‌شود، مرتبط هستند.» او همچنین گفته است: «در واقع از این رو است که در هیچ برهه‌ای مقام معظم رهبری، دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی و مقام‌های عالی و ذی‌ربط کشور وفق اصل حفظ و بسط منافع ملی با دو لایحه موردنظر مخالفت نکردند زیرا تصویب این لوایح، اقدامی است که راه را برای بهره‌برداری از مزایای FATF فراهم می‌کند.» این چهره سیاسی اعتدال‌گرا می‌گوید: «متاسفانه جنگ فرسایشی در غزه و لبنان منجر شد که دولت چهاردهم از زمان استقرار تاکنون در اجرای برنامه‌ها و اهدافی که دارد به‌صورت کامل توفیق نیابد چراکه همواره مشکلات اقتصادی و مسائل امنیتی جنگ غزه و بالاخص تداوم تحریم‌ها روی افزایش نرخ ارز و گرانی‌ها تاثیرگذار بوده و طبیعی است که دولت باید به هر طریق کارشناسی و منطقی جلوی این اقدامات را بگیرد.» او البته کماکان خوشبین است که دولت پزشکیان بتواند زمینه خروج نام ایران از فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی را فراهم کند. واعظی گفته است: «پزشکیان به مردم تعهد داده و همواره می‌گوید آنچه به مردم قول داده‌ام را دنبال کرده و تا آنجا که بتوانم انجام خواهم داد. از این رو شاهد این هستیم که سران سه قوه همکاری و تعامل سازنده و بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند که اقدام مبارکی است و می‌تواند بسیاری از گره‌ها و مشکلات کشور را حل کند. از طرف دیگر امتیاز مهمی که دولت چهاردهم از ابتدا داشته، حمایت رهبری است؛ از این رو به نظر می‌رسد که پزشکیان از پشتوانه کافی برای برداشتن گام جدی در راستای تصویب FATF و همراهی مجمع تشخیص مصلحت نظام برخوردار است.»